Tunç Başaran kimdir? Tunç Başaran'ın hayatı!
'Uçurtmayı Vurmasınlar', 'Piano Piano Bacaksız', 'Abuzer Kadayıf' ve 'Uzun İnce Bir Yol' gibi birçok filme imza atan ünlü yönetmen Tunç Başaran, 81 yaşında hayatını kaybetti. Başaran bir süredir kanser tedavisi görüyordu. Peki, Uçurtmayı Vurmasınlar filminin yönetmeni Tunç Başaran kimdir?
1 Ekim 1938 yılında İstanbul’da doğan Tunç Başaran’ın 6 yaşından beri sinemayla uğraşmaktadır. Pek çok başarılı filme imza atan Tunç Başaran bir süredir kanser tedavisi görüyordu. Bugün 81 yaşında hayatını kaybetti. İşte Tunç Başaran’ın hayatı…
Hayatı
Babası marangoz Fikri, annesi yazar Pakize Başaran, kızı Zeynep Göksu'dur. Çocukluğu ve gençliği İstanbul’un Fatih semtinde geçmiş. Yaşamını değiştiren yerin, eskiden Direklerarası adı verilen Şehzadebaşı olduğunu söyler; çünkü orada yedi sekiz sinema vardır. Altı yaşından itibaren o sinemalarda oynayan filmlerle haşır neşir olur. Sevgili dostu, yazar İslam Çupi’yle Fatih Kaymakamlığı karşısındaki Hava Şehitleri Parkı’nın parmaklıklarına oturur, seyrettikleri filmleri tartışırlar. Ona John Ford lâkabını takan da Çupi’dir. 17 yaşındayken evden kaçar. Amacı kaçak olarak bir şilebe binip Amerika’ya gitmektir. Sinemacı olacaktır ve Charlton Heston’u görecektir her nedense. Adapazarı’nda yakalanır.
Edebiyat Fakültesi’nde okurken yönetmen Memduh Ün’le tanışır. Yazdığı bir senaryoyu okuyan Ün kendisine asistanlık teklif eder. Dört sene Ün’ün yanında çalışır. “Ne öğrendiysem ondan öğrendim” der Başaran. O arada Lütfi Akad, Halit Refiğ, Atıf Yılmaz, Ertem Göreç gibi ünlü yönetmenlerin yanında da asistanlık yapar.
1964 yılında ilk filminde, “Borusunu Öttüren” adlı oyunu senaryo haline getiren Orhan Kemal’le çalışır. Sonra “Kara Memet” ve Orhan Kemal’in “Bekçi Murtaza”sını çeker. 1966’da askere gider. Sinemadan kopmaz, çok trajik bulduğu Adnan Menderes’in hayatını film yapmak ister, araştırmalara başlar.
Askerlik görevinin ardından yine setlere döner. 70'li yılların başında Yeşilçam’daki seks filmleri furyası ve gerçek film yapımcılarının piyasadan çekilmesinden dolayı yönetmenliği bırakıp bir gecede evini şehir dışına taşır. Bir yıl kadar hiçbir iş yapmaz. Menderes’le ilgili araştırmalarına devam etmektedir.
Reklam sektörüne geçer ve reklam filmleri çekmeye başlar. Bir süre sonra bu alanda bir numara olur. On beş yıl aradan sonra. yeniden sinema filmi yapma zamanı geldiğine inanır. Kazandığı bütün parayı senaryosunu da kendi yazdığı “Biri ve Diğerleri” adlı filme yatırır. Film kendisine 1987 Antalya Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü, ardından 1988’de İstanbul Film Festivali’nde (o günlerdeki adıyla İstanbul Sinema Günleri) En İyi Türk Filmi Ödülü’nü getirir. Sonra “Uçurtmayı Vurmasınlar”ı (1989) yapar. Başta 8. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde kazandığı “Yılın En İyi Türk Filmi” ödülü olmak üzere, yurt içi ve yurt dışında En İyi Film, En İyi Yönetmen dallarında birçok ödül alan bu film “En İyi Yabancı Film” dalında Oscar aday adayı olur. Arkasından “Piano Piano Bacaksız” (1991) filmi gelir. O da “Uçurtmayı Vurmasınlar”ın başarısını yakalar. “Uzun İnce Bir Yol” (1993), “Sen de Gitme” (1996), “Kaçıklık Diploması”(1998), “Abuzer Kadayıf” (2000) Başaran’ın uluslararası sinema tarihinde yerini almış filmleridir. Uzun süredir Adnan Menderes konulu belgesel ya da belgesel/drama çalışmalarını aralıklarla sürdürmektedir.
Filmleri
Vesaire Vesaire (2008) - Yönetmen, Yapımcı
Pertev Bey'in Üç Kızı (2006) - Yönetmen
Fantastiğin Sineması (2006) - Oyuncu (Kendisi)
Teberik Şanssız (2005) - Yönetmen
Sinema Bir Mucizedir / Büyülü... (2005) - Yönetmen, Senarist
Bana Abi De (2002) - Genel Yönetmen
Ceket (2000) - Yönetmen
Abuzer Kadayıf (2000) - Yönetmen
Kaçıklık Diploması (1998) - Yönetmen, Senarist
Sen De Gitme (1995) - Yönetmen, Senarist
Azmi (1995) - Yönetmen
Piano Piano Bacaksız (1992) - Yönetmen, Senarist
Hadi Gel Bar (1992) - Yönetmen
Uzun İnce Bir Yol (1991) - Yönetmen, Senarist
Uçurtmayı Vurmasınlar (1989) - Yönetmen, Yapımcı
Biri ve Diğerleri (1987) - Yönetmen, Senarist, Yapımcı
Bizi Güldürenler (1986) - Yönetmen
Bay Alkolü Takdimimdir (1985) - Oyuncu (meyhane müşterisi)
Ömer Hayyam (1973) - Yönetmen, Senarist
Muhteşem Hırsız (1973) - Yönetmen, Senarist
Kaderim Kanla Yazıldı (1973) - Senarist
Ben Böyle Doğdum (1973) - Yönetmen, Senarist
Şehvet (1972) - Yönetmen, Senarist
Vur (1972) - Yönetmen, Senarist
Tehlikeli Görev (1972) - Yönetmen
Mustafam (1972) - Yönetmen
Kozalı Gelin (1972) - Yönetmen, Senarist
Gece (1972) - Yönetmen, Senarist
Delioğlan (1972) - Yönetmen, Senarist
Cesurlar (1972) - Yönetmen, Senarist
On Küçük Şeytan (1971) - Yönetmen, Senarist
Korkusuz Kaptan Swing (1971) - Yönetmen
Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde (1971) - Yönetmen, Senarist
Üç Kral Serseri (1970) - Yönetmen, Senarist
Küçük Hanımın Şoförü (1970) - Yönetmen
Kaderin Pençesinde (1970) - Senarist
Gönül Meyhanesi (1970) - Yönetmen, Senarist
Gölgedeki Adam (1970) - Yönetmen
Demir Yumruk Devler Geliyor (1970) - Yönetmen, Senarist
Cafer Bey (1970) - Yönetmen, Senarist, Oyuncu
Tarkan (1969) - Yönetmen
Allahın Aslanı Hazreti Ali (1969) - Yönetmen
Acı ile Karışık (1969) - Yönetmen, Senarist
Gönüllü Kahramanlar (1968) - Yönetmen, Senarist
Kara Davut (1967) - Yönetmen
Elveda (1967) - Yönetmen, Oyuncu
Büyük Kin (1967) - Yönetmen, Senarist
Vatan Kurtaran Aslan (1966) - Yönetmen
Kanunsuz Yol (1966) - Yönetmen, Senarist
Fatih'in Fedaisi (1966) - Yönetmen
On Korkusuz Kadın (1965) - Yönetmen
Murtaza (1965) - Yönetmen
Konyakçı (1965) - Yönetmen
Horasan'ın Üç Atlısı (1965) - Yönetmen
Ebu Müslim Horasani (1965) - Yönetmen
Asla Esir Olmayacağız (1965) - Senarist
On Korkusuz Adam (1964) - Yönetmen
Kara Memed (1964) - Yönetmen, Senarist
Kanun Karşısında (1964) - Reji Ekibi
Hayat Kavgası (1964) - Yönetmen
Öp Annenin Elini (1964) - Reji Ekibi, Oyuncu (otel çalışanı Niyazi)
Bire On Vardı (1963) - Yönetmen Yardımcısı, Oyuncu (eczacı)
İki Gemi Yanyana (1963) - Yönetmen Yardımcısı, Kurgu
Yavaş Gel Güzelim (1963) - Reji Ekibi
Üç Tekerlekli Bisiklet (1962) - Yönetmen Yardımcısı
Gençlik Hülyaları (1962) - Yönetmen Yardımcısı
Rıfat Diye Biri (1962) - Oyuncu (Sivri)
Beş Kardeştiler (1962) - 1. Yönetmen Yardımcısı, Kurgu, Oyuncu (Ali)
Akasyalar Açarken (1962) - Yönetmen Yardımcısı
Seviştiğimiz Günler (1961) - Reji Ekibi, Oyuncu
Güneş Doğmasın (1961) - Yönetmen Yardımcısı, Oyuncu (simitçi)
Avare Mustafa (1961) - Reji Ekibi
UÇURTMAYI VURMASINLAR FİLMİNİN KONUSU
Uçurtmayı Vurmasınlar, yönetmenliğini Tunç Başaran'ın yaptığı 1989 yapımı uzun metrajlı Türk sinema filmi. Çekimleri Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde gerçekleşti. Film, 62. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Akademi Ödülü aday adayı olarak seçilmiştir.
