Her Ramazan ayı geldiği zaman en çok merak edilen sorular arasında Ramazan'da kimlerin oruç tutabileceği geliyor. Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde bunun için belli kıstaslar, kriterler ve kaideler verilmektedir.
Akıl sağlığı yerinde bulunan ve ergenlik çağına ulaşmış her Müslüman’ın oruç tutması gerekir. Özellikle herhangi bir mazereti bulunmayan kişiler oruç tutmuyorsa büyük günah işlemiş olurlar. Bu konuda Resulullah (S.A.S) şöyle buyurmuştur; ‘Bir kimse Allah'ın tanıdığı ruhsat olmadan, Ramazan ayında 1 gün orucunu tutmazsa, bütün yılın orucu dahi o günün yerini dolduramaz.’
İbadet yükümlülüğü taşıyan ancak belli başlı bazı sağlık sebepleri ya da birtakım problemler sebebiyle oruç tutamayan kişiler, bunu gerçekleştirmemek için ruhsata sahiptirler. Ruhsata gerekçe olarak meydana gelen durumlar ortadan kalktığı zaman, tutulmayan oruçların kaza edilmesi bu doğrultuda farz olarak öne çıkıyor. Ancak özellikle oruç tutamayacak kadar sağlıksız olmak ve yaşlı olmak, oruç tutmama konusunda kişinin sınırsız ruhsata sahip olmasına imkan verir. Bu doğrultuda her oruç için bir fitre verilir.
KİMLER ORUÇ TUTABİLİR?
İslam’a göre, bireyin sorumlu olmasının temel şartları Müslüman, akıllı ve ergenlik çağına ulaşmış olmaktır. Dolayısıyla bu şartlar, oruç ibadeti ile sorumlu olmanın da şartlarıdır. Buna göre, bir kimsenin Ramazan ayında oruç tutmasının farz olması için öncelikle Müslüman ve âkil-bâliğ olması gerekir.
İbadetlerle yükümlü olma şartlarını taşıdığı hâlde bazı özel durumlardaki kimselere oruç tutmama ruhsatı verilmiştir.
İbadetlerle yükümlü olmamakla birlikte ergenlik yaşına gelmeyen çocukların alıştırılmak ve ısındırılmak maksadıyla namaz kılmaları ve oruç tutmaları teşvik edilir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.v.), yedi yaşından on yaşına kadarki sürede çocuğun namaza alıştırılmasını önermiştir.
Oruç tutmayla mesul olabilmesi için kişinin Müslüman olması gerekmektedir.
-Müslüman olmak
- Akli dengenin bulunması ile Ergenlik çağına girmiş olmak İslam'da ibadet etmenin en önemli koşullarından biri akıl baliğ olmak yani akli dengenin yerinde olması gerekir. Ergenlik çağına girmemiş biri için İslam ibadeti şart koşmamıştır. Bu sebepler oruç tutacak kişinin akli dengesinin olması gerektiği gibi ergenlik çağına ulaşması da gerekmektedir.
Kişiye orucun farz olabilmesi için oruç tutmaya gücü bulunması gerekir. Hastalar ve seferîler gücü yetebilecek hâle gelene kadar orucu erteleyebilirler. Fakat oruç tutulursa kabul de olur. Kişi oruç tutmama hakkını kullanmamış olur.
RAMAZAN'DA KİMLER ORUÇ TUTAMAZ?
Ramazan ayında oruç tutmamayı teşkil eden belli başlı bazı mazeretler bulunmaktadır. İslam'a göre bu mağazada etleri taşıyan kişiler oruç tutmama ruhsatına sahip olur.
- Gece yola çıkacak olan kişiler aradaki mesafenin (90 km) olduğu durumlarda oruç tutmayabilir. Ancak gündüz yola çıkılırsa ve gece niyet edilmişse, önemli bir mazereti olmadığı sürece oruç tutulmalıdır.
- Uzman bir doktor kontrolü altında kişi eğer oruç tutamayacak kadar sağlıksız olunduğuna karar verilirse, o zaman birey Ramazan ayından muaf tutulur. Eğer hastalık geçici ise daha sonra kişi oruçlarını kaza eder.
- Gebelik ve çocuk emzirmek de aynı şekilde Ramazan ayında oruç tutmama ruhsatına sahip olma durumudur. Sadece çocuğun etkilenmeyeceği ve anne adayının dayanabileceği bir durum söz konusuysa oruç tutulabilir. Burada uzman bir hekimden alınacak rapor önemlidir.
- Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kişiler bunun yerine fitre verebilir. Gücünü oruca yetiremeyen kişiler her bir gün adına fitre vererek bunu karşılayabilir.
- Kişinin normal ibadetlerini yerine getirilmesinde zorluk yaratacak ağır işlerde çalışma, oruç tutmak konusunda muaf tutulma ruhsatı sağlar. Sadece eğer kişi sağlığını tehlikeye atmayacak bir ortam yaratabilmiş ise böyle zamanlarda oruç tutabilir.
ORUÇ KİMLERE FARZ DEĞİLDİR KİMLER TUTMAKLA YÜKÜMLÜ DEĞİLDİR?
Herhangi bir sağlık problemi olmayan ve başka gerekçesi bulunmayan Müslümanlar mutlaka Ramazan ayında oruç tutmalıdır. Ergenlik çağına geçmiş her Müslüman orucunu eksiksiz şekilde tutmakla yükümlüdür. Bunun dışında belli başlı bazı durumlar oruç tutmama ruhsatı verebilir.
- Yaşlı insanlar,
- Hastalığı izin vermeyen kişiler,
- Ağır işlerde çalışan insanlar,
- Gebeler ve emzirenler,
- En az 90 kilometrelik yolculuğa çıkan kişiler,
- İleri derecede açlık ve susuzluk yaşayan insanlar,
Bu tür durumlar oruç tutmak için farz değildir. Böylesi durumlar ile karşı karşıya kalan kişiler önce sağlıklarını düşünmelidir. Bu doğrultuda oruç tutma yükümlülüğü bulunmaz. Kişi eğer sağlığını tehlikeye atacak boyutlarda durumlar söz konusu olduğu zaman eğer oruç tutarsa, tuttuğu oruç herhangi bir geçerlilik taşımaz. Ancak sağlık sorunu bulunmayan ve ergen çağını aşmış kişiler, gerekli koşullar uygun ise mutlaka orucunu eksiksiz tamamlamalıdır. Orucunu tutamayan kişiler her bir oruç günü adına fakir fukaraya fitre vermelidir.
