Kemik metastazlarında tedavi seçenekleri nelerdir?

Akciğer, meme, böbrek, mesane ve prostat başta olmak üzere birçok kanser türü ileri evrelerde kemiklere yerleşebilir. Kemik metastazları, işte kanser hücrelerinin büyümeye başladıkları yerden ayrılarak kemik dokusuna taşınmasıyla oluşan tümörlerdir. Kemik üzerine yerleşen bu metastazlar kemik dokusunda harabiyete neden olarak hastanın yaşam kalitesinin olumsuz etkileyebilir.

Belirtileri nelerdir?

Kemik metastazları birçok kanser türünde karşımıza çıkabilir. En sık olarak omurga, pelvis ve alt ekstremitelerin yük taşıyan kemiklerinde ortaya çıkar. Kol ve kürek kemikleri daha nadir olarak etkilenen kemiklerdir. Metastazın en sık yerleşimi kemiklerin eklemlere yakın yüzeyleridir. Primer tümörün türüne göre kemik metastazları kemik üzerinde litik (kemiği eriten), blastik (kemik yapımına neden olan) veya karışık (litik- blastik) metastazlara neden olabilir. Kemik metastazları sıklıkla kemik yapınızdaki değişikliklerden dolayı şiddetli aktivite veya istirahatte ağrı, yürüme bozuklukları veya özellikle omurga metastazlarında nörolojik bozukluklarla karşımıza çıkar. Fonksiyonel ağrı olarak tanımlanan aktivite sırasında oluşan ağrı ve özellikle istirahat ağrısı, tümörün kemiğin yük taşıma özelliğinin etkilendiği ve kırık riskinin arttığı anlamını taşır. Bu risk tüm metastazlarda artsa da litik metastazlara neden olan akciğer, meme, tiroid veya böbrek kanserlerinde biraz daha fazladır. Mesane ve prostat tümörleri ise sıklıkla blastik yani kemik yapımını arttıran metastazlar oluşturur. Kemik metastazlarının diğer bulguları anemi, kas kaybı, kan kalsiyum düzeyinde artış olabilir.

Tümörün etkisi ile zayıflayan kemikte meydana gelen kırıklara patolojik kırıklar denir. Çoğu zaman kırık oluşmadan kırığın habercisi olan kemik ağrısı erken dönemde fonksiyonel ağrı olarak geç dönemde ise istirahat ağrısı olarak yük taşımayan kemikte bile kendisini gösterir. Patolojik kırık oluşması sıklıkla bir travma olmadan veya kırık oluşturmayacak kadar basit travmalar sonrasında görülür. Omurga kemiklerinin hasar görmesi omuriliğin sinirlerini de etkileyerek nörolojik sorunlara neden olabilir.

Sebebi nedir?

Kemik metastazları kemik kanseri ile aynı şey değildir. Kemik metastazları, vücudunuzun başka yerlerinde başlayan kanserli hücrelerden oluşur. Bu nedenle, kemik metastazları, örneğin kanserli meme dokusu veya vücudunuzun herhangi bir yerinde kemik dokusu içinde büyümeye başlayan başka bir doku türü olabilir.

Kanser, anormal hücrelerin kontrolsüz bölünmeye başladığı bir hastalıktır. Ana tümör dokusunda koparak kan veya lenf dolaşımına giren tümör hücreleri kemik içinde uygun reseptörler ile tutunup çoğalmaya başlayabilir. Bu tümör hücreleri kemik içinde bazı maddeler salgılayarak kemiğin yapısının bozulmasına yol açar. Kanser tedavisi sırasında kemik koruyucu ilaçların alınması bu tümör hücrelerinin kemiğe yerleşmesi ve burada çoğalıp kemik yıkımına neden olmasını engelleyebilir. İlerlemiş meme kanseri veya ilerlemiş prostat kanseri gibi belirli kanser türlerinde hastaların yüzde 70'inde kemik metastazı gelişir.

Nasıl teşhis edilir?

Bilinen kanseri olan hastalarda kemik metastazları rutin kontroller sırasında saptanabileceği gibi, hastanın takibi sırasında yeni başlayan kol, bacak, bel veya sırt ağrıları durumunda akla kemik metastazları gelmelidir. Ağrılı bölgenin muayenesi sonrası, röntgen ve gerekirse MR, tomografi veya PET/BT ile yapılacak taramalar ile kemik metastazlarının boyutu ve yaygınlığı değerlendirilmelidir.

İleri yaşlarda saptanan kemik lezyonlarının bir kemik metastazının mı yoksa birincil kemik kanserinin sonucu mu olduğunu belirlemesi gerekiyorsa biyopsi yapabilir. Biyopsi sırasında tümörün küçük bir miktarı çıkarılır ve kapsamlı bir inceleme için bir patolojiye gönderilir.

Nasıl tedavi edilir?

Metastazların tedavisi genellikle yerleşim yerine ve kaynak tümör hücrelerine bağlıdır. Kemik metastazlarınının tedavisinde amaç hastanın metastaz kaynaklı bir fonksiyonel sorun yaşamasının önüne geçmektir. Kanserlerin erken teşhisi kadar kemik metastazlarının da erken teşhis edilmesi tedavilerini kolaylaştırmaktadır. Tedavi kararı verilirken birkaç sorunun cevabı aranmaktadır. Primer tümör biliniyor mu? Primer tümör kontrol altında mı? Başka organlarda metastaz var mı? Kemik metastazı tek mi veya birden fazla kemikte mi var? Patolojik kırık var mı veya oluşma riski nedir? Bu soruların cevabına göre tedavi kararı verilmektedir. Asıl amaç hastanın ağrısız olarak günlük yaşantısına devam etmesi, patolojik kırığın önlenmesi ve yeni metastaz gelişiminin önlenmesidir. Patolojik kırık riski olmayan birçok bölgede radyoterapi etkin bir tedavi ve ağrı kontrolü sağlarken patolojik kırık riski yüksek ise veya patolojik kırık var ise kemik tespiti, çivileme veya protez uygulamaları gibi cerrahi seçenekleri hastayı bir an önce günlük yaşantısına en az fonksiyon kaybı ile ağrısız döndürmeyi amaçlar. Bu cerrahi tedaviler sıklıkla radyoterapi, ilaç tedavisi veya immünoterapi gibi akıllı ilaçlar ile kombine edilir. Radyofrekans ablasyon veya kriyoablasyon adı verilen bir prob ile kanser hücrelerinin ısıtılması veya dondurulması da tümör boyutunu küçültebilir. Teşhise ve kişiye en uygun tedavi planı belirlenerek uygulanacaktır.