'Otomatik' mahkemeler!

İşte ‘adalet’ istatistikleri: Türkiye’de tutuklamaların yüzde 97’sinde savcılar gerekçe göstermiyor, yüzde 11’inde ise karar verilirken avukatlar bulunmuyor. Avukatların yüzde 65’i dosyayı incelemiyor.

Türk adaletinin AİHM’de başını ağrıtan uzun tutuklukları inceleyen araştırmada çarpıcı sonuçlar çıktı. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Feridun Yenisey ve Prof. Dr. Ayşe Nuhoğlu’nun yaptığı “Türkiye’de Tutukluluk Uygulamaları ve Tutuklamada Savunmanın Rolü” araştırmasında, İstanbul’da Kartal, Çağlayan ve Bakırköy Adliyeleri’nde kesinleşmiş 800’e yakın dava dosyası incelendi.

Otomatiğe bağlanmış

- Sonuçlanan dava dosyalarının yalnızca yüzde 3’ünde savcılar gerekçe göstererek tutuklama talebinde bulunmuş.

- Araştırmaya göre hakimler çok büyük oranda (yüzde 97) savcıların tutuklama istemini kabul ediyor. Savcıların reddedilen tutuklama talebinin oranı sadece yüzde 3.

- Hakimlerin reddettiği tutuklama kararlarına savcıların yüzde 44’ü itiraz ediyor. Yüzde 56’sı ise dosyayı takip etmiyor.

- Türkiye’de savunma avukatlarının yüzde 30’u, tutuklamaya itiraz etmiyor ya da yeterli savunmayı gerçekleştirmiyor.

- Tutuklama kararlarının yüzde 95’i henüz ilk soruşturma aşamasında veriliyor. Mahkemelerce verilen tutuklama kararı yüzde 5.

‘Ölçülülük’ ilkesi yok

- Tutuklama kararlarının sadece yüzde 9’unda hakimler tarafından kuvvetli suç olgusu gösteriliyor.

- Hakimlerin tutuklama kararı vermeden önce yapmak zorunda olduğu “hukukta ölçülülük ilkesi” yaklaşımı araştırmada yalnızca bir dosyada görüldü.

- Tutuklama kararı verilirken avukatların oturumda bulunma zorunluluğu var, ancak kararlarının yüzde 11’i avukatlar olmadan verildi.

- Dava sürecinde detaylı savunma yapan müdafi oranı yüzde 15 olurken, müdafilerin yüzde 65’inin duruşma öncesinde dosyayı incelemedikleri de ortaya çıktı.

- Araştırmaya göre Türkiye’de ortalama tutukluluk süresi 314 gün olarak saptandı.

‘Yargıtay denetleme yapabilmeli’

Araştırmayı yapan Prof. Feridun Yenisey, şu değerlendirmeyi yaptı: “Hakimin verdiği tutuklama kararının itiraz ve temyiz aşamasında etkin denetim önemli. Türkiye’de temyiz aşamasında büyük sıkıntı var. Çünkü tutuklama kararları nihai olarak ilk mahkemede bitiyor. Görülmekte olan dava sırasında Yargıtay denetleme yapamıyor. Bunun değiştirilmesi gerekir.”