Kızlarının, ‘Cenazeye sevenleri katılacak’ dediği 80 darbesinin lideri, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren dün son yolculuğuna uğurlandı. Genelkurmay’da ve Ahmet Hamdi Akseki Camisi’ndeki törenlere devletten ve muhalefetten kimse katılmadı.
12 Eylül askeri darbesinin Genelkurmay Başkanı ve eski Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren, 97 yaşında hayata gözlerini yumduğunda ilk tartışılan konu cenazesinin nasıl yapılacağı oldu. 12 Eylül davasından aldığı müebbet hapis cezası kesinleşmediği, ayrıca eski cumhurbaşkanı olduğu için devlet töreni yapılması gerekiyordu. Darbe mağdurları devlet törenine karşı çıkarken, kızlarının isteği üzerine Evren için dün ilk olarak Genelkurmay Karargahı’nda bir tören düzenlendi.
İhtiram nöbeti
Evren’in naaşı, GATA’dan cenaze aracı ile saat 11.30’da Genelkurmay karargahına getirildi. Tören, Aslanlı Kapı’nın yan tarafındaki alanda Genelkurmay’ın ön bahçesinde yapıldı. Evren’in katafalka konulan naaşı önünde önce saygı duruşunda bulunuldu. Kuvvet komutanlıkları ile jandarma ve sahil güvenliği temsilen 4 general - amiral ile bir albay naaşın yanında 15 dakika süreyle ihtiram nöbeti tuttu.
Orgeneral Özel katılmadı
Evren’in özgeçmişinin okunmasının ardından katafalkın önünde saygı geçişi yapıldı. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel raporlu olduğu için Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar törende Genelkurmay Başkanvekili olarak bulundu. Törene; kuvvet komutanları ile Ankara’da görevli orgeneraller ve TSK’nın tüm unsurlarından farklı rütbede subaylar katıldı. Komutanlar, törene giysileri ile kılıç kuşanarak geldi.
‘Vefa bilenler sağolsun’
Karargahtaki törenin ardından naaş, Ahmet Hamdi Akseki Camii’ne getirildi. Evren için düzenlenen devlet törenine ve cenaze namazına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan katılmadı. Törene hükümeti temsilen de kimse gelmedi. Meclis’te temsil edilen Ak Parti, CHP, MHP ve HDP de törene temsilci göndermedi. Evren’in ailesi ve yakınları, protokol çadırının önünde taziyeleri kabul etti. Evren’in yakınlarından birinin, “Vefa bilenler sağ olsun” sözleri duyuldu.
‘Şov yapıyorlar’
Helallik alınırken ‘Haram olsun’ diyen eylemci kadınlar polis tarafından uzaklaştırılırken, Evren’in kızı Şenay Gürvit, “şov yapıyorlar” diye tepki gösterdi.
Kimler katıldı?
Evren’in ailesi ve yakınları ise protokol çadırının önünde taziyeleri kabul etti. Cenaze törenine; Genelkurmay Başkanı Vekili ve Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın Öztürk ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Abdullah Atay ile eski Genelkurmay başkanları Necdet , Hilmi Özkök, Işık Koşaner, eski 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Çevik Bir, eski Meclis başkanları İsmet Sezgin ve Kaya Erdem, 12 Eylül darbe döneminin Başbakanı Bülent Ulusu, eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar, Fenerbahçe Kulübü 2. Başkanı Nihat Özdemir, eski Fenerbahçe Kulübü Başkanı Ali Şen, eski Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak ile Afganistan Türkleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği yöneticileri de katıldı.
Dikkat çeken çelenkler
Törende, Prof. Dr. Celal Şengör’ün “Sana müteşekkiriz. Nur içinde yat komutanım” yazılı çelengi ile Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı, Evren Ailesi ve Ergenekon Partisi’nin gönderdiği çelenkler dikkat çekti.
Evren, açılışını 30 Ağustos 1988’de bizzat yaptığı Devlet Mezarlığı’na, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk’ün ardından defnedilen 4. Cumhurbaşkanı oldu.
Ulusal cenaze töreni
Evren için Cumhurbaşkanlığı yapması nedeniyle mevzuat gereği ulusal cenaze töreni düzenlendi. Evren’in naaşı Genelkurmay’a ve camiye götürülürken, protesto ihtimaline karşı polis güvenlik önlemi aldı. Cenaze yoldan geçerken, bazı vatandaşlar sırtını döndü. Camideki cenazeye de halk ilgi göstermedi.
Evren’in devlet töreniyle defnedilmesi, sağcısı solcusuyla protesto edildi...
Evren’in naaşı, öğle namazının ardından kılınan cenaze namazı sonrası, camiden alınarak, sağ ve sol tarafından saygı ve ihtiram mangalarının eşliğinde top arabasına konuldu. Bu arada, helallik alınması sırasında iki kadın, dört kişi “Hakkımızı helal etmiyoruz, haram olsun “ diye bağırdı. Bunun üzerine bir anda korumalar harekete geçti. Kısa bir süreli bir arbede yaşandı.
Çocuklarım babasız büyüdü
Arbede sırasında kadınlardan biri yere düştü. Diğer kadın ise “Çocuklarımı onun yüzünden babasız büyüttüm” diye bağırdı. Kadınlardan birinin “Doğunun Başbuğu” olarak bilinen ülkücü Yılma Durak’ın eşi Lamia Durak olduğu ortaya çıktı. 4 protestocu da gözaltına alındı.
Mezarlıkta eylem
Kenan Evren’in naaşı askeri cenaze aracı ve protokol eşliğinde Devlet Mezarlığı’na getirildi. Mezarlığın girişinde bekleyen BBP’li bir grup sloganlar atarak, üzerinde, ‘Diktatör dediğiniz adam bile dünyaya kazık çakamadan böyle gitti. Siyaseti hak, hakikat ve halk için yapın. İbret alalım’ yazılı pankart açmak istedi. Ancak güvenlik ekipleri buna izin vermedi. Muğla’da da 12 Eylül mağdurları Kenan Evren’e haklarını helal etmedi. Evren’in cenaze namazının kılındığı saatte Menteşe İlçesi’ndeki Sınırsızlık Meydanı’nda 12 Eylül mağdurları bir araya geldi. O dönemde işkence gören, cezaevlerinde yatan bir grup vatandaş, Evren’e haklarını helal etmediklerini açıkladı.
![]()
İşkence gördü
Ülkücülerin efsane ismi Yılma Durak, 3 yıl önce bir gazeteye verdiği röportajında yaşadığı işkenceleri şöyle anlatmıştı: “4.5 yılı tecritte olmak üzere 6 yıl cezaevinde kaldım. İnsan, insana zulmederken eğlenir mi? Maksatları suçluluğumuzun ortaya çıkarılması değildi. Çırılçıplak soyuyorlardı. Kulak mememizden, göğsümüzden vücudumuza elektrik veriyorlardı.”
‘Helal etmiyoruz’
Galatasaray Meydanı’nda yarım saat arayla toplanan 78’liler Girişimi ve “Cumartesi Anneleri” olarak bilinen kayıp yakınları, Kenan Evren’in ölümüyle ilgili eylem yaptı. Eylemlerde “Hakkımızı helal etmiyoruz” diye bağırıldı. “Cumartesi Anneleri”ne CHP milletvekili Sezgin Tanrıkulu ile HDP Milletvekili Pervin Buldan da destek verdi. 12 Eylül askeri yönetim döneminde gözaltındayken kaybolan Hayrettin Eren’in kardeşi Faruk Eren, “Bir gün bile işledikleri suçların cezası çekmediler. Kenan Evren’in nasıl bilirdiniz diyecekler ya birazdan ’Ben Faşist katilin tekidir’ diyorum” dedi.
Davul çaldılar
Ankara’da Ziya Gökalp Caddesi’nde toplanan Büro Emekçileri Sendikası (BES) üyesi bir grup, üzerinde “Diktatörler böyle uğurlanır” yazılı pankart açıp, Kızılay güzergahını takiben davul zurna eşliğinde Yüksel Caddesi’ndeki İnsanlık Anıtı’na yürüdü.
