Orhan Veli'nin 70. ölüm yıldönümü! Orhan Veli Kanık kimdir? İşte en güzel Orhan Veli şiirleri

14 Kasım tarihte bugün. Şair, yazar ve çevirmen Orhan Veli Kanık, vefatının 70. yılında anılıyor. Şiirin ölçü, uyak gibi kalıplardan ve kurallardan bağımsızlaşarak yazılabileceğini savunan şair Orhan Veli pek çok kişi tarafından merak ediliyor. Peki, Orhan Veli kimdir? Orhan Veli nasıl öldü? Orhan Veli şiirleri...

ORHAN VELİ KANIK KİMDİR?

Klarnet ustası Mehmet Veli Kanık ile Fatma Nigar Hanım'ın ilk çocukları olarak 13 Nisan 1914'te İstanbul Beykoz'da dünyaya gelen Kanık, çocukluk yıllarını İstanbul'da geçirdi.

Şair, eğitim hayatına 1921'de Akaretler'deki Anafartalar İlkokulu'nun ana sınıfında başladı ve sonra Galatasaray Lisesi'nin ilk kısmına geçti.

Babasının Cumhurbaşkanlığı Bando Şefliği'ne tayini nedeniyle 1925'te ailesiyle birlikte Ankara'ya taşınan Orhan Veli, burada Gazi İlkokulu'na yazıldı ve bu yaşlarda edebiyata ilgi duymaya başladı.

İLK ÖYKÜSÜ

Kanık'ın bu ilgisini fark eden öğretmeni Sedat Bey'in sürekli yazmaya teşvik ettiği Kanık'ın o yıllarda kaleme aldığı "Çocuk Dünyası" adlı ilk öyküsü, bir dergide yayımlandı.

"Anneme" adlı ilk şiiri ise Balıkesir'de çıkan "Gençler Yolu" dergisinin, 15 Mayıs 1929 tarihli 6'ncı sayısında yer alan Kanık, orta öğrenimini 1932'de yatılı olarak okuduğu Ankara Gazi Lisesi'nde tamamladı.

Gençlik yıllarında Ankara Erkek Lisesi'nin yayın organı "Sesimiz" dergisinde de çalışmaları yayımlanan Kanık'ın, lise yıllarında şair Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat ile arkadaş olması edebiyat hayatının başlangıcı oldu. Aynı tarzda şiirler yazan Kanık, Anday ve Rifat'ın bu tarzlarının "garip" bulunması üzerine, ortaya koydukları yeni şiir anlayışlarına "Garip" adını verdiler.

GARİP AKIMI

Bu süreçte öğretmenleri arasında yer alan ünlü şair Ahmet Hamdi Tanpınar başta olmak üzere, Halil Vedat Fıratlı ve Yahya Saim Sinanoğlu'nun desteğini alan grup, yeni tarzlarını "Garip" başlığı altındaki bir bildiri ile "Varlık" dergisinin 1 Aralık 1939 tarihli 154'üncü sayısında açıkladı.

Daha sonra grubun 1941'de okuyucuyla buluşturdukları "Garip" adlı şiir kitabında Orhan Veli'nin 24, Oktay Rıfat'ın 21, Melih Cevdet Anday'ın ise 16 şiiri yer aldı.

DÜNYA EDEBİYATINDAN TERCÜMELER YAPTI

İlk şiirlerinde Mehmet Ali Sel imzasını kullanan ve aşk, özlem, çocukluk anıları gibi temaları ele alan Kanık, 1933'te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne kaydoldu. Buradaki öğrenimini yarıda bırakan usta şair, 1935'te bir süre yardımcı öğretmenlik, 1936-1941'de PTT Genel Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Milletlerarası Nizamlar Bürosu'nda memurluk yaptı.

Orhan Veli, 1942'de başladığı vatani görevini Gelibolu'nun Kavak köyünde piyade yedek subayı olarak tamamladı ve terhisinin ardından 1944'te Ankara'ya döndü.

Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda memur olarak kısa bir süre görev alan ve bu görevi sırasında "MEB Dünya Edebiyatlarından Tercümeler" serisinde Fransızcadan çeviriler yapan Kanık, daha sonra dönemin Milli Eğitim Bakanı Reşat Şemsettin Sirer'in yönetimine uyum sağlayamayarak 1947'de memurluktan istifa etti.

36 YAŞINDA VEFAT ETTİ

Kanık, sonraki yıllarda geçimini yazarlık ve çevirmenlik yaparak sağlayarak "İnsan", "Ses", "Gençlik", "Küllük", "İnkılapçı Gençlik", "Demet", "İşte ve Aile" gibi dönemin popüler kültür sanat dergilerinde manzume ve düz yazılar kaleme aldı.

