Merdiven altı üretilen spreyler için 'tehlike' uyarısı

Yeni tip coronavirüs (Kovid-19) salgını sürecinde hijyen ve temizlik hassasiyetiyle kullanımı daha da yaygınlaşan aerosol kaplı spreylerin yazın yüksek sıcaklık ve basınçta patlama ihtimali nedeniyle sahte ürün kullanımından kaçınılması ve saklama koşullarına dikkat edilmesi gerektiği bildirildi.

Genellikle böcek ve sinek ilaçları ile kozmetik ürünlerin konduğu spreylerin, bileşenlerinde bulunan yanıcı madde nedeniyle standartlara uygun olarak üretilmesi gerektiğini ifade eden uzmanlar, atık sprey kutularının normal çöp kutularına atılmasının temizlik görevlilerinin sağlığı açısından sakıncalı olabileceğini kaydetti.

AA muhabirine açıklama yapan Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı, aerosol kaplı bazı ürünlerin içinde püskürtme ve buharlaştırmayı sağlayan özel gazlar yer aldığını söyledi.

Bu gazların en büyük özelliğinin yanıcılığı olduğunu ifade eden Hancı, "Hatta sosyal medya ve sitelerde gördüğüm kadarıyla, bazı gençler bununla ilgili çok tehlikeli videolar çekiyorlar. Bu spreyleri sıkarak, çakmak ve kibritle birlikte çok yoğun alev çıktığı görülür. Bunlar çok bilinçsiz hareketler olarak karşımıza çıkıyor ve asla denenmemesi gerekiyor." dedi.

Hancı, yeni tip coronavirüs salgını sürecinde kozmetik ve temizlik ürünlerinin kullanımının normal günlere göre daha da arttığını, yaz aylarında sıcaklığın etkisiyle söz konusu ürünlerin bazı tehlikelere neden olduğunu dile getirdi.

Basınç ve sıcaklığın etkisinin çok yüksek olduğuna dikkati çeken Hancı, "Bazı spreylerin içindeki yanıcı madde, yüksek sıcaklık ve basınç altında kalırsa patlamalara sebep oluyor. Zaten patlama dediğimiz durum, yanmanın ani olarak meydana gelmesidir. Çok ani, kısa sürede basınç altında meydana gelen yanmaya patlama diyoruz." ifadelerini kullandı.

Hancı, böcek ve sinek ilaçları ile kozmetikte de kullanılan aerosol kaplı spreylerin muhafaza edilme şartlarının sağlık açısından çok önemli olduğunu anlattı.

Bu tip ürünlerin üstünde "kutuyu çiviyle delmeyin veya yere vurmayın" şeklinde ikazlar yer aldığını hatırlatan Hancı, "Sadece sıcaklıklık değil basınç da bu ürünleri patlatabilir. İnsanlar günlük yaşamda bu ürünleri çok kullanıyor ama bunların yan etkenlerine çok dikkat etmek gerekir." değerlendirmesini yaptı.

Hancı, her gazın patlama sıcaklığının farklı olduğunu, ürün üzerinde bununla ilgili seviyelerin belirtildiğini, sahte ve merdiven altı koşullarda üretilen ürünlerin ısınmayı daha da artırdığını ifade etti.

Yasal ve standartlara uygun sprey ve hijyen ürünlerinin devlet denetiminde imal edildiğini, içindeki gazların ve diğer bileşenlerin miktarının önceden belirlendiğini aktaran Hancı, şunları söyledi:

"Standart ürünlerin kabının direnci bile bellidir. Gazın bulunduğu tüpün ne dereceye kadar dayandığı önceden test ediliyor. Devlet denetiminde üretilen materyalle bir kişinin sahte ürettiği ürünün direnci aynı olmaz. Örneğin birisinin 40 derece sıcaklıkta patlama olasılığı varken, öteki belki 35 dereceye kadar dayanacak. Sadece gaz olarak düşünülmemesi gerek. İçine konan kabın direnci de patlama yaşanmaması için çok önemlidir. Gerçek ve standartlara uygun ürünün içine genelde yüzde 20 oranında bir gazı koyuyorlar. Merdiven altı üründeki gaz oranı, güzel spreylenmesi ya da üretenlerin bilinçsiz olmasından dolayı risk artabilir. Bu nedenle hem basıncı artar hem de yanabilme olasılığı yükselir. Bu yüzden sahte ürünlerin alınmaması gerekir. Ürünlerin üzerinde Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) onayı olması gerekir."

"Atık spreylerin çöp kutularına atılmaması lazım"

İş güvenliği uzmanı Yener Esen ise ev, iş yerleri ve araçlarda kullanılan sprey kutularının içerdiği kimyasalların tehlikeleri nedeniyle üzerinde bulunan uyarı işaretlerinin anlamlarının iyi bilinmesi gerektiğini belirtti.

Tüm spreylerin basınçlı olması nedeniyle direkt güneş ışığı alan yerlerde muhafaza edilmemesinin önemine değinen Esen, "Bu tür ürünler çocukların erişmeyeceği yerlerde muhafaza edilmelidir. Diğer yandan atık sprey kutularının normal çöp kutularına atılmaması lazım. Çünkü, çöpleri toplayan temizlik personeli için tehlike arz ediyor. Konteynerden toplanan çöpler, çöp kamyonunda sıkıştırılarak nakledilir. Bu esnada atık spreylerden kaynaklı meydana gelebilecek bir patlama, temizlik görevlilerinin de yaralanmasına neden olur." diye konuştu.

Esen, bu tür spreylerin gıda maddelerinin olduğu alanlara konulmaması ve iyi havalandırılan bölümlerde muhafaza edilmesi gerektiğini vurguladı.

Bir yangında işletmelerde bulunan kimyasalların cinsinin, miktarının ve konumunun itfaiyeye bildirilmesinin önemine değinen Esen, ticari işletmelerin buna yönelik planlarının önceden hazır olması gerektiğini söyledi.

Sprey kutuların asla ezilmemesi ve sobaya atılmaması gerektiğini ifade eden Esen, ürünler taşınırken de dikkat edilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.