Crush Sendromu nedir, belirtileri nelerdir? Depremden sonra ortaya çıkıyor!

Depremde enkaz altından kurtarılan hastalar, adalelerdeki kas ezilmeleri sonrasında ortaya çıkan Crush sendromu açısından değerlendiriliyor. Crush sendromunda çok önemli olan faktörlerden biri eğer hemen olay yerinde iken hastaya müdahele edilirse böbrek yetersizliğinin önüne geçmektir. Peki, Crush Sendromu nedir? Crush sendromu belirtileri nelerdir? Crush sendromu nasıl tedavi edilir? İşte crush sendromu ile ilgili detaylar...

Deprem sonrasında enkazdan çıkarılanlar crush sendromu açısından değerlendiriliyor. Crush sendromu kas ezilmeleri sonrasında ortaya çıktığı için hastalar önce enkaz alanında acil olarak müdahale ediliyor.

CRUSH SENDROMU NEDİR?

Crush Sendromu; ezilme biçiminde yaralanma, uzun süreli sıkışma ve hareketsizlik sonucunda ortaya çıkar. Belirgin doku zedelenmesi ve kas nekrozu vardır. Kasların aşırı derecede ezilmesi, hızlı ve etkili bir tedavi uygulanmadığı durumda ölümle sonuçlanabilecek bir sürece ilerleyebilir. Crush Sendromu'nda ölüm nedeni ileri derecede hipovolemik şok, hiperkalemi, hipokalemi, metabolik asidoz, akut myoglobulinürik böbrek yetmezliği ve kompartman sendromudur. Şokun temel nedeni hücre dışı sıvının büyük bölümünün zedelenen kaslarda birikmesidir. Şok gelişimi; zedelenen kaslardaki azot oksite bağlı damar genişlemesi, hiperkalemi ya da hipokalemi ile hızlanarak tüm dolaşım sistemini olumsuz etkiler. Deprem felaketlerinin üzerinden günler geçmesine karşın yıkıntıların altından çok sayıda canlı insanın çıkarılabiliyor. Bu yüzden enkazdan çıkarılanlar ilk olarak crush sendromu açısından değerlendiriliyor.

CRUSH SENDROMU TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Crush Sendromunun genel ve böbrekler üzerine olumsuz etkilerini önlemek için çok erken ve hızlı davranmak gerekir.

Yıkıntı altında kalmış bir insanın serbest bir ekstremitesini görüldüğünde saatte 1,5 litre gidecek hızda izotonik NaCl solusyonu takılır. Hastayı yıkıntıdan çıkarınca öncelikle idrar çıkarıp çıkarmadığı izlenir. İdrar çıkaramayan hastalarda öncelikle hipovolemi bulgularını (kan basıncı düşüklüğü, filiform nabız, soğuk terleme...) aranır.

Yıkıntıdan çıkarıldıktan sonra, az miktarda bile idrar akımı saptanan hastalarda bir sağlık kuruluşuna gidene dek mannitol-alkali diüretik tedavisine başlanır. Bu tedavi hiperpotasemi ve akut böbrek yetmezliğine karşı korunmada çok etkindir.

Marmara Depremi'nde enkaz altından kurtarılan hastalardan 720'si böbrek yetmezliği problemi yaşadı. Depremin ilk günlerinde 420 kişi diyaliz cihazlarına bağlandı.

Crush sendromu, vücudun kaza ve deprem gibi göçük altında yaralanma ve ezilmesiyle ortaya çıkan bir tablo. İlk olarak İkinci Dünya Savaşı'nda İngiltere'de savaş yıkıkları altında kalan insanların travmalardan kurtuldukları halde bir süre sonra öldükleri farkedilmiş. Sonra da depremde ve Vietnam Savaşı sırasında da çok sayıda insanın göçük altından kurtulduktan hemen sonra öldüğü saptanmış.

Vaka uzun süre göçük altında kalmışsa organ yetersizliğinden vücut ölüme kadar gidebiliyor. Ağır adale travmalarındaki organ yetersizliğinde en sık görüleni akut böbrek yetmezliği. Travmaya uğrayan adalelerde fazla miktarda sıvı birikmesiyle kan dolaşımı bozuluyor ve böbreklere yeterli miktarda kan gidemiyor ve bu da böbrekte hasar yapıyor.

Böbrek dolaşımının bozulmasının yanında hasara uğramış adaleden açığa çıkan bazı toksik maddeler böbreklerin görevini yerine getirememesine neden oluyor. Vücuttaki atılması gereken atık maddeler atılamıyor. Hastanın idrarının miktarı hızla azalıyor. İdrar koyulaşıyor. Birkaç gün içerisinde de kanda üre, kreatin gibi vücuda zararlı maddeler birikerek hastayı böbrek yetersizliği tablosuna sokuyor.

Crush sendromu adalelerdeki kas ezilmeleri sonrasında ortaya çıktığı için hastalar önce hastanelerin ortopedi ve travmatoloji birimlerine götürülüyor.

Crush sendromunda vücudun yaralanmış bölgesinde dokular oksijensiz kalıyor. Oksijen kullanılamadığı için zararlı maddeler atılamadığından vücutta birikmeye başlıyor. Basınç ortadan kalkıp oksijen alımı başlayınca da vücut, bu maddeleri uzaklaştırmak için harekete geçiyor. Zararlı maddeler kana karıştıkça bu kez yaralı bölgedeki adelelerde lokal doku ölümü oluşuyor. Adelelerdeki basınç artışı ‘‘kompartman sendromu’’ denilen bir başka duruma da neden oluyor. Adalelerin beslenmesi iyice bozulduğundan yaralı bölgedeki adale içinde ödem artıyor. Tedavisi kas kılıflarının kesilip açılarak vücuttaki basıncın azaltıldığı ‘‘fasiotomi’’ adlı ameliyat. Kaslar tamamen açılarak basınç düşürülüyor böylece vücuttaki kan dolaşımı sağlanıyor. Fosiotomiden sonra kol veya bacaktaki dolaşım düzelmezse vücudun bu bölümleri kesilmek durumda kalınabiliyor. Kan kaybı ile birlikte vücudun pıhtılaşma mekanizması da bozulabilir.