Ortaçağ’da 25 milyon insan ölmüştü, Çin’de ortaya çıktı! Bubonik veba nedir, belirtileri nelerdir, nasıl bulaşır?

Dünya’da yaklaşık 33 milyon insan koronavirüsü salgınıyla mücadele ederken yeni salgın iddiaları uluslararası kamuoyu gündemine yansıdı. Çin'in İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde temmuz ayında görülen 'bubonik veba' vakaları yeniden baş gösterdi. Tedavi edilmediği takdirde 24 saat içinde can kaybına yol açan ve 'kara ölüm' olarak bilinen hastalıkla ilgili bu yıl Moğolistan'da 22 şüpheli vaka tespit edildi. Bu vakalardan altısı doğrulanırken Hövsgöl'de 38 yaşındaki bir kişi, Gobi-Altay'da 15 yaşındaki bir çocuk ve Hovd'da 42 yaşındaki bir adam olmak üzere üç kişi hayatını kaybetti. Uyarılar devam ettiği sürece hastalığı taşıma ihtimali bulunan hayvanların avlanması ve yenmesi yasaklandı.

HIYARCIKLI (BUBONİK) VEBA NEDİR?

İnsanlarda genellikle kemirgenlerin taşıdığı pirelerin ısırmasıyla vebanın "hıyarcıklı" türü gelişiyor. Vebanın en yaygın biçimi olan hıyarcıklı veba, erken teşhis edilirse antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor.

Kara Ölüm olarak da bilinen hıyarcıklı vebanın, Orta Çağ'da Avrupa'da 25 milyon insanın yaşamını yitirmesine neden olduğu biliniyor.

Tedavi edilmezse ölümcül olan vebaya, çoğunlukla kemirgenlerde yaşayan Yersinia pestis isimli hayvansal bir bakteri neden oluyor. Hıyarcıklı veba, hastalığın insanlara bulaşabilen en yaygın türü. Bu adı, bulaştığı insanın lenflerinde, kasıklarında ve koltuk altlarında oluşan hıyarcık şeklindeki acılı şişliklerden alıyor.

BUBONİK VEBA BELİRTİLERİ

Hıyarcıklı veba (bubonik veba)'' yüksek ateş, üşüme, baş ağrısı, ishal ve bubo adı verilen lenf bezi şişmesiyle kendini gösteriyor.

2010 ile 2015 yılları arasında dünya çapında 3 bin 248 vaka bildirildi ve bunların 584'ü hayatını kaybetti. Bu hastalığa tarihte, kara ölüm adı da verildi. Bunun nedeni de hastalığın uzuvlarda oluşturduğu kangrenimsi karartılardı. Enfekte olan kişi genel olarak iki ila altı gün içerisinde hastalık belirtileri göstermeye başlıyor.

Yumurta büyüklüğü kadar şişebilen lenf bezlerinin yanında, hastalar, yüksek ateş, titreme, baş ağrısı, has ağrısı ve yorgunluk gibi belirtiler gösteriyor. Veba aynı zamanda ciğerleri de etkiliyor, öksürük, göğüs ağrısı ve nefes alma güçlüğüne sebep oluyor.

Bakteri kana da karışarak sepsis adı verilen duruma neden olabiliyor. Bu noktada hastalık, doku zedelenmesi, organ yetmezliği ve ölüme varabiliyor.

BUBONİK VEBA NASIL BULAŞIR?

Enfekte olmuş bitlerin insanı ısırması sonucu geçebiliyor.

Hastalıklı fare, sıçan gibi kemirgenlerle temas edilmesi ile bulaşabiliyor.

Hastalık taşıyan hayvan veya kişiden havaya saçılacak damlacıkların nefes yoluna karışması ile de vücuda girebiliyor.

Kedi köpek gibi evcil hayvanlar da bit ısırıkları veya hastalıklı kemirgeni yiyerek hastalık kapabiliyor.

Veba sonucu hayatını kaybeden kişinin cenazesi ile yakın temas eden kişilere de hastalık bulaşabiliyor.

Hastalık eğer tedavi edilmezse yüksek ihtimalle ölümcül olabiliyor. Bu nedenle hızlı bir antibiyotik tedavisinin hayati.

Kan ve diğer örnekler üzerinde yapılan laboratuvar testleri de erken teşhis açısından önemli ve hayat kurtarıyor.