Kasık fıtığı, inmemiş testis tedavisi ve sünnet

Kasık fıtığı, inmemiş testis ve sünnet. Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Feryal Gün Soysal anlattı; Anne karnındaki hayatta retroperitoneal bölge dediğimiz böbrekler seviyesinde oluşan testisler, skrotuma doğru bir iniş gösterirler. Doğumda genellikle skrotumda olabilen testislerin inişi 6 ay ile bir 1 yaşına kadar gecikebilir. 6 aydan itibaren testisler skrotumda değilse inmemiş testis söz konusudur ve bu anomaliye kriptorşidizm denir. İn­me­miş tes­tis nor­mal ye­ni­do­ğan­lar­da %3-5, pre­ma­tü­re ye­ni­do­ğan­lar­da ise %25-30 gi­bi yük­sek bir sık­lık­ta gö­rü­lür. Bir ya­şın­dan son­ra ise pre­ma­tür doğ­muş ço­cuk­lar­da %3-5, za­ma­nın­da doğ­muş ço­cuk­lar­da ise %0.5-0.8 ora­nın­da gö­rül­mek­te­dir.

Testislerin skrotuma inmelerindeki aksaklık, intrauterin dönemde (anne karnında) hormonal yetersizliğe bağlanmaktadır. Testislerin inişlerinde hormonal etki yanında, prosesus vajinalis, kremaster adalesi, gubernekulum ve genitofemoral sinir gibi inguinal kanal ile ilgili yapıların da etkisi vardır. Karın duvarı defektleri gibi anomalilerde, testislerin inişinin aksamasında mekanik nedenler de rol oynayabilmektedir.

Testislerin skrotumda olmamasının ne gibi sakıncaları olur?

• Sper­ma­to­ge­ne­zis fonk­si­yo­nunun azal­ma­sı: Tes­tis tu­bu­lus­la­rı için­de­ki germ hüc­re­le­ri­nin ma­tu­ras­yo­nu ve sper­ma­to­zoa oluş­tu­ra­bil­me­si için vü­cut ısı­sın­dan 1.5-2.5°C da­ha dü­şük ısı­da olan skro­tum­da bu­lun­ma­la­rı ge­rek­mek­te­dir. Tes­tis­le­rin nor­mal i­niş­le­ri ol­ma­yın­ca, da­ha yük­sek bir ısı­da ka­lır­lar ve dü­zel­til­me­dik­çe nor­mal sper­ma­to­ge­ne­zis sağ­la­na­maz.
• Ma­lig­nan­si ris­ki:Nor­mal po­pü­las­yo­na gö­re in­me­miş tes­tis ol­gu­la­rın­da se­mi­nom sık­lı­ğı 30-40 kat da­ha faz­la­dır. Yu­ka­rı lo­ka­li­zas­yon­lar­da­ki ve at­ro­fik in­me­miş tes­tis­ler­de ma­lig­nan­sı ola­sı­lı­ğı da­ha da yük­sek­tir.
• Kont­ra­la­te­ral et­ki:Tek ta­raf­lı in­me­miş tes­tis du­rum­la­rın­da, oto­im­mun re­ak­si­yon­lar so­nu­cu kar­şı ta­raf­ta­ki in­miş olan tes­tis­te de et­ki­len­me ola­bil­mek­te­dir. Bu ne­den­le ye­ri­ne in­di­ril­memiş tek ta­raf­lı krip­to­şi­dizm ol­gu­la­rın­da da in­fer­ti­li­te söz ko­nu­su ola­bil­mek­te­dir.
• Tor­si­yon:İn­me­miş tes­tis­ler skro­tu­ma fik­se ol­ma­dık­la­rı için ko­lay­ca tor­si­yo­ne ola­bil­mek­te­dir. Skr­otu­ma in­di­ri­len tes­tis­le­rin fik­sas­yo­nu da sağ­lan­mış ol­du­ğun­dan tor­si­yon ola­sı­lı­ğı azal­mış olur.
• Her­ni:İn­me­miş tes­tis­ler­de ge­nel­lik­le in­di­rekt in­gu­inal her­ni ve­ya ka­pan­ma­mış bir pro­se­sus va­ji­na­lis söz ko­nu­su­dur. Her­ni tes­pit edil­di­ği za­man her­ni ta­mi­ri ya­nın­da tes­tis­le­rin skro­tu­ma in­di­ril­me­si iş­le­mi de ya­pı­lır.
• Trav­ma:Özel­lik­le tes­tis in­gu­inal ka­nal­da kal­mış­sa, trav­ma ris­ki çok yük­sek­tir.
• Psi­ko­lo­jik so­run­lar:Özel­lik­le okul ça­ğın­da ve pu­ber­te ön­ce­si, eğer tes­tis­ler ha­la skro­tu­ma in­di­ril­me­miş­se bu ço­cuk­la­rın ço­ğunda psi­ko­lo­jik prob­lem­ler ola­bil­mek­te­dir.

