Neden unutuyoruz?

Günümüzde aşırı cep telefonu kullanımı, e-postalar, internetteki sayısız sosyal mecra, trafik gürültüsü, iş yoğunluğu, aşırı stres, kalabalık şehir hayatı, dengesiz beslenme alışkanlıkları derken, unutkanlık pek çok kişi için, şiddeti giderek artan bir problem haline geldi.

Hatırlamama problemi insan hayatını olumsuz etkilemediği müddetçe normal karşılanabilen bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Bazen zihindeki yorgunluk, stres bile kişinin unutkanlığına sebebiyet verebiliyor.

DEPRESYON UNUTKANLIĞA NEDEN OLUYOR

Unutkanlığın genel sebepleri içinde en sık rastlananı psödodemans'tır. Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca; 'Yalancı bunama olarak da bilinen bu durumu en sık depresyonda görürüz. İnsanlar genelde unutkanlıkları olduğu zaman 'Acaba bende bunama mı başladı?' diye düşünürler. Oysaki ilk değerlendirilmesi gereken durum, kişinin hayatında o günlerde bir zorlanma olup olmadığı ya da depresif bir durum yaşayıp yaşamadığıdır' şeklinde ifade ediyor.

Bir başka unutkanlık sebebi B12 vitamini eksikliğidir. B12 vitamini eksikliği, toplumda en sık bilinen ve popülerleşmiş unutkanlık sebeplerinden biridir. Çünkü kişi depresyonu ve demansı kendine yakıştıramaz ama B12 eksikliğini kolayca yakıştırır. Bir vitamin aldığında durumunun düzeleceğini düşünmek daha kolay gelir.

Bunun dışında diğer psikiyatrik hastalıklarda da unutkanlık görülebilir. Şizofreni, Bipolar Bozukluk (duygu durum bozukluğu ya da manik depresif bozukluk) gibi hastalıklarda unutkanlıklar görülebilir. Bunun sebebi şizofrenide bilişsel süreçlerin bozulması, bipolar bozuklukta ise duygu durumdaki çökmelerdir.

Unutkanlığın fiziksel sebepleri var mı?

Evet, fiziksel sebepleri de olabilir. Örneğin bir beyin tümörü, beyinle alakalı bir başka rahatsızlık, metabolizmayı bozan başka hastalıklar ve ağır diyete ek olarak kanser de unutkanlığa sebep olabilir. Ama en sık rastlanan hastalıkların başında hipotiroidi gelir. Aslında hipotiroidi sadece kendi başına bunu yapmaz. Metabolizmadaki yavaşlamaya ek olarak oluşturduğu depresyon nedeniyle de bu tabloya sebep olabilir. Tabii bunlar, vücut fonksiyonlarındaki çökmeyle alakalı unutkanlık nedenleridir.

Unutkanlığın tedavisi var mı?

Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca'ya göre unutkanlık bir hastalığa bağlı mı değil mi? Önce bunu belirlemek gerekir. Hastalığa bağlıysa, buna uygun bir protokol izlenmelidir. Unutkanlığın çok iyi gözlenmesi şarttır. Tedavide erken değerlendirme olması ve hastanın takibinin yapılması önemlidir. Unutkanlığın ne şekilde seyrettiği de yine tedavinin belirleyicileri arasında yer alır. Çünkü unutkanlık düzelebilir ya da gittikçe derinleşebilir. Her hastalığın kendine özgü bir yaklaşım biçimi vardır.

Demans, en belirgin unutkanlık nedenlerinden bir tanesidir. Bu hastalıkta özellikle dikkat edilmesi gereken ilk evredir. Demans erken evrede psikiyatrik belirtileri taklit eder. Kişi hatırlayamadığı için sinirlenebilir, unuttuğu için üzüntü duyabilir, öfkelenebilir. Karşısındakine 'Sürekli aynı şeyi soruyorsun' gibi çıkışlarda bulunur, alışkanlıkları değişmeye başlayabilir. Demans 65 yaşından önceyse 'Erken başlangıç', 65 yaşından sonraysa 'geç başlangıç' diyoruz. Ama demansı olan hastaları biraz irdelersek, geçmişe dönük detaylı bir öykü alırsak, başlangıcın ilk zamanlarda sanki psikiyatrik belirtilerle seyreden bir psikiyatrik hastalıkmış gibi olduğunu görürüz. Bu durumda erken müdahalede erken yanıt alırız. Çünkü demans yıkımla gider, sürekli aşağı doğru iner. Bir yerde tutmanız gerekir. En azından fonksiyon yitimi olmaması açısından ilaç tedavisine erken başlanırsa, kişi yaşamına daha iyi bir şekilde devam edebilir. Ama eğer geç kalınırsa, çok fazla bir şey yapılamıyor.