Yeniden yargılamada 5 Temmuz kriteri

Özet yetkili mahkemeler 5 Temmuz 2012’de kaldırılmalarına rağmen, sürmekte olan (Ergenekon, Balyoz, Oda TV, KCK...) davalara devam etmeleri sağlanmıştı. Üzerinde çalışılan düzenlemeyle bu davaların yeni mahkemelere taşınması bekleniyor.

Yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarının başlamasının ardından gündeme gelen bazı davaların yeniden görülmesi ile ilgili olarak, 3. Yargı Paketi’nin yürürlüğe girdiği “5 Temmuz 2012” tarihi belirleyici olacak. Hafta başından itibaren Türkiye Barolar Birliği ile Adalet Bakanlığı’nın birlikte yürüteceği çalışmalarda, bu tarihte yürürlüğe giren yasanın kaldırılan özel yetkili mahkemelerde (ÖYM) devam etmesini sağladığı davaların yeniden yargılama kapsamına alınması bekleniyor.

MİT krizini aşma formülüydü

3. Yargı Paketi’yle özel yetkili mahkemeler kaldırılmış ancak Terörle Mücadele Kanunu’na (TMK) konulan hükümle ‘yeni ÖYM’ler kurulması sağlanmıştı. O tarihteki düzenlemenin amacı, ÖYM’leri tamamen kaldırmak değil, 7 Şubat 2012’de MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın ifadeye çağrılması gibi hükümete yönelik yeni bir savcı operasyonunu önlemekti. Bu amacı gerçekleştirmek için de TMK’ya göre yeni kurulan mahkemelere eski ÖYM’lerde görevli hakim ve savcıların yüzde 80’i alınmadı. Böylece eski ÖYM’ler büyük ölçüde tasfiye edildi. Ama bu tam bir tasfiye olmadı, çünkü kanuna konulan bazı hükümlere göre, eski ÖYM’lerde görevli hakimler ve savcılar, yasa çıktığı tarihte ellerinde bulunan dava ve soruşturmalara devam edeceklerdi. Bu, şu anlama geliyordu: Ergenekon, Balyoz, Oda TV, KCK davaları eski ÖYM’lerde devam edecekti.

Hükümet kararlı

Ancak hükümet mensuplarına ve yakınlarına yönelik yapılan soruşturmalarla ilgili gelişmeler, hükümeti 5 Temmuz 2012’de çıkarılan yasayı gözden geçirmeye itti. Başbakan Erdoğan’ın Eylül başındaki Adli Yıl açılışında yaptığı konuşma nedeniyle büyük tepki gösterdiği Türkiye Barolar Birliği Başkanı Feyzioğlu’na randevu vermesinin arkasında bu konudaki kararlılık yatıyordu

Tamamen kalkar mı?

Peki Feyzioğlu’nun Cumhurbaşkanı ve Başbakan’a götürdüğü önerilerin yasalaşması halinde nasıl bir hukuki manzara ortaya çıkacak? Feyzioğlu, 7 maddelik bir öneri demetinden söz etse de kritik nokta, eski ÖYM’lerin sonuçlandırdığı davalarda düğümleniyor. Hükümet, “ÖYM’lerin ve TMK’nın tamamen kaldırılması” önerisine şimdilik sıcak bakmıyor. Bu konunun Kürt sorunundaki sürecinin tam olarak başarıya ulaşması halinde gündeme gelebileceğini savunuyor. Hükümet, eski ÖYM’lerin sonuçlandırdığı davaların yeniden görülmesine ise sıcak yaklaşıyor.

Hangi davalar yeni mahkemeye gider?

Özel yetkili mahkemeler 2004’de kuruldu. Bu tarihten itibaren yapılan tüm yargılamaların yenilenmesinin düşük olasılık olduğu belirtiliyor. Bunun yerine 5 Temmuz 2012’de devam eden ve yeni kurulan mahkemelere devredilmeyen davaların yeniden görülmesi olasılığın öne çıkıyor. Bu durumda o tarihte devam eden Ergenekon, Balyoz, Devrimci Karargah, Oda TV, KCK, sol örgüt davaları yeni mahkemelere taşınacak. Ergenekon gibi Yargıtay aşamasındaki dosyalar, incelenmeksizin yeni mahkemelere gönderilecek. Şike davası ile Yargıtay kararı ile kesinleşen Balyoz davası da getirilecek bir düzenleme ile yeniden yargılamaya konu olacak davalar arasında sayılıyor.

Verilmiş cezalar değişir mi?

Yapılacak yeni yargılamalardaki esas beklenti şöyle sıralanıyor: Eski ÖYM’lerin dikkate almadığı dijital sahte delil iddiaları, tanık dinletme ve soruşturmanın genişletilmesi isteklerinin reddedilmesi, gizli tanık ifadelerinin hükme esas alınması, kanundaki şartlara aykırı yapılan telefon dinlemeleri, suçun unsurlarına ilişkin mahkemenin yaptığı değerlendirmeler, ceza belirlenirken gözetilen ölçütler gibi davaların sonucunu doğrudan etkileyen konuların yeni mahkemelerde farklı bir bakış açısıyla ele alınması. Yeni yargılama bu nedenle birçok kişinin özgürlüğüne kavuşmasına ya da daha az ceza almalarına neden olabilecek. Bazı sanıklar ise aynı cezaları alabilir.

Önce Silivri’ye sonra bakanlığa

TBB Başkanı Metin Feyzioğlu’nun yarın Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile bir araya geleceği belirtildi. Feyzioğlu’nun, Bakan Bozdağ’a 20 maddelik bir öneri metni sunacağı öğrenildi. Feyzioğlu’nun bu görüşmeden önce, bugün, Silivri Cezaevi’ne giderek eski Genelkurmay Başkanı ve Ergenekon hükümlüsü İlker Başbuğ başta olmak üzere bazı Ergenekon sanıkları ile görüşerek bilgi vereceği belirtildi.

‘Kimle görüşseydim?’

Bu arada Feyzioğlu, Başbakan ve Cumhurbaşkanı ile görüşmesine yönelik tepkilere bir yazı ile yanıt verdi. Hem “yolsuzluklarla sonuna kadar mücadele edilmesi” hem de “paralel devlete, derin devlete izin verilmemesi” gerektiğini belirten Feyzioğlu, şu ifadeleri kullandı: “Ben Türkiye’ye, Türkiye’nin kurumlarına, hukuk devletine ve demokrasiye sahip çıkıyorum. Söylenmek, sızlanmak, “ne yaparsak yapalım boş, hiçbir şey değişmez” demek yerine, hem sözümü sakınmıyor hem çözüm üretiyorum. Niçin görüşüyor diye yorum yapanların, kiminle görüşmemi beklediklerini gerçekten çok merak ediyorum. Meksika Cumhurbaşkanıyla mı yoksa Yeni Zelanda Parlamentosuyla mı? Şimdi denilebilir ki, genel görevli mahkemelerin nasıl karar vereceğini nereden bilelim? Bilemeyiz. Zaten bilmemize de gerek yok. Çünkü talebimiz sadece adil yargılama. İyi de daha kestirme bir yol yok mu? Yok. Önümüzde üç büyük seçim varken af söz konusu olmadığına göre, bu işi yine yargı çözecek.”