Yapısına Göre Cümleler Nelerdir? Cümleler Yapısına Göre Nasıl Ayrılır?

Yapısına Göre Cümleler Nelerdir?

A- Basit Cümle

Sadece tek bir yargıdan oluşan cümlelere basit cümle denir. 

Örnekler: 

1- Yarın çarşıya çıkacağım 

2- Bugün sadece dört saat uyudum. 

3- Yarın hep birlikte sinemaya gideceğiz. 

4- O umursamaz ve bencil biri. 

5- Sen de bizimle gelsene. 

6- Bu parkın bakımını belediye üstlendi. 

7- Köpekler gece boyu havladı. 

8- Dün abimle birlikte korku filmi izledik. 

9- Teyzenler haftaya bize gelecek. 

10- Bugün günlerden ne? 

11- Onu sanki bir yerlerden tanıyor gibiyim. 

12- Bu hırka sana çok yakışmış. 

13- Yarın hava daha da soğuyacakmış. 

14- Akşam erkenden uyumuşum. 

15- Dün telefonun kapalıydı. 

B- Birleşik Cümle 

Birleşik cümlelerde, ek olarak en az bir tane yan cümlecik bulunur. Birleşik cümleler kendi içerisinde dörde ayrılır. 

1- Girişik Birleşik Cümle 

Fiilimsilerle kurulan cümlelere girişik birleşik cümle denir. 

Örnekler 

1- Ben ona ne yapacağımı çok iyi biliyorum. 

2- Havalar soğuduğu için, artık daha az dışarı çıkıyoruz. 

3- Onu tekrar görmek istemediğim için telefonlarına yanıt vermiyorum. 

4- Düşünüp hediye alması bile seni önemsediğini gösterir. 

5- Bazı insanların yüzüne gülmesi, seni aldatmasın. 

2- İlgi Cümlesi 

Diğer cümle türlerinden farklı olarak ilgi cümlelerinde "ki" bağlacı kullanılır. 

Örnekler 

1- Bu saatten sonra Hakan'ın partisine gitmemek olmaz, ki geleceğine dair söz vermiştin. 

2- Yaşar Kemal'in, ki en sevdiğim yazarlardan biridir, okuduğum son romanı harikaydı. 

3- İlk buluşmamızda, ki geç kalanları hiç sevmem, tam yarım saat geç kaldı. 

3- İç İçe Birleşik Cümle 

Diğer yargının parantez ya da tırnak içine alınarak aktarıldığı cümlelere iç içe birleşik cümle denir. 

Örnekler 

1- Platon, Devlet adlı kitabında "Savaşın gerçek yüzünü sadece ölüler gördü." demiştir. 

2- "Çok laf yalansız, çok mal haramsız olmaz." en sevdiğim sözlerden biridir. 

4- Şartlı Birleşik Cümle 

Cümledeki eylemin bir şarta bağlı olduğu cümlelerdir. 

Örnekler: 

1- Sen de bizimle gelirsen çok mutlu olacağım. 

2- Eğer her şey istediğimiz giderse, seneye yurt dışına taşınacağız. 

C- Sıralı Cümle 

İki veya daha fazla cümleden oluşur. 

Örnekler: 

1- Geldim, gördüm, yendim. 

2- Surat asma, eğlenmeye çalış. 

3- Ne yaptı, ne etti, tatili burnumuzdan getirdi. 

D- Bağlı Cümle 

Fiil ve fiilimsilerin bağlaçlarla birbirlerinden ayrıldığı cümlelerdir. 

Örnekler: 

1- Beni bekleme dedi ve gitti. 

2- Ya çok utangaç ya da öyleymiş gibi yapıyor. 

Cümleler Yapısına Göre Nasıl Ayrılır?

Cümleler anlamına, yüklemin yerine ve yapısına göre birçok türe ayrılır. Cümlelerin yapısını belirleyen temel unsur ise bildirdiği yargı sayısıdır. Cümleler temelde yapısına göre basit ve birleşik olarak ikiye ayrılır. Sıralı cümlelerde de birleşik cümlelerde olduğu gibi birden fazla yargı vardır.