İnmemiş testis tanısını nasıl koyacağız?

Tes­tis­ler skro­tum­da pal­pe edi­le­mez. Ge­nel­lik­le in­gu­inal ka­nal­da pal­pe edi­lir­ler. İn­gu­inal ka­nal­da pal­pe edi­le­mi­yor­sa, da­ha yu­ka­rı­lar­da kal­mış ola­bi­lir. Pal­pe edi­le­me­yen tes­tis du­rum­la­rın­da, tes­ti­sin olup ol­ma­dı­ğı­nı ve­ya lo­ka­li­zas­yo­nu­nu gös­ter­mek için HCG tes­ti, ult­ra­so­nog­ra­fi, kom­pu­te­ri­ze ak­si­el to­mog­ra­fi, sin­tig­ra­fi, ve­nog­ram ve la­pa­ros­ko­pi gi­bi tek­nik­ler ta­rif edil­miş ol­mak­la be­ra­ber, böy­le du­rum­lar­da cer­ra­hi eksp­lo­ras­yo­nun ge­rek­li ol­du­ğu­na ina­nıl­mak­ta­dır.

Hiç­bir te­da­vi ge­rek­tir­me­yen ret­rak­til tes­tis­ten ay­rı­mı­nın ya­pıl­ma­sı ge­re­kir. Ret­rak­til tes­tis­ler nor­mal iniş­le­ri­ni ta­mam­la­mış ve skro­tu­ma fik­se ol­muş tes­tis­ler­dir; an­cak kra­mes­ter ada­le­si­nin hi­pe­rak­ti­vas­yo­nu so­nu­cu, özel­lik­le so­ğuk ile te­mas ha­lin­de in­gu­inal ka­na­la doğ­ru çe­ki­le­bi­lir­ler. İyi ya­pı­lan bir in­gu­inal mu­aye­ne­de, ret­rak­til tes­tis du­ru­mun­da tes­tis­ler skro­tum­da pal­pe edi­le­bi­lir­ler.

Peki tedavi nedir?

Tes­tis­le­rin ini­şin­de hor­mo­nal du­ru­mun ro­lü ol­ma­sı ne­de­niy­le, me­di­kal te­da­vi­nin üze­rin­de du­rul­muş­sa da, krip­to­şi­dizm te­da­vi­sin­de en çok ter­cih edi­len yol or­şi­opek­si, ya­ni tes­tis­le­rin cer­ra­hi ola­rak skro­tu­ma in­di­ril­me­si­dir. Me­di­kal te­da­vi ola­rak go­na­dot­ro­pin (HCG) ve go­na­di­re­lin (LHRH) te­da­vi­le­ri uy­gu­lan­mak­la be­ra­ber ne­ti­ce­ler her za­man yüz gül­dü­rü­cü de­ğil­dir. An­cak me­di­kal te­da­vi­nin cer­ra­hi ön­ce­si ve/ve­ya son­ra­sı ve­ril­me­siy­le tes­tis fonk­si­yon­la­rın­da olum­lu et­ki sağ­la­na­bi­le­ce­ği öne sü­rül­mek­te­dir.

Bi­la­te­ral tes­ti­sin pal­pe edi­le­me­di­ği ve hi­pos­pa­di­as gi­bi ekst­ra­ge­ni­tal ya­pı bo­zuk­lu­ğu olan ço­cuk­lar­da en­dok­rin ve ge­ne­tik de­ğer­len­dir­me ya­pıl­ma­lı­dır. 6 aylıktan itibaren inmemiş testis tanısı konuldu ise operasyonun yapılması uygun olur.

Fıtık ve tedavisi

Çocukların en sık cerrahi girişim gerektiren hastalıkları inguinal bölge ile ilgilidir. İnguinal herni, inmemiş testis, hidrosel çocuklarda sıkça karşılaştığımız inguinal bölge hastalıklarıdır.

Kasık fıtığı nasıl oluşur?

İn­gu­inal ka­nal için­den ge­çen pro­se­sus va­ji­na­lis, tes­tis­ler skro­tu­ma ini­şi­ni ta­mam­la­dık­tan son­ra, nor­mal şart­lar­da do­ğum­da ka­pa­nır. Pro­se­sus va­ji­na­li­sin açık kal­ma­sı da­ha ile­ri yaş­la­ra ka­dar ba­zen de­vam ede­bil­mek­le beraber, her açık pro­se­sus va­ji­na­lis du­ru­mun­da fı­tık or­ta­ya çık­ma­ya­bi­lir. Özel­lik­le bağırsak, kız ço­cuk­la­rın­da ba­zen over­le­rin, pro­se­sus va­ji­na­lis içi­ne her­ni­as­yo­nu so­nu­cu in­di­rekt her­ni­ler olu­şur. Di­rekt ve fe­mo­ral her­ni­ler ço­cuk­lar­da çok na­dir­dir.

Fıtık hangi yaş grubunda sıktır?

Fıtık pre­ma­tü­re­ler­de da­ha faz­la ol­mak üze­re, da­ha çok bir ya­şın al­tın­da gö­rül­mek­te­dir. Gö­rül­me sık­lı­ğı er­kek ço­cuk­lar­da, kız­lar­dan 8-10 de­fa da­ha faz­la­dır. Her 40-50 er­kek ço­cuk­tan bi­rin­de gö­rü­lür.

Çocuklarda ne gibi yakınmalara neden olur?

Kasık bölgesinde ağ­rı­sız bir şiş­li­ğin gö­rül­me­si ilk bul­gu­dur. Şiş­li­ği fı­tık ke­se­si içi­ne gir­miş olan ka­rın içi ya­pı­la­rı oluş­tur­mak­ta­dır. Ağ­la­ma, ök­sür­me, faz­la ayak­ta dur­ma ha­lin­de bu şiş­lik ar­ta­bi­lir. Uy­ku ha­lin­de ve el­le dış­tan ba­sı uy­gu­la­nın­ca şiş­lik kay­bo­lur. Olguların %60 ka­darı sağ, %25’i de sol ta­raf­ta gö­rü­lür; % 15 ka­da­rı iki ta­raf­lı­dır.

Fıtığın tedavisi nedir?

Ço­cuk­lar­da in­gu­inal her­ni teş­his ko­nul­duk­tan sonra en kı­sa sü­re için­de cer­ra­hi ola­rak te­da­vi edil­me­li­dir. Ameliyat açık ya da kapalı yöntemle yapılabilir. Günübirlik bir operasyondur.

Fıtık ameliyat edilmezse ne olur?

İn­gu­inal her­ni­ler teş­his edil­di­ği za­man te­da­vi edil­me­miş­se in­kar­se­re ola­bi­lir. Buna halk arasında boğulma denir. İn­gu­inal fı­tık­la­rın, ço­cuk­lar­da üç­te bi­rin­den faz­la­sın­da stran­gü­las­yon tab­lo­su or­ta­ya çı­ka­bi­lir. Bu tab­lo­nun oluş­ma ola­sı­lı­ğı kü­çük ço­cuk­lar­da ve be­bek­ler­de da­ha faz­la­dır. Bu du­rum­lar­da fı­tık­laş­mış bağır­sak seg­men­ti sı­kı­şa­rak ağ­rı, hu­zur­suz­luk ve bağırsak tıkanıklığı bul­gu­la­rı ve­re­bi­lir. Re­dük­si­yon ge­ci­kir­se, kli­nik tab­lo ağır­la­şır ve o kı­sım bağır­sak nek­ro­ze ola­bi­lir. İn­kar­se­re her­ni­nin tes­ti­se ve spre­ma­tik da­mar­la­ra ba­sı­sı so­nu­cu da tes­tis­ler­de­ki he­mo­ra­jik in­farkt bul­gu­la­rı ge­li­şe­bi­lir ve bu da ile­ri­de­ki fer­ti­li­te­yi olum­suz yön­de et­ki­ler.

Sünnet

Sünnet, erkeklerde penis baş kısmını örten fazla derinin çıkarılması ameliyatıdır. Herkese yapılması gerekliliği konusunda görüş birliği yoktur. Daha çok dinsel ya da geleneksel nedenlerle yapılmaktadır. Steril şartlar altında yapılmalıdır çünkü sünnet bir ameliyattır, lokal ya da genel anestezi ile yapılabilir.

Sünnet her yaşta yapılabilir. 2-6 yaşlarda cinsel kimliğin belirlendiği dönem olması nedeni ile sünnet önerilmez. Bu yüzden 2 yaşın altında veya 6 yaşından itibaren ilkokul dönemi esnasında yapılmalıdır. Sünnet derisinde önlenemeyen klinik enfeksiyon ve yapışıklık nedeniyle koruyucu amaçlı daha erken yaşlarda da sünnet yapılabilir. Özellikle yenidoğan döneminde ağrı eşiğinin farklı olması ve yara iyileşmesinin hızlı olması nedeni ile sıklıkla yenidoğan sünnetini öneriyoruz.

Ameliyat ve anesteziye engel durumu olan, kanama ve pıhtılaşma sorunu olanlar, şeker hastalığı, hormonal bozukluğu olanlar, tıbbi önlemler ile hazırlandıktan sonra sünnet olabilir. Bu kişilerin sünnet sonrası hastanede gözlem altında tutulmaları uygun olur.