Şanlıurfa'da kıran kırana mücadele

‘Bizi birleştiren şeyler, ayıranlardan çok’ diyen Urfalının, filmlerden alınmış bir replik gibi duran bu sözüne imzasını atma çabamız havada kalıyor; ‘bunu yaz yeter’ deyip uzaklaşıyor, gülümseyerek.

Al Jazeera muhabirinin izlenimlerine göre seçimlerin fark yaratacak kentlerinden birisi olduğu belirtilen Şanlıurfa’da Gündem seçimlerden farklı. Yeniden başlayan çatışmalar ve bunun kente etkileri sokaklarda konuşulan neredeyse tek konu.

7 Haziran seçimlerinde HDP büyük bir ivme yakaladığı kentte oyunu ikiye katlayarak 5 vekil çıkarmıştı. Ak Parti, bir önceki seçim sonuçlarına göre meclise üç eksikle, 7 vekil gönderebilmişti. Vekil sayısını artırmak AK Parti’nin tek hedefi. HDP ise olanı korumak, hatta bir vekil daha eklemek üzere strateji

Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde patlayan bomba ve Ceylanpınar’da iki polisin evlerinde öldürülmesi ile yeniden başlayan çatışmalar, seçim çalışmalarının da omurgasını oluşturacak gibi görünüyor. Urfalının sokakta konuştuğu tek konu siyasetin de baş argümanı.

AK Parti listesinin ilk sırasındaki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eski Bakanı Faruk Çelik, Urfa’daki kampanyasının ilk gününde bu olgunun altını çiziyor.

“Bu ülkede huzur olsun, barış olsun diye demokratik açılımlar yapılırken, dağlar, yaylalar insanlara açılırken, insanlar özgürlük şarkılarını söylerken, böyle güzel bir ortam oluşurken, silahlarını toplayanlar bu süreci katledenlerdir. Türkiye tarihi boyunca ilk kez bu kadar huzur ortamı için gövdesini taşın altına koyan bir Cumhurbaşkanının imajını bozmak için gayret edenler çözüm sürecini aslında katledenlerdir. Buradan gençlere seslenmek istiyorum; gelecek sizlerin ellerinde, silah tutan elleri kalem tutmaya davet ediyorum. 1 Kasım huzuru bozmak isteyenlerle huzura sahip çıkanların mücadele tarihi olacak.”

baydemir

HDP cephesinde de seçim çalışmalarının odak noktasında çatışmalar var. Osman Baydemir, seçim çalışması yürütürken çatışmalardan kaynaklı bir tedirginlik içerisinde olduğunu söylüyor.

“Biz seçim çalışması yürütürken Nusaybin’den, Cizre’den, Silvan’dan acaba katliam haberi gelir mi tedirginliği içindeyiz. Veya ülkenin neresinde bir saldırı olacak, asker, sivil, polis, gerilla yaşamını yitirecek korkusu ve endişesiyle çalışma yürütüyoruz. Böylesi bir tablo büyük bir haksızlıktır bu ülkeye. Yaşamış olduğumuz bu savaş hak bir savaş değil batıl bir savaştır. Bu savaşı durdurmanın yolu da 1 Kasım’da halk iradesinin sandığa yansımasıdır. Bu savaşı kimin ve niçin başlattığının farkındalığıyla seçime gidecektir insanlar.”

HDP’nin ‘inadına barış’ çağrılarından vazgeçmeyeceğini de söyleyen Osman Baydemir bu çağrılarını yineliyor. Baydemir taraflar arasında girişimlerin de bulunduğunu belirtiyor.

