Ponzi nedir? Ponzi sistemi nedir? Saadet Zinciri olarak bilinen ponzi oyunu nasıl oluyor?
Ponzi Sistemi nedir? oyuncu Burcu Kıratlı’nın yarım milyon TL dolandırılmasının ardından yeniden gündeme geldi. Saadet Zinciri olarak da bilinen Ponzi sitemi, fikir satma temeline dayanan bir dolandırıcılıktır. Peki, Ponzi Sistemi nedir?
Türkiye'de saadet, titan zinciri, çiftlikbank adıyla bilinen Ponzi yönteminin son kurbanı oyuncu Burcu Kıratlı oldu. Burcu Kıratlı Ponzi Zinciri ile dolandırıldığı iddiasıyla savcılığa başvurdu. Peki, Ponzi sistemi nedir?
PONZİ SİTEMİ NEDİR?
Ponzi Oyunu ya da Ponzi Düzeni, yatırımcılara kendi paralarından geri dönenle veya sonraki yatırımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir dolandırıcılık yöntemidir.
İktisadi olarak iyi konumda olan bir ülkede faiz oranları oldukça düşüktür. Bu bir nedenle fona ihtiyacı olan kişiler için ucuz borçlanma demek olduğu kadar birikimlerini değerlendirmek için faiz geliri talep edenler için de düşük kazanç demektir. İşte bu noktada kişi, finansal kurumların vadettiğinden daha fazla faiz getirisi önererek yatırımcı kazanmaya çalışır. Örneğin ülkedeki faiz oranı %3 ise Ponzi Oyunu oynayan kişi yatırımcılara %10 faiz önerir. Ardından %10 faiz getirisi vadettiği kişilerin parasını ödemek için yeni yatırımcılara %11 faiz önerir. Aynı şekilde %11 faiz önerdiği kişilerin parasını ödemek için yatırımcılara daha yüksek faiz önerir. Bu döngü sayesinde -ülkede finansal istikrar sürdüğü sürece- hem oyunu oynayan kişi hem de yatırımcılar kazanmış olur.
Tarihte bilinen ilk ponzi oyunu, bu sisteme adını veren Charles Ponzi tarafından 1920 yılında gerçekleştirilmiştir. Ponzi, bu oyun sayesinde kısa sürece 10.000 yatırımcıyı posta pullarını kullanarak bir arbitraj karı elde ettiğine inandırmış; ancak aslında ortada olmayan bu karlar nedeniyle oyun daha fazla sürdürülememiş ve sistem kısa sürede çökmüştür.
TÜRKİYE’DE DOLANDIRICILIĞIN CEZASI
‘’Dolandırıcılık”; Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) “Kişilere Karşı Suçlar” başlıklı ikinci kısmının “Malvarlığına Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan TCK’nın 157 (basit dolandırıcılık), 158 (nitelikli dolandırıcılık) ve 159’uncu (Daha az cezayı gerektiren hal) maddelerinde düzenlenmiştir. Suçun en temel özelliği; failin sahip olduğu kurnazlık, plan yapma, uyum sağlama ve ikna kabiliyeti ile mağdurların tecrübesizliğini, dikkatsizliğini ve kolay yoldan para kazanma hırsını kullanarak gelir elde etmesidir (Bilen, 2012:6). Bir başka deyişle “bu suçta fail, hileli hareketlerle mağduru gerçeğe aykırı hal ve vakaların varlığına inandırarak belirli bir fikir ve hayaller oluşturarak amacına ulaşır.”
