Tiyatrocuydu terörist oldu
Zekeriya Zübeyde, İsrail istihbaratının en çok aradığı Filistinli. Tam beş suikast girişimini atlattı. Birinde onun yerine beş Filistinli öldürüldü
Zekeriya Zübeyde, Cenin Kampı'nda, barış yanlısı İsrailli ailelerin çocuklarıyla birlikte tiyatro yapan zeki ve duygusal bir çocuktu, ama İsrail'in uygulamaları onu adım adım teröre sevk etti. Hayatında gördüğü ilk İsrailli, El Fetih üyesi olduğu için babasını tutuklamaya gelen askerlerdi. Ortaokuldayken İsrail askerlerine taş attığı için ayağından vuruldu. Altı ay tedavi gördü ve bir ayağı kısa kaldı. Bir daha okula gitmedi. Kendini tiyatroya verdi. 15 yaşında ilk kez tutuklandı ve 6 ay hapis yattı. Hapiste İbranice öğrendi ve El Fetih'e katıldı. Barış süreciyle Cenin'e dönüp bir süre Filistin polisinde çavuşluk yaptı. Ardından İsrail'de kaçak işçi olarak çalıştı ve sonunda oto hırsızı oldu.
Zekeriya, 2001'de yakın bir arkadaşı öldürülünce El Aksa Şehitleri Tugayı'na girdi ve kısa zamanda bomba uzmanı oldu. Annesi Samira ve abisi Taha'nın 2002'de Cenin'de öldürülmesi ve evlerinin yıkılmasıyla barıştan iyice uzaklaştı.
"Ben bir ölüyüm"
Kasım 2002'de Tugaylar'ın Cenin sorumlusu oldu, basına demeç vererek iyice ünlendi. İsrail istihbaratı 5 kez ona suikast düzenledi. Hepsinden kurtuldu hatta birinde onun yerine yanlışlıkla 5 Filistinli öldürüldü. Aralık 2003'te oğlu Hamudi Muhammed'in doğumuyla daha sakin bir hayatı arzulayan Zekeriya, eşi ve oğluyla Cenin'de, sürekli yer değiştirerek gizli bir hayat sürüyor. "Ben değişik biriyim. Silahlarım ve korumalarım var, gece elim tetikte ve bir gözüm açık uyurum" diyor. Zekeriya İsrailliler'in sonunda kendisini öldüreceğini biliyor: "Ben bir ölüyüm. Ölü olduğumu biliyorum. Ne var ki bir başka Zekeriya gelecek. Ben ne ilkim, ne de son olacağım. Ziyad'ın yerini Züheyr, onunkini de Ala aldı. Ben de Ala'nın yerini doldurdum. Belki benim yerimi oğlum Hamudi alır. Kimbilir belki de oğlum barış yüzü görür."
İsrail'in her yerde aradığı Zekeriya ile üç kez görüşen Gideon Levy ile konuştuk:
* Neden sadece işgali yazıyorsunuz?
Bu o kadar önemli bir konu ki... Ama İsrailliler duymak bile istemiyor. Birileri bunu onlara anlatmak zorunda.
* Bu kötü durumun sorumluları kimler?
İlk sorumlu işgalciler ve güçlü olanlardır. İsrail hem güçlü, hem de işgalci olduğu için esas sorumludur. Filistinliler'in de sorumlulukları var ama ABD'yi unutmamak lazım.
* Zekeriya daha ne kadar kaçabilecek?
Zekeriya'nın son günlerini yaşadığını düşünüyorum. Bu yüzden üzgünüm. Onu teröre neyin sevk ettiğini anlamalısınız. Kimse zevk almak için adam öldürüp terörist olmuyor. Onun başına gelenler bir İsrailli'nin başına gelseydi eminim o da terörist olurdu. O da birlikte tiyatro yaptığı İsrailli çocuklar gibi huzurlu bir hayatı hak ediyordu.
* Onunla görüşürken çekinmediniz mi?
En çok, İsrail ordusunun beni takip edip Zekeriya'yı vurmasından korktum. Her seferinde çok sinirliydi. Ölümünün yakın olduğunu kestiriyordu. Onun bir barış insanı olduğunu, şartlar nedeniyle teröriste dönüştüğünü düşünüyorum.
* İsrail devletinin yaptığınız röportajlara tepkisi ne oldu?
Ben ne yapsam kızıyorlar. Ama güvenlik güçleri baskı yapmadı, soru filan sormadı.
"Şaron Arafat'ı vurmak istiyor"
İsrail'de barış denilince akla gelen ilk gruplardan biri Guş Şalom (Barış Bloğu) ve lideri Uri Avnery. Yıkılan Filistin evlerinin inşasında, güvenlik duvarına karşı eylemlerde hep onlar var. Arafat'a canlı kalkan bile oldular. "İsrail sizi hain olarak mı görüyor?" sorumuzu "İsterler, ama biraz zor. 14 yaşında, İngiliz sömürge yönetimine karşı terörist faaliyetlerde bulundum. 1948 Savaşı'nda orduda komando olarak görev aldım. Böyle geçmişe sahip biri nasıl hain olabilir?" diye yanıtlıyor.
60 yıldır Filistin devletinin kurulması gerektiğini savunan Avnery, "Anketlerde İsrail halkının barış için bir Filistin devletinin şart olduğuna inandıkları görülüyor. Aksi halde İsrail'in geleceği olmadığı çok açık" diyor.
Ariel Şaron'la geçmişte iyi ilişkiler kuran Avnery'nin şimdi en yakın dostlarından biri Arafat. "Arafat şeytan gibi gösteriliyor. Halbuki o Filistin'in lideri. Ondan nefret etmek Filistinliler'den nefret etmek anlamına gelir" diyen Avnery, Şaron'la ilgili ise "1982'den beri Arafat'ı öldürmenin zeminini kolluyor. Ona kalsa hemen öldürtecek ama ABD engelliyor. Emeline ulaşırsa felaket olur. Ortadoğu'yu altüst edecek iki olay var: Arafat'ı öldürmek ve El Aksa'yı yıkmak" dedi.