Geçen listede ikinci sırada olan ve Siverek bölgesinde güçlü bir aileye mensup Kasım Gülpınar bu listede de yerini korudu. Üçüncü sıradaki Seydi Eyüboğlu, dördüncü sıradaki Sosyolog Mazhar Bağlı bu listede yoklar. Üçüncü sıraya bir basamak yukarı çıkan Halil Özcan, dördüncü sırada eski belediye başkanı Ahmet Eşref Fakıbaba var. Fakıbaba önceki listede yedinci sıradaydı. Beşinci sıraya da önceki listede olmayan ve eski bakanlardan Necmettin Cevheri’nin yeğeni olan Mehmet Ali Cevheri konmuş. Altıncı sırada işadamı Mehmet Akyürek var. AK Parti listesinin yedinci sırasında yeni bir isim, Suruç’ta belediye başkanlığını HDP’ye karşı kaybetmesine karşın iyi bir oy oranı yakalayan İbrahim Halil Yıldız var. Yıldız aşiret üyesi. Önceki listede dokuzuncu sırada olan eski sendikacı Mahmut Kaçar bu listede bir basamak yükselmiş. Listenin son dört sırası da tamamen değiştirilmiş. Dokuzuncu sırada avukat Kemalettin Yılmaztekin, onuncu sırada eski MÜSİAD Başkanı Abdurrahman Nüvit Yetkin, on birinci Bozovalı işadamı Mehmet Fatih Aksoy ve son sırada Hilvanlı işadamı Mehmet Arkan listeye yeni katılan isimler.Yerel siyaseti yakından izleyenler, AK Parti listesinin aşiretler ve ilçeler arasında denge gözetilerek hazırlandığı görüşünde.

HDP listesinin önceki seçimlerde kazananları yine aynı sıralamayla listedeki yerlerini korumuş. İlk sırada Eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir var. İkinci sırada Abdullah Öcalan’ın yeğeni Dilek Öcalan yer alıyor. Listenin üçüncü sırasında Urfa’da İyi tanınan İbrahim Ayhan, dördüncü sırada eski Viranşehir Belediye Başkanı Leyla Güven ve beşinci sırada emekli bir öğretmen olan Ziya Çalışkan var.

HDP listesinin altıncı sırasında Urfa Belediye Başkanlığı ve HEP Genel Başkanlığı yapmış Avukat Feridun Yazar var. Kejan aşiretine mensup Yazar Urfa’da sevilen bir isim ve partiye güç katacağı konuşuluyor. Ancak altıncı sıradan listeye konmasına içerleyenler de var. Yedinci Sıradaki Gülcan Avcı’nın yerine Suruç’lu Yusuf Geçgel yerleştirilmiş. Gülcan Avcı son sırada. HDP listesinin sekizinci sırasında Harranlı aşiret üyesi İbrahim Ovabeyli yer alıyor. Ovabeyli Arap kökenli ve Araplardan oy getirmesi bekleniyor. Dokuzuncu sırada İzol aşiretinden Sevinç İzol, onuncu sırada önceki listeye göre bir basamak gerileyen Hacire Aksoy ve on birinci sırada Yusuf Yetim var.

Her iki listede de önceki listelerde olduğu gibi aşiret etkisi göze çarpıyor. Ancak Urfa’da aşiret üyesi olmayan kimse yok gibi.

Urfa sokaklarında yakındaki seçimin izlerini görmek pek olası değil. Esnaf, zamanı ‘Suruç’tan önce ve Suruç’tan sonra’ diye ikiye ayırarak kıyas yapıyor sohbetlerinde. Kebapçı Muhammed Elçioğlu bu günlerde boş masalarıyla baş başa.

“Millet kavga istemiyor. Bu olaylar başladıktan sonra işlerimiz yarı yarıya düştü. Her şey Suruç olayıyla başladı. Sonra ecnebisi (turist) gelmedi. Gez çarşının içini gör dükkanlar bomboş. Günlük 250’ye yakın müşterim vardı, yarısından fazlası yok artık.”

Doksanlı yıllardaki olaylardan etkilenmeyen Şanlıurfa ekonomisi çözüm sürecinde turizme kaymıştı, bugün çatışmaların etkisi daha derin hissediliyor. En çok Suriyeli nüfusu barındıran kentlerden olan Urfa’da pastanın bölünmesine tepkiler artıyor. 7 Haziran seçimlerinden önce görüştüğümüz ve çözüm sürecinden çok memnun olduğunu, Suriyelilerin kardeşleri olduğunu belirten esnaf Süleyman İzol’u yeniden bularak görüşlerinin değişip değişmediğini soruyoruz.

