Reçetelerimi muska diye takıyorlardı

Kimya dalında Nobel kazanarak tarihe geçen Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar’ın hayat hikayesinin ilginç ayrıntıları ortaya çıkıyor. Mardin Savur’da okuma yazma bilmeyen bir anne ve babanın oğlu olan Sancar’ın ailesinin fotoğrafları da ilk kez ortaya çıktı. 1946 yılının 8 Eylül günü Mardin’in Savur İlçesi’nde yaşayan Meryem ve Abdülgani çiftinin evinde farklı olması beklenen ama Sancar Ailesi için sıradan bir heyecan yaşanıyordu. Zira kalabalık Sancar ailesine yeni bir üye katılmıştı. Sancar Ailesi’nin yeni ve 7’nci üyesinin adı Aziz oldu.

‘Göğsümdeki Türk bayrağı çok önemliydi’

İlköğretimini Savur’da bitiren Aziz’in okuma yazma bilmeyen anne babası onu liseyi okumaya Mardin’e gönderdi. Aziz’in lisede ailesinden ayrı geçirdiği dönemlerde en büyük tutkusu derslerden çok futboldu: “Güzel kaleci olmama rağmen gol yediğimde hep havadan yerdim. Çünkü boyum yetmiyordu. O bakımdan üstün bir kaleci olamam ve milli takım seviyesinde kaleci olamam diye karar verdim. Milliyetçi bir ailede büyüdüm. Çocuk olarak göğsümde Türk bayrağının olması benim için çok önemliydi.”

‘Tıp fakültesini birincilikle bitirdi’

Aziz Sancar, Pfizer ve TÜBİTAK’tan aldığı burslarla okuduğu İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni 1969’da birincilikle bitirdi. Mezun olur olmaz soluğu memleketinde aldı. 15 yaşında ortaokul öğrencisiyken terk ettiği Savur’a çiçeği burnunda bir doktor olarak döndü: “Hayatta bana en çok mutluluk veren tecrübe olmuştur. Çünkü oradaki insanlarla çok samimi oldum. Hem ben onları hem de onlar beni çok sevdi. İyi de doktorluk yapıyordum. Fakat milletin bana inancı o kadar çoktu ki, biliyorsunuz bizim Doğu’da kadınlar başörtüsü takıyorlardı. Benim reçeteleri muska diye başörtülerine takıyorlardı. Bana o kadar sevgi ve inançları vardı.”

Babası tarlada, Aziz mum ışığında çalıştı

Çiftçi olan baba Abdülgani Sancar kendisi gibi okuyup yazamayan eşi Meryem ile 8 çocuğunu okutmak için mücadele verdi. Gün boyu tarlalarda çalışan Abdülgani Sancar ile evde çocukları büyüten Meryem Sancar’ın 8 çocuğu da fire vermeden üniversiteyi bitirdi. Akrabalarının “Çocukluğunda elektrik bile bulamadığı için mum ışığında durmadan hep ders çalışırdı” dediği Aziz Sancar bugün dünyayı değiştirdi.

‘En büyük gurur beni takip eden gençler’

Prof. Dr. Aziz Sancar kendisini en çok gururlandıracak şeyi şöyle anlattı: “Benim için en büyük gurur, bundan sonraki Türk kuşakları kitaplarda benim yaptığım buluşları görüp, bunu bir Türk yaptı, biz de yaparız demeleridir. Bu düşünceden kuvvet alarak benden daha önemli buluşlar yapmalarıdır. En önemlisi inşallah onlardan birinin Nobel kazanmasıdır.”

İlk buluşunu doktora öğrencisiyken yaptı

Sancar, TÜBİTAK’tan aldığı bursla biyokimya eğitimi için önce Amerika’ya John Hopkins Üniversitesi’ne gitti. Dallas’taki Teksas Üniversitesi’nde doktora öğrencisiyken dünya bilim tarihine adını yazdıracak ilk buluşunu yaptı. ‘Maxicell’ yöntemini icat etti ve genetik mühendisliğini Amerika’da ilk geliştiren kişiler arasına girdi. Patentini aldığı Maxicell, Aziz Sancar’ın ilk buluşuydu ama son olmadı.

‘Bir Allah bir de ben biliyorum’

Aziz Sancar ders kitapları ve bilim tarihine geçen 6 büyük buluş gerçekleştirdi. Başarılarından dolayı 1984’te ABD Başkanlığı Genç Bilim Adamı ödülünü kazandı. 1994’te ünlü Science Dergisi DNA onarım enzimini ‘Yılın Molekülü’ seçti ve baş makaleyi bu bilim dalına katkılarından dolayı Aziz Sancar’a verdi. ‘Biyolojik saat’ çalışması ise 1998’te yine Science Dergisi tarafından Yılın Molekülü yarışında ikinci oldu: “Eşime gittim. O da benim gibi biyokimyacıdır. Ona, ‘Bugün bir buluş yaptım. Önemli bir buluş. Bu insanlara ait olan bir gerçek. Bunu şu anda bir Allah, bir de ben biliyorum. Başka hiç kimse bilmiyor’ dedim.”

Makalelerine 31 bin 330 atıf yapıldı

Prof. Dr. Aziz Sancar aldığı onlarca ödülün yanı sıra yaptığı bilimsel araştırmalarla, yazdığı 33 kitapla dünyanın takip ettiği çok önemli bir isim. Bilimsel araştırmaları hep en gözde mesleki hakemli dergilerde yayınlandı. Yazdığı 415 bilimsel makalesine şu ana kadar 31 bin 330 çalışmadan atıf yapıldı.