Türkiye'nin en büyüğü, dünyada sınıfında tek! İlk ışığı 2022'de alacak
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Milli Uzay Tanıtım Programı'nda gündeme getirdiği, Türkiye'nin en büyük optik ve kızılötesi teleskobu, 2022'de ilk ışığı alacak. Doğu Anadolu Gözlemevi'nin (DAG) yol dışındaki altyapısının yüzde 95'i ise tamamlandı. Kubbesinin yüzde 90'lık bölümü tamamlanan gözlemevinin, uzay bilimleri çalışmalarına büyük katkı sağlaması bekleniyor.
Erzurum'daki 3 bin 170 rakımlı Konaklı Karakaya Tepeleri'nde, 2012 yılında yapımına başlanan DAG'ın büyük bölümü tamamlandı. Türkiye'nin 2023 vizyon projeleri arasında yer alan DAG ile ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan, Milli Uzay Tanıtım Programı'nda yaptığı konuşmada değerlendirmede bulundu. Erzurum'daki Karakaya Tepeleri üzerinde, 3 bin 170 metre yükseklikte Doğu Anadolu Gözlemevi'nin inşa edildiğini dile getiren Erdoğan, tesis tamamlandığında 4 metre çapında, Türkiye'nin en büyük optik ve ilk kızılötesi teleskobunun devreye alınmış olacağını belirtti.
TASARIM TÜRKİYE'DE YAPILDI
Gözlemevinde kullanılacak teleskobun tasarımı, Türkiye'de gerçekleştirildi. Parçalarının bir kısmı Belçika, bir kısmı da İtalya'da yapılan teleskobun ana kütlesi tamamlandı. Elektronik ve güvenlik testleri yapılan teleskop, yıl sonuna kadar hem İtalya hem de Belçika'dan yola çıkarılıp, kurulum için Erzurum'a getirilecek. Çalışmaların normal gitmesi halinde 2021 yazıyla birlikte kurulum sürecine başlanacak. Yüksek teknolojili DAG yerleşkesinde mekanik, elektronik, güvenlik, yazılım ve optik test süreçleri gözden geçirilecek. Yabancı ekip ve ekipmanın Erzurum'a zamanında ulaşmasının yanı sıra atmosferik koşullarının uygun olması halinde Doğu Anadolu Gözlemevi'ndeki teleskoptan ilk ışık, 2022 yılı başında alınacak. Türkiye'nin en büyük, dünyanın ise önemli gözlemevleri arasında olacak DAG'da, popüler bilimde yıldızların etrafındaki gezegenleri ayrıştırabilecek, gözlemleyebilecek koronograf isimli alet de kullanılacak. Adapte optik sistemi ile atmosferik türbülansı minimum düzeye indiren, gözlem kalitesini de olabildiğince artıran teknoloji kullanılacak.
DÜNYADA, SINIFINDA TEK
Türkiye'de en büyük olacak ve tek parça aynanın bulunacağı teleskop ile sönüklük anlamında gözlemlenmeyecek gök cisminin yok denecek kadar az olduğu belirtiliyor. Coğrafik ve stratejik olarak da bulunulan enlem ve boylamda bu çapta teleskop olmadığı için büyük gözlemsel boşluk da doldurulacak. Teleskobun, insan gözünün duyarlı olduğu bölgenin dışında da kırmızı ötesi bölgede gözlem yapabilen, Türkiye'nin ilk kırmızı ötesi teleskobu olacağı kaydediliyor. DAG'a eklenen birkaç optik ve son teknolojik özellik ile beraber bu özellikleri bir arada barındıran, dünyada bu sınıfta tek teleskop olacak.
BAKAN VARANK: DÜNYANIN EN ÖNEMLİ UZAY MERKEZLERİNDEN OLACAK
Geçen yıl 23 Ekim'de Doğu Anadolu Gözlemevi'nde incelemelerde bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, DAG'ın sadece Türkiye'nin değil bölgenin hatta dünyanın önemli uzay gözlem merkezlerinden biri olacağını açıklamıştı. Erzurum'daki Doğu Anadolu Gözlemevi'nin cari fiyatlarla yaklaşık 300 milyon liraya yaklaşan yatırım olduğunu kaydeden Bakan Varank, "Burada bilim insanlarımız uzayla ilgili gözlem faaliyetlerini gerçekleştirecekler. Bunun yanında optik merkezimiz diyebileceğimiz, optik ile ilgili çalışmaların yapılacağı, Ar-Ge faaliyetlerinin hatta üretim faaliyetlerinin yapılacağı bir altyapı da bu kapsamda burada kurulacak. Tabi bizim '6550' dediğimiz araştırma altyapılarımız var. Bunlar Türkiye'deki kurulu özellikle bilimsel alana hizmet eden bununla birlikte sanayiyi entegre etmeye çalıştığımız, bütün altyapıları yönlendirdiğimiz bir program. Biz Doğu Anadolu Gözlemevi'ni de '6550' programı kapsamına almak istiyoruz. Ulusal şekilde desteklemek istiyoruz" demişti.