“Lokantası, hediyelik eşya satanları, otelleri ve isotçularıyla herkes çok kötü etkilendi. Urfa’da artık herkes bir tarafıyla turizmden besleniyor. Olaylardan en çok etkilenen kesim bu. İki bayram geçti iş yok. Vallahi Urfa beş yıl geriye gitti. Kepenkler artık erken kapanıyor. Hem bu olaylardan tedirginlik var, hem de Suriyelilerden dolayı insanlar sokaklarda kalmıyor hava kararınca. Suriyeliler nedeniyle nüfusumuz iki katına çıktı, ucuza çalışıyorlar ve piyasayı düşürüyorlar, artık gitmeleri lazım.”

‘Karın derdi olmasa kuşlar tuzağa düşer miydi hiç’ diye Sadi Şirazi’den alıntı yapan Şanlıurfa Sivil Toplum Kuruluşları İnsani Yardım Platformu Başkanı Osman Gerem, olayların artması sonucu düşen iş potansiyelinin sinirleri gerdiğini, Suriyelilerin de bu gergin ortamda daha çok göze battığını söylüyor.

“Şu anda 550 bin Suriyeli Şanlıurfa’da yaşıyor. Onlar muhacir ve biz ensar görevimizi yerine getirmek zorundayız. 60 STK olarak yardımda bulunuyoruz. Savaş başladığından beri çeşitli dernekler, şirketler ve kurumlardan topladığımız yardımları hem Suriye’ye hem de buradaki Suriyelilere ulaştırıyoruz. Suriye’ye şimdiye kadar 219 tır kamyonu yardım götürdük. Buradakilere ise 795 tır kamyonu yardım yaptık. Avrupa’nın 25 ülkesinin aldığı Suriyeli’nin iki katını tek başına Urfa aldı ve bu bizim gurur kaynağımız. Ancak ne zaman ki bu olaylar başladı Suriyeliler ister istemez göze batmaya başladı.”

Şanlıurfa Sivil Toplum İzleme Platformu Başkanı Faruk Akbaş, Urfa’daki gelişmeleri yakından takip ederek ilgili partilere ve kurumlara rapor eden bir isim. Ona göre Urfalı HDP’yi tanıdığı için değil tanımadığı için oy verdi. “Diyarbakır’da HDP’ye oy veren tanıdığı bildiği için verir. Urfalı daha çok çözüm süreci bozulmasın diye oy verdi. Gelinen süreç çok sıkıntılı, insanlar iş yapamaz, evlerine ekmek götüremez oldular. Kamyoncu ben yola çıkmam diyor, korkuyor. Doğu’da bir yerden bir yere korkmadan gidemiyorsunuz. Bu eylemler en çok Kürde zarar veriyor. Araya adam koyarak otellerde misafirlerimize yer bulurken şimdi Urfa'da otellerin tamamı boş. Yazık günahtır bu insanlara”

Şanlıurfa sokaklarında bu seçimin diğerlerinden farklı olacağı konuşuluyor. 2,5 yıllık çözüm sürecinin ardından yeniden başlayan çatışmaların gölgesinde sandığa gidecek bölge insanı. Heyecandan yoksun görünse de seçimlere doğru bunun değişeceği görüşü hâkim, elbette çatışmalar durur ve hayat normalleşirse. Bir Urfalı, kentte seçimin nasıl sonuçlanacağı sorusuna, çatışmalı süreci yaratanların seçmenden ders alacağı iması ve isot benzetmesiyle karşılık veriyor:

‘Urfa isotunun acısı da var, tatlısı da. Sen ne verirsen onu alırsın. Her aday dişleyecek isotu Urfa’da; kiminin ağzını yakacak, kimine de tatlısı denk gelecek… Bakalım kimi yakacak isot acısı?”

Kaynak: Al Jazeera