Seçim sistemi değişiyor mu? Daraltılmış bölge seçim sistemi nedir?

AK Parti’de kurulan komisyon tartışmaları bir süre önce başlayan Siyasi Partiler ve Seçim Yasa değişiklikleri üzerinde kapsamlı bir çalışma başlattı. Çalışma, yeni partilerin transfer yapmasının ve grup kurmasının engellenmesinden çıkartılarak, “yeni ittifak modelleri, seçim barajı, daraltılmış bölge” gibi konuları da içeren geniş bir mevzuata dönüştürülüyor. Bu çalışma ile birlikte akıllara Erken seçim olacak mı sorusu getirdi. Peki, Seçim sistemi değişiyor mu? Daraltılmış bölge seçim sistemi nedir? Seçim barajı değişiyor mu? İşte seçim sistemi, seçim barajı, daraltılmış bölge seçim sistemi ile ilgili çalışmalar...

SEÇİM SİSTEMİ DEĞİŞİYOR MU?

Hürriyet'ten Nuray Babacan'ın haberine göre, AK Parti’de kurulan komisyon, ilk toplantısını önümüzdeki hafta yapacak. AK Parti Siyasi İşler Başkanı Hayati Yazıcı başkanlığındaki komisyon, çalışmalarını yaz boyunca sürdürecek ve yeni yasama dönemine, hem siyasi partiler, hem de seçim yasasında ciddi değişiklikler içeren bir paket getirilecek. Bu paketin oluşumunda, partide daha önce yapılan taslak çalışmadan da yararlanılacak. Geçmişte bu taslakla ilgili olarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunum yapılmış, simülasyonlarla yapılan değişikliklerin sonuçları gösterilmişti.

SEÇİM BARAJI KAÇ OLACAK?

Yapılan planlamaya göre öncelikle 400 maddeyi bulan iki yasa sadeleştirilecek ve yaklaşık 200 maddeye indirilecek. Sadeleştirme dışında, asıl önemli çalışma, seçim barajı konusunda olacak. İttifak uygulamasının seçim barajını fiilen ortadan kaldırdığı yorumları yapılırken, barajın ittifak yapan partilerin en az yüzde 5 oy almaları şekline dönüştürülebileceği iddia ediliyor. Bu durumda, baraj otomatik olarak yüzde 5’e inecek. Küçük partilerin ittifak aracılığı ile Meclis’e girmesi engellenecek.

İTTİFAK YAPISI

Türkiye milletvekilliği bu çalışmanın konusu olmayacak. Bunun için Anayasa değişikliği gerekiyor. Diğer partilerin çalışmalara destek vermemesi durumunda, TBMM’den geçirilmesi mümkün olmadığı için bu konuya girilmeyeceği belirtiliyor. Tartışılan başka bir konu ise ittifakların yapısı olacak. İttifak yapısının aynen kalabileceği gibi seçimden önce ittifak yapmanın yolunun kapatılabileceği de iddia ediliyor. Partilerin güçlerini seçimden önce değil, seçimden sonra birleştirmesiyle ilgili öneriler de bulunuyor. Bu durumun büyük partileri avantajlı çıkaracağı yorumları yapılıyor.

DARALTILMIŞ BÖLGE

İktidar Partisi, milletvekili seçimlerinde dar bölgeye sıcak bakmazken, daraltılmış bölgeye daha yakın duruyor. Yeni düzenlemede buna ilişkin hükümler de yer alacak. Bir parti yöneticisi, daraltılmış bölge olmasa bile ona benzer bir ara formül geliştirebileceklerini söyledi. Parti, metropollerdeki seçim bölgelerinin sayısını arttırmayı planlıyor. Bu konuda daha önce yapılmış çalışma da bulunuyor.

DARALTILMIŞ BÖLGE SEÇİM SİSTEMİ NEDİR? İŞTE DARALTILMIŞ BÖLGE MODELİ!

Bu modelde de iller 5 milletvekili çıkaracak şekilde seçim çevrelerine ayrılacak, ülke düzeyinde en az yüzde 5 oy alan partiler aldıkları oya göre bu vekillikleri -d'hont sisteminin bilinen kurallarıyla- paylaşacak. Bu da, seçmen/seçilen yakınlığı sağlanmaya çalışılmaktadır. O nedenle, 5'ten az vekil çıkaran iller için herhalde yeni bir düzenlemeye gerek duyulmayacak.

Türkiye’de 1987 ve 1991 yıllarındaki seçimlerde ANAP kurucusu Turgut Özal’ın uyguladığı “daraltılmış bölge” modeli, ülkeyi en fazla 4 ya da 5 milletvekili çıkaracak bölgelere ayırmayı öngörüyor.

Daraltılmış bölge Türkiye’de 1987 ve 1991 yıllarında uygulanmıştı. 1991’de oyların yüzde 27’sini alan DYP sandalyelerin yüzde 39’unu kazanmış, oyların yüzde 10‘unu alan DSP ise sandalyelerin sadece yüzde 1,5’unu kazanabilmişti.

Bu yöntemin uygulanması durumunda Türkiye’de seçim çevresi sayısı artacak.