Zorunlu karşılık oranı nedir, ne demek? Merkez Bankası zorunlu karşılık oranı artarsa ne olur, TCMB zorunlu karşılık oranlarını neden artırdı?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yabancı para yükümlülükler için zorunlu karşılık oranlarını tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırdı. Zorunlu karşılık oranı nedir, ne demek? Merkez Bankası zorunlu karşılık oranı artarsa ne olur, TCMB zorunlu karşılık oranlarını neden artırdı?

ZORUNLU KARŞILIK ORANI NEDİR, NE DEMEK?

Zorunlu karşılıklar bir para politikası aracı olarak adlandırılabilir. Zorunlu karşılık, zorunlu karşılık oranı ya da munzam karşılık; mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası'nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran Merkez Bankası tarafından kararlaştırılır.

MERKEZ BANKASI ZORUNLU KARŞILIK ORANI ARTARSA NE OLUR?

Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv şekline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır. Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur.

TCMB'nin Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'inde yaptığı değişiklikler, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Buna göre, döviz cinsinden mevduat ve katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı. Öte yandan Türk Lirası zorunlu karşılıklarının standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanı üst limiti de yüzde 15'ten yüzde 10'a düşürüldü. Değişiklik sonucu vadesiz, ihbarlı ve 1 yıla kadar tüm vadelerde mevduat ve katılım fonu hesapları için zorunlu karşılık oranı yüzde 25 oldu. Söz konusu oran 1 yıl ve daha uzun vadelerde ise yüzde 19 olarak belirlendi. Zorunlu karşılık oranları kıymetli maden depo hesaplarında vadesiz, ihbarlı ve 1 yıla kadar tüm vadeler için yüzde 24'ten yüzde 26'ya, 1 yıl ve daha uzun vadelerde ise yüzde 20'den yüzde 22'ye yükseltildi. Müstakrizlerin fonları kapsamında yabancı para yükümlülükler için zorunlu karşılık oranı da 200 baz puan artırılarak yüzde 25'e çıkarıldı. Yabancı para diğer yükümlülükler için zorunlu karşılık oranlarında ise değişikliğe gidilmedi.

TCMB'nin zorunlu karşılık oranlarına ilişkin yaptığı değişiklikler, 28 Ekim'den itibaren yürürlüğe girecek.

MERKEZ BANKASI ZORUNLU KARŞILIK ORANLARINI NEDEN ARTIRDI?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), zorunlu karşılık düzenlemesi ile Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar lira, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar dolar artmasının beklendiğini bildirdi.

TCMB'den yapılan açıklamada, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması için zorunlu karşılık düzenlemesinde değişikliğe gidildiği ifade edildi.

Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz ve standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanlarının daha önce atılan adımlarla kademeli olarak azaltıldığı ve 1 Ekim 2021'de Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkanının sonlandırıldığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Bu defa, Türk lirası zorunlu karşılıkların standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanı azami oranı yüzde 15'ten yüzde 10'a düşürülmüştür. Söz konusu imkan kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacaktır. Ayrıca, yabancı para mevduat ve katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmıştır. Alınan bu kararlarla, Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar lira, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar dolar karşılığı tutarında artması öngörülmektedir. Söz konusu değişiklikler, tesisi 12 Kasım 2021'de başlayacak olan 28 Ekim 2021 tarihli yükümlülük döneminden itibaren geçerli olacaktır."