Ünsüz Türemesi Nedir, Nasıl Olur? Ünsüz Türemesi Örnekleri Nelerdir?
Türkçe, birçok ses olayına ve kurallara sahip olan bir dildir. Bu kurallara yeterli şekilde hakim olunması önemlidir. Ancak bu şekilde son derece başarılı ve kusursuz bir imlaya ve yazı diline sahip olunabilir. Türkçeyi her yerde doğru kullanmak ve özellikle resmi yazışmalarda kusursuz ve kurallara uygun bir imla sergilemek önemlidir. Bu kurallardan biri de ses olayları arasında yer alan ünsüz türemesidir.
Ünsüz Türemesi Nedir, Nasıl Olur?
Türkçede yaygın olarak kullanılan kelimelerin çoğu Arapça kökenlidir. Dolayısıyla bu kelimeler ek aldıklarında bazen farklı kurallarla değişikliklere uğrayabilir. Arapça kelimeler de ünsüz türemesinin en sık görüldüğü kelime gruplarından biridir.
Genelde bir kelimenin ortasında ünsüz türemesine rastlanır. Ünsüz türemesinin sık sık rastlandığı kelimeler genelde etmek olmak gibi yardımcı fillerle yapılan fiillerdir. Bu kelimeler eklendiğinde ünsüz türemesine rastlanır.
Fiil eklenen kelimelerin dışında, bazı kelimeler de ek aldıklarında ünsüz türemesine uğrayabilir. Bunlar da genelde Arapçadan dilimize geçen kelimelerdir. Bu durumda ikinci bir ünsüz harf türer.
Aynı zamanda ünlü harfle biten bir kelimenin yine ünlü ile başlayan bir ek aldığında yaşanır. Bu durumda da ikisinin arasına bir ünsüz harf girer. Bunlar genel olarak y ya da n harfi olur. Buna aynı zamanda ünsüz kaynaşması da denebilir.
En belirgin Türkçe kurallarından biri, bir Türkçe kelimede iki ünsüz harf yan yana gelmez. Bu kuralın bozulmaması için de bir harf türeyerek kelimelerin Türkçe dil bilgisine uygun hale gelmesini sağlar.
Tüm bu kurallara hakim olunduğunda, Türkçe dil bilgisine uygun olacak şekilde ses olaylarından biri olan ünsüz türemesine uyulmuş olur. Konuşmadan çok yazarken uyulması gereken bu kural, oldukça sık kullanılmaktadır. Gün içerisinde de aslında kullandığımız birçok kelimede ünsüz türemesi olayı vardır. Önemli olan yazım dilinde de bunlara uyabilmektir.
Ünsüz Türemesi Örnekleri Nelerdir?
Ünsüz türemesi, Türkçede en çok görülen ses olaylarından biridir. Konuşurken de sık sık ünsüz türemesine rastlanır. Günlük akışın yanı sıra yazışmalarda sık kullanılan kelimeler arasında ünsüz türemesi olayının yaşandığı kelimeler vardır. Ünsüz türemesi olayının gerçekleştiği bazı kelimeler:
His - etmek hissetmek,
Zan etmek zannetmek,
Hal - etmek halletmek,
Şer - i şerri,
Red - etmek reddetmek,
Af - etmek, affetmek,
Hak - ı hakkı,
Soru - u soruyu,
Kare - i karesi,
Fiat - fiyat
Tual - tuval
Tüm ünsüz türemesi kurallarına örneklerdir. Bu kurallara uyulmadan kullanılan yazılarda, kural bozukluğunun yanı sıra anlam düşüklükleri de meydana gelir. Bu açıdan bakıldığında aslında ses olayları, dilimizi daha doğru kullanabilmek ve çeşitli anlam bozukluklarının önüne geçebilmek adına da önemlidir.
Ünsüz türemesi, sık sık konuşma dilinde bile gerçekleşen kurallardan biridir. Bu yüzden yazımda da uyulması için kurallara hakim olmak ve dikkatli olmak yeterlidir.