Mehmet Ali Aybar'ın çıkardığı "Hür" ve "Zincirli Hürriyet" gazetelerinde yarı siyasal değinmeler ve eleştiriler de kaleme alan Kanık, 1948'de bir süre "Ulus" gazetesinde, "Yolcu Notları" başlığı altında makaleler kaleme aldı, 1949'da Ankara'da "Yaprak" dergisini, vefatına kadar 28 sayı boyunca çıkardı.

Orhan Veli Kanık, geçirdiği beyin kanaması sebebiyle 14 Kasım 1950'de Cerrahpaşa Hastanesi'nde vefat etti ve Aşiyan Mezarlığı'na defnedildi.

HALK DİLİNİ BENİMSEDİ

Türk edebiyatı tarihinde yenilikçi fikirlerin ilk savunucularından biri kabul edilen Kanık, şiirin ölçü, uyak gibi kalıplardan ve kurallardan bağımsızlaşarak yazılabileceğini savundu.

Kanık, bu düşüncesini, "Şiir kafiyeli de kafiyesiz de vezinli de vezinsiz de bol resimli, hiç resimsiz de bağırarak da fısıldayarak da yazılabilir. Yeter ki yazılacak şey olsun." sözleriyle ifade etti.

Hayatın bağlarına, sorumluluklarına boş vermiş, kendisini günün akışına bırakmış biri olan Orhan Veli'nin dış görünüşü, Sait Faik Abasıyanık tarafından, "İki incecik bacak, kısa bir trençkot, kanarya sarısı bir kaşkol, müselles bir yüz. Şişirilmiş bir göğse benzeyen bir sırt -denebilirse-ergenlik bozuğu bir yüz." şeklinde tarif edildi.

Kimilerine göre "bağımsız", kimilerine göre "yıkıcı" olan Kanık için Cemal Süreya ise "Yeni şiirimizin, işlev olarak kurucusu olan bu adam kuramını yazılarıyla değil, başka iki şeyiyle yaptı: Hayatıyla ve şiirleriyle..." değerlendirmesinde bulundu.

Yazı ve şiirlerinde hicivsel bir üslupla mizah ögelerinden yararlanan, daha basit ve yalın olan halk dili kullanmayı benimseyen Kanık, şiirlerinde özellikle İstanbul'a olan hayranlığını dile getirdi.

Düzyazı, eleştiri ve hikayeler de yazan usta şairin, aralarında "Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı", "La Fontaine'in Masalları", "Scapin'in Dolapları" ve "Fransız Şiiri Antolojisi" olmak üzere toplam 12 çeviri kitabı bulunuyor.

EN GÜZEL ORHAN VELİ ŞİİRLERİ

1. Giderayak /Orhan Veli şiirleri

“Handan, hamamdan geçtik,

Gün ışığında hissemize razıydık;

Saadetinden geçtik,

Ümidine razıydık;

Hiçbirini bulamadık;

Kendimize hüzünler icat ettik,

Avunamadık

Yoksa biz…

Bu dünyadan değil miydik?”

2. Anlatamıyorum /Orhan Veli şiirleri

“Ağlasam sesimi duyar mısınız,

Mısralarımda;

Dokunabilir misiniz,

Gözyaşlarıma, ellerinizle?

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,

Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu

Bu derde düşmeden önce.

Bir yer var, biliyorum;

Her şeyi söylemek mümkün;

Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;

Anlatamıyorum.”

3. Dağ Başı / Orhan Veli şiirleri

“Dağ başındasın;

Derdin günün hasretlik;

Akşam olmuş,

Güneş batmış,

İçmeyip de ne haltedeceksin”

4. Gün Olur / Orhan Veli şiirleri

“Gün olur, alır başımı giderim,

Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda.

Şu ada senin, bu ada benim,

Yelkovan kuşlarının peşi sıra.

Dünyalar vardır, düşünemezsiniz;

Çiçekler gürültüyle açar;

Gürültüyle çıkar duman topraktan.

Hele martılar, hele martılar,

Her bir tüylerinde ayrı telaş!…

Gün olur, başıma kadar mavi;

Gün olur başıma kadar güneş;

Gün olur, deli gibi…”

5. Dalga / Orhan Veli şiirleri

“Mesut sanmak için kendimi

Ne kağıt isterim, ne kalem

Parmaklarımda sigaram

Dalar giderim mavisinden içeri

Karşımda duran resmin..

Giderim deniz çeker

Deniz çeker, dünya tutar

İçkiye benzer birşey mi