5 dakikanızı ayırarak bir hayatı kurtarın!

Kök hücre günümüzde lösemi, kalp-damar, akciğer, sinir sistemi, şeker ve işitme kaybı gibi pek çok hastalığın tedavisinde sıkça kullanılmaya başladı. Ancak ülkemizde çoğu zaman donör sayısının yetersiz olması nedeniyle hastalar, uygun doku ve kemik iliği bulmakta zorlanıyor. Bu yüzden de çoğu insan hayata tutunamıyor. Oysa ömrünüzün sadece 5 dakikasını ayırıp kök hücre örneği vererek ilik bankasına kaydolup belki bir hayat kurtarabilirsiniz.

Dünyanın önde gelen araştırmacı aşı ve ilaç şirketlerinden GlaxoSmithKline (GSK) Türkiye çalışanları ise ‘Kök Hücre Kardeşliği’ projesi ile bu konuda güzel bir gönüllülük örneği sergiliyor. Kızılay ile birlikte hareket eden GSK, 15 Haziran Dünya Donör Günü’nde herkesi Kadıköy Meydanı’na Kızılay Bağış Tırı’na kök hücre bağışına davet ederken, Kök Hücre Kardeşliği ile ilgili merak edilenleri GSK Türkiye Medikal Direktörü, Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Yıldıray Tanrıver ile konuştuk.

- Kök hücre nedir?

Kemik iliği / kök hücresi, kemik iliği ve kan hücrelerini üreten hücreler olarak tanımlayabiliriz. Kemik iliğinin çalışmaması durumunda kan hücrelerinde azalma oluyor ve hastanın hayatı tehlikeye giriyor. Kök hücre nakli ise, doku grubu uyumlu ve tamamen sağlıklı kişiden alınan kök hücrelerinin hastaya nakledilmesiyle çoğalması ve sonuçta birçok hastalığın ortadan kaldırılması işlemlerine deniyor.

- Kök hücre nakli nasıl yapılır?

Ameliyathanede steril koşullarda, genel anestezi altında yapılabiliyor. Vericinin leğen kemiğinden özel iğneler aracılığı ile alınan kemik iliği bir torbaya aktarılıyor. Yani işlem herhangi bir operasyon ve dikiş gerektirmiyor. Ancak bu klasik yöntemin dışında bir diğer yöntem daha var. Bu yöntemde 4-6 gün süreyle kök hücreleri kana çıkaran ve cilt altına günde iki kez uygulanan bir ilaç uygulaması yapılıyor. Daha sonra trombosit bağışı yapar gibi kemik iliği hücreleri bir makine aracılığı ile kandan toplanıyor. Bu işlem bir veya iki gün boyunca her biri 2 saate yakın sürebiliyor ve anestezi gerektirmiyor.

- Nakil kimlere uygulanır?

Kök hücre nakli ağırlıklı olarak, kan yapıcı sistemin hastalıklı olmasından muzdarip hastalarda uygulanabiliyor. Çocuklar ve yetişkinlerdeki lösemi ve lenf düğümü kanserinin çeşitli şekillerinde, yapım kusurundan kaynaklanan ağır kansızlık durumunda, doğuştan ağır bağışıklık kusuru ve alyuvarlardaki çeşitli hastalıklar yine kullanım alanlarından. Ancak kök hücre nakli en sık löseminin çeşitli şekillerinde uygulanıyor.

18-55 yaş arası donör olabilir

- Kimler kök hücre bağışlayabilir?

Kök Hücre vericileri Donör olarak adlandırılıyor. Eğer Kök Hücre nakline ihtiyaç olan hastanın ailesinde uygun verici saptanamaz ise Kemik İliği Bankası’ndan uygun donör aranıyor. Donör (verici) adaylarının özellikle bulaşıcı hastalık, bağışıklık sistemi hastalıklarına sahip olmaması gerekiyor. 18 ile 55 yaş arası, en az 50 kg ağırlığındaki her sağlıklı kişi kök hücre vericisi olabiliyor. Çünkü bağışın nitelikli olması hasta açısından çok önemli. Bağış ne kadar nitelikli ise doğal olarak hastaya yapılan kök hücre nakli de başarıyla sonuçlanıyor. Kayıt sisteminde yıllarca bekleyen donörler var. Bu nedenle verici olmak isteyenlerin sisteme kayıt aşamasında en fazla 50 yaş sınırında olma şartı arandığını biliyoruz.

- Peki bağışta bulunmak zor mu? Ne kadar zaman ayırmak gerekiyor?

Ben de gönüllü bağışçı olarak İstanbul Üniversitesi Kemik İliği Bankası’na kayıt oldum, hiç zor değil. Bugün bu işlemi Kızılay da yapıyor. Aslında maalesef toplumumuzda ‘Kök hücre bağışı’ denince çok korkuluyor ve endişeye kapılıyor. Hatta gönüllü verici olmak için kemik iliği bankalarına kök hücre örneği vermeyi ameliyat ile karıştıranlar bile var. Halbuki kan tahlili için örnek verir gibi kök hücre örneği vererek bağış yapabilirsiniz. Üstelik bunun için ayırmamız gereken süre sadece en fazla 5 dakika. Bu yüzden çalışanlarımızın dikkatini çekmek üzere “Ömrünüzün sadece 5 dakikasını ayırarak bir hayat kurtarabilirsiniz!” sloganıyla yola çıktık.

Hedef 50 bin donör

Kızılay Genel Başkanı Ahmet Lütfi Akar: “Türk-Kök projesi sayesinde kemik iliği bekleyen hastalarımıza yurt içinde çare bulmuş olacağız. Kemik İliği Bankası sadece ülkemizdeki değil yurt dışındaki hastalar için de çare olacak. 2015 yılı sonuna kadar 50 bin donöre ulaşmayı hedefliyoruz.“

KÖK HÜCRE KARDEŞLİĞİ

Kök Hücre Kardeşliği, GSK bünyesindeki gönüllü çalışanlardan oluşan Turuncu Hareket sosyal sorumluluk kulübümüzün geçen yıl başlattığı bir proje. Kök Hücre Kardeşliği; kök hücre (ilik) bağışı hakkında bilinçlendirme projesidir. GSK çalışanları bu proje ile kök hücre tedavisi ve kök hücre bağışı hakkında doğru bilgilendirme ve farkındalık yaratmayı hedefliyor.

Çalışanlarımız ‘Ömrünüzün sadece 5 dakikasında kök hücre bağışlayarak hayat kurtarabilirsiniz’ sloganı ile bu konuda yüreklerini ortaya koydu. Henüz çok yeni bir proje olmasına rağmen 750 kişilik ekipte 200 gönüllü bağışta bulunarak İstanbul Üniversitesi Kemik İliği Bankası’na kayıt oldu. Bu arada bizi sevindiren bir gelişme de geçen yıl bu projemizin Sağlık GönüllüleriTürkiye Derneği ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Derneği tarafından özel ödüle layık görülmesi oldu.