Semerkant nerede, hangi ülkede? Semerkant’ın haritadaki konumu!

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in daveti üzerine Şanghay İşbirliği Teşkilatı 22’nci Devlet Başkanları Zirvesine özel konuk olarak katılmak üzere Özbekistan’a gitti. Erdoğan Semerkant'ta Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev yüz yüze görüştü. Peki, Semerkant nerede, hangi ülkededir?

Semerkant nerede, hangi ülkede?

Semerkant (Özbekçe: Samarqand / Самарқанд; Farsça: سمرقند‎ ; Rusça: Самарканд; Eski Türkçe: Semizkend), Özbekistan'da Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir.

Zeravşan Irmağı vadisinde, Taşkent'in 275 km. güneybatısında yer alan Semerkant'ın 2001 yılı resmi nüfusu 361.339'dir.. Önemli bir sanayi (otomotiv sanayisi; traktör yedek parçaları yapımı; besin sanayisi; gübre fabrikaları; dokuma sanayisi; vb.) ve öğretim (Semerkant Üniversitesi) merkezi olan kent, Timur döneminden kalma tarihsel anıtlarıyla (Bibihanım Medresesi, 1399-1404; Timur'un türbesi Gur Emîr, 1405; Uluğ Bey, vb.) çok sayıda turist de çekmektedir.

Etimoloji

Semerkant sözü eski Farsçada asmara: "taş", "kaya" ve Soğdça kand: "kent", "kale" birleşmesinden gelir.

".. Yine böylece "صآمِز كآند Semiz kend" denir; büyük olduğu için böyle denilmiştir. Farsçada سمرقند derler."

Kent kelimesi hala günümüz Türkçesi'nde aynı anlamda kullanılmaktadır. Kadim zamanlarda Semerkant'tan büyük bir dış göç yaşanmıştır. Halen Çin de dahil olmak üzere çevre ülkelerde Türk boyları bulunmaktadır. Bu Türk boylarından azınlıkta olanlardan örnegin Salar Türkleri Türkiye Türkçesi'ne çok yakın kelimeler ile konuşur. (Küçük bir örnek olarak "serçe parmak" tabirini aynen kullanır.)

Bu Semerkantlı kimseler Türkçe konuştuğu gibi bir kısmı Tibet dilini de konuşabilmektedir.

Tarihçe

Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Semerkant, antik Yunanların Marakanda (eski Yunanca: Μαράκανδα) isminde tanıdığı, M.Ö. 14. yüzyıllarında Zeravşan'nın (Yunanca: Polytimetos) verimli ovasında bir vaha şehri Persler tarafından kurulmuş ve uzun süre Ahameniş İmparatorluğu'nda önemli bir rol oynamıştır. Eskiçağ'da Soğdlar'ın yaşadığı, M.Ö. 329'da Büyük İskender tarafından alınmştır. Semerkant 6. yüzyılda bir Türk Yabguların etki alanları içindeydi.

İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında kurulan kent, tarih boyunca gezginlerin uğrak noktası olmuştur. 14-15. yy'lar Semerkant'ın altın dönemi olarak kabul edilir.

İslam Dönemi

Semerkant, 712'de Müslüman Araplar tarafından fethedilip, Abbasiler zamanında bir mucize olur. Çok gizli olan kâğıt imalâtı 751 yılında Talas savaşından iki Çin tutuklusundan öğrenilir ve İslâm dünyasında ilk kâğıt değirmeni Semarkant'ta yapılır. Bu icat diğer İslâm ülkelerine, daha sonra da Avrupa'ya yayılır. Semerkant, Samanoğulları döneminde iktisadi açıdan hızla gelişmiştir.

1220'de Cengiz Han'ın kontrolüne geçti, şehri tamamen harap etti. Timur'un Semerkant'ı başkent ilan etmesiyle şehir önemli ölçüde gelişti ve önemli bir kültür merkezi haline geldi.

1500'de göçebe Özbekler'den Muhammed Şiban (Şeyban) tarafından Şiban Hanedanlığı kurulmuştur. Muhammed Şiban Cengiz Han'ın ilk karısı olan Börte Ujin Hatun'dan olan en büyük oğlu Cuci'nin (Moğolca: Зүчи, Züchi) beşinci oğludur. 1282 yılında Şiban (Şeyban) sülâlesi İslâm dinini benimsediler, basamak ve basamak Özbek adını aldıkları varsayılır. Şiban sülâlesinin kurduğu bir başka Şiban Hanlığı olan Sibir Hanlığı (Tatarca: Себер ханлыгы / Seber xanlığı, Себер йорты / Seber yortı) İbak tarafından kurulmuş, ve onların en son Hanı Kuchum 1598 yılında görevinden alınıp Rusların kontrolüne geçti.

1499 yılı içinde Özbek Türkleri Semerkant'ı kontrolüne aldı. Şiban sülâlesi Özbekler'e yaklaşık olarak bu zamanda liderlik yapmıştır.

1784 yılında Semerkant Buhara emirinin buyruğuna girmiştir.

Çarlık Rusya’sı ve devrim

Semerkant, 1868'de Ruslara geçerek Türkistan'a bağlandı. 1924'ten 1930'a kadar Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.

İklim

İklim tipinin siması güneşli, sıcak, bazen rüzgarlı ve genellikle kurudur. Kışları yumuşak geçer ve hafif don görülür. Yaz ayları sıcak ve kurudur. Temmuz'daki ortalama gündüz sıcaklığı + 34 °C, ortalama gece sıcaklığı + 18 °C'dir. Ocak ayında en sıcak + 7 °C ve en soğuk - 4 °C olur

Tarihi eserler

Bibi Hanım camii
Gur Emir medresesi
Şah-ı Zinde camii ve türbeleri
Eski ticaret çarşısı
Ruhabad türbesi

Semerkant'ta İslâm Mimarisinin en güzel örnekleri bulunur. Şehir UNESCO Dünya Miras Alanları Listesi'ne eklenmiştir.

Registan antik Semerkant'ın kalbidir. Anlamı "Kumlu yer" demektir.