Azospermi nedir, nasıl tedavi edilir?
Üroloji ve Androloji Uzmanı Prof. Dr. Ömer Faruk Karataş, azospermi ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Azospermi erkeğin menisinde hiç sperm olmamasına (sıfır sperm) verilen bir isimdir. Menide sperm olmaması erkeğin doğal cinsel birliktelik ile çocuk sahibi olamayacağı anlamına gelmektedir.
Azospermi nedenleri nelerdir?
Azospermi (hiç sperm olmama hali) tıkanıklığa bağlı ve tıkanıklık dışı faktörler diye iki başlık altında incelenir. Tıkanıklığa bağlı azospermide testislerde canlı sperm hücreleri vardır. Ancak bu durumda, kanallardaki tıkanıklık nedeniyle sperm hücreleri meni ile dışarı atılamazlar. Tıkanıklığa bağlı azospermi nedenleri ise erkeğin yaşamış olduğu enfeksiyon hastalıkları, doğuştan var olan sperm kanalları ile ilgili eksiklik ve sorunlar, cerrahi operasyonlar gibi başlıca bazı nedenlerle olabilmektedir.
Tıkanıklığa bağlı azospermide, erkeğe uygulanan cerrahi girişimlerle bu tıkanıklık sorunu giderilebilmekte ve tedavi edilebilmektedir. Bu durumda doğal yollarla gebelik gerçekleşebilmektedir.
Bu gruptaki hastalarda yine tüp bebek ve aşılama yöntemi ile de elde edilen spermler ile de gebelik süreci yaşanabilmektedir.
Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermide ise gerçek anatomik bir tıkanıklık olmamasına rağmen erkekten alınan menide canlı sperm hücrelerinin bulunmamasıdır. Azospermik erkeklerin oranı bu grupta daha fazladır.
Bu gruptaki azospermi nedenleri arasında inmemiş testis, genetik bozukluklar, hormon eksiklikleri, hormonal sorunlar, genitoüriner enfeksiyonlar, radyasyona maruz kalma, sperm sayısı ve hareketlilik azlığı, spermlerde meydana gelen yapısal problemler, genetik hastalıklar, varikosel, aşırı sigara, alkol, kafein kullanımı, erkek cinsel fonksiyon bozuklukları, stres, şeker hastalığı gibi birçok faktör sıralanabilir.
Sperm üretim bozukluğu olan hastalarda tedavi yöntemi olarak, tüp bebek uygulaması için erkeğin testisinden cerrahi işlemlerle (mikro-TESE) canlı sperm hücresi toplanır. İşlem öncesi ya da sonrasında birtakım ilaçlar ile yeni sperm oluşumunu başlatmak da mümkün olabilmektedir.
Azospermi nasıl teşhis edilir?
Azospermi tedavisi sırasından erkek hastalara çeşitli tahliller yapılmaktadır. Bunlar arasında spermiogram tekrarı, hormon tetkikleri, genetik incelemeler, testis ultrasonu (ultrasonografi) yer alır.
Azospermi nasıl tedavi edilir?
Tıkanıklığa bağlı azospermili erkeklerin tedavisinde sperm kanalların açılması için cerrahi uygulamalar yapılmaktadır. Tıkanıklığa bağlı olmayanlarda cerrahi yolla sperm elde edilmesi ve mikroenjeksiyon uygulaması yapılmaktadır. Cerrahi öncesi ya da sonrasında uygulanan bir takım hormon tedavileri ve çeşitli ilaçlar ile yeni sperm oluşumu başlatılabilmektedir.
Genetik hastalıklarla birlikte azospermi görülebilir mi?
Kromozom anomalileri ve cinsiyet kromozomu olan Y kromozom mikrodelesyonu saptanan hastaların bir bölümünde azospermi görülebilmektedir. Tüm genetik defektler spermlerin üretim aşamasında birtakım zorluklar meydana getirmektedir. Bu genetik hastalıkların başında ise Klinefelter Sendromu gelmektedir.
MikroTESE (mTESE) tedavisi
MikroTESE, testisten ameliyat ile mikroskop eşliğinde sperm elde edilmesi için kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Bu yöntem, menisinde hiç sperm bulunmayan azospermili hastalarda tercih edilmektedir. Ameliyat sırasında mikrocerrahi yöntem kullanarak sperm aranması işlemi hemen tüm kliniklerde standart uygulanan prosedür haline gelmiştir.
MikroTESE nasıl uygulanır?
Sperm hücrelerinin oluşmasını sağlayan testis içi dokularda, sperm ana hücresi elde etmek için mikroskop kullanılarak araştırma yapılır. MikroTESE yöntemi ile testisler lokal ya da genel anestezi altında açılır ve mikroskop eşliğinde yer yer doku örnekleri alınarak testislerin zarar görmesi engellenir.Cerrahi işlem sırasında mikroskop kullanıldığından sperm üreten kanallar daha büyük ve bundan dolayı hızlı ve doğru adımlarla toplama işlemi gerçekleşmiş olur.
MikroTESE ile sperm bulunamadığı durumda çocuk sahibi olma şansı var mı?
Cerrahi işlem sırasında mikroskop altında sperm bulunamadığı durumlarda patolojik doku örneği gönderilerek sperm gelişim süreçleri hakkında histopatolojik bilgi edinilmektedir. Patoloji rapor örneklerine göre bazı grup hastalarda sonradan bir takım ilaç tedavileri ile yeni sperm elde edebilme şansı olabilmektedir.