"Hemşireler sağlık sisteminin omurgasıdır"

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020’yi Hemşire ve Ebe yılı olarak açıklamasının ardından her yıl 12-18 Mayıs arasında kutlanan Hemşirelik Haftası, pandemiyle mücadelenin kahramanlarına bir kez daha hatırlattı.

Meryem Kapancı, hemşirelik mesleğinin odak noktasının insanlık olduğuna dikkati çekerek “Hemşirelik; her türlü koşulda, herhangi bir ırk, inanç, renk, siyasal veya sosyal durum ayrımı gözetmeksizin, insan sağlığının kutsallığından ödün vermeksizin, bilgi, beceri, fedakarlık ve sabır ile yoğrulan, sağlık sistemi içinde omurga görevini üstlenen bir meslektir. Türk Hemşireler Derneği’nin (THD) yapmış olduğu tanıma göre ‘Hemşirelik, bireyin, ailenin ve toplumun sağlığını ve esenliğini koruma, geliştirme ve hastalık halinde iyileştirme amacına yönelik hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, uygulanması ve değerlendirilmesinden, bu kişilerin eğitiminden sorumlu bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplinidir” dedi.

TARİH BOYUNCA KRİZ YÖNETİMİNDE BAŞROLDE

Hemşirelerin anne karnındaki ceninden, yenidoğan, çocuk, genç, yetişkin, yaşlı olmak üzere insan yaşamının tüm evrelerinde sağlık ve bakım gereksinimlerini karşılamak üzere eğitim aldığını anlatan Kapancı “İnsanı, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönleri ile bir bütün olarak ele alan hemşireler birey, aile ve topluma en zor anlarında hizmet ederek sağlık ve hastalıkla ilgili ihtiyaçlarının karşılanmasında hiç tartışmasız çok önemli bir rol oynar” ifadelerini kullandı. Meryem Kapancı, tarihin en eski mesleği olan hemşireliğin gelişim tarihi olarak ise 19’uncu yüzyılı işaret etti. Kapancı, “Dünyada hemşireliğin tarihsel sürecine baktığımızda çoğunlukla insanlığın kriz dönemleri olan savaşlar, doğal afetler ve bugün olduğu gibi salgın hastalıklar gibi olayların etkili olduğunu görürüz. Hemşirelik mesleğinin gelişiminde 19. yüzyılda ortaya çıkan pek çok iç savaşın, Kırım Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı’nın önemli etkileri olmuştur. Nitekim modern hemşireliğin 1854-1856 yıllarında Kırım Savaşı sırasında Florance Nightingale’in elde ettiği başarılı çalışmalar ile başladığı kabul edilmektedir” bilgisini verdi.

REFORM 200 YIL ÖNCE İSTANBUL’DA BAŞLADI

Kapancı, Florance Nightingale’in Kırım Savaşı’nda gösterdiği başarıyı ise şu şekilde açıkladı: “1854 yılında Nightingale 38 kişilik bir hemşire kafilesi ile İstanbul’a gelmiş. Onun hastalara bilgi ve şefkatle bakması, aynı zamanda bir istatistik uzmanı ve sosyal reformcu olması kısa sürede uluslararası bir üne kavuşmasını sağlamış. Ancak Nightingale’i asıl efsane yapan başarı ise analitik ve disiplinli çalışmaları neticesinde ölüm oranlarının yüzde 42’den yüzde 2’ye düşürmesidir. Bu gerçekten de takdire şayan bir başarıdır. Onun bu başarısı üzerine 1860 yılında Nigtingale’in katkıları ile Londra’da isminin verildiği bilimsel temelli ilk modern sivil hemşire okulu açılmıştır. 1907 yılında Liyakat (Merit) Nişanı alan ilk İngiliz kadın olmuştur. Bu olayların akabinde yaşanan gelişmelerle dünya üzerinde ismini altın harflerle yazdıran ilk hemşire olmuştur. Doğum günü olan 12 Mayıs, tüm dünyada Hemşireler Günü olarak kabul edilmiştir. Bu yıl 1820 yılında doğan Nightingale’in 200’üncü doğum günü olması anısına 2020 yılı DSÖ tarafından Hemşire ve Ebeler Yılı olarak ilan edilmiştir. Diğer yandan gelecekle ilgili öngörülerde bulunan The Economist dergisi de 2020 kapağında Florance Nigtingale’e yer vermiş ve 2020 yılının hemşireler açısından ne kadar önemli olacağını vurgulamıştır.”

SÜRECİN TEMELLERİ 2018’DE ATILDI

2020 yılının Uluslararası Hemşire ve Ebe Yılı olarak ilan edilmesine ilişkin Kapancı, şu bilgileri paylaştı: “Aslında bu sürecin temelleri 2018 yılında yine DSÖ’nün sağlık çalışanlarının neredeyse yarısını oluşturan hemşireler için Ulusal Hemşirelik Konseyi ile ‘Nursing Now/‘Hemşirelik Şimdi’ adında başlattığı kampanya ile atıldı. Kampanyanın 2018 Şubat’ında yapılan lansmanına birçok hemşirelik ve sağlık kuruluşları canlı bağlantı ile katıldı. 2018'de başlayan ve 2020'nin sonunda sona erecek bu üç yıllık küresel ‘Hemşirelik Şimdi’ kampanyası, Cambridge Düşesi Kate Middleton ve Game of Thrones’un yıldız oyuncusu Emilia Clarke tarafından da desteklenmiştir. ‘Hemşirelik Şimdi’ kampanyası ile dünyadaki hemşire statüsünü, mesleki bilgi, becerisini yükseltmek ve bu yolla sağlık hizmetinin kalitesinin artırılması amaçlanıyor. Ayrıca hemşireleri, 21. yüzyılın sağlık sorunları ile mücadelenin merkezinde yer almada yetkilendirmeye çalışılıyor.”

KAMPANYANIN ODAKLANDIĞI BEŞ MADDE

Kapancı, ‘Hemşirelik Şimdi’ kampanyasının odaklandığı 5 temel alanı şu şekilde sıraladı: Hemşireler için eğitim, mesleki gelişim, standartlar, yasal düzenlemeler ve istihdam koşullarının iyileştirilmesine daha fazla yatırım yapılması. Liderlik pozisyonlarında daha fazla hemşire ve her seviyede gelişim için daha fazla fırsat oluşturulması. Hemşirelikte etkili ve yenilikçi uygulamaların yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi. Hemşireler ve ebelerin küresel ve ulusal sağlık politikası üzerinde etkisinin artırılması ile sağlık iş gücünün karar alma süreçlerine daha fazla dahil olmalarının sağlanması. Politika ve karar vericiler için, hemşirelerin en fazla neye sahip olabileceği, hemşirelerin potansiyellerine ulaşmalarının engellendiği ve bu engelleri nasıl gidereceği hakkında daha fazla kanıtların oluşturulması.”

MESLEĞİN BAŞINDA ‘GERÇEKLİK ŞOKU’NA DİKKAT

Hemşirelik mesleğine yeni adım atacaklara da tavsiyelerde bulunan Kapancı, sözlerini şu şekilde sürdürdü: “Genç meslektaşlarımın mesleklerinin önemi ve gerekliliklerini bilerek, büyük bir hevesle çalışma hayatına atılacaklarını biliyorum. Çalışma hayatlarındaki ilk yılının en önemli yılları olacağının ve ‘gerçeklik şoku’ yaşayacaklarının farkında olmaları gerektiğini bilmelerini isterim. Gerçeklik Şoku terimi çoğunlukla öğrencilerin eğitim ve uygulama arasındaki boşluğu keşfettiklerinde tepkilerini tanımlamak için kullanılır. Hemşirelerin mezun olduktan sonra ilk yıllarında işlerini bırakmalarına neden olur. Klinik deneyimin her zaman tahmin ettikleri değer ve ideallerle eşleşmediğini fark ettiklerinde hayal kırıklığı yaşarlar. ‘Gerçeklik şoku’ yaşamda kaçınılmaz bir realitedir. Bizler bu gerçeği hayattan tamamen silemeyiz. Ancak bununla nasıl başa çıkacağımız hakkında daha fazla şey öğrenebiliriz. Yeni mezunlara öğrenciden hemşireliğe rol geçişi yani ‘gerçeklik şoku’ konusunda yardımcı olmak hem üniversiteler hem de hastaneler tarafından üzerinde ciddi çalışılması gereken çok önemli bir kavramdır.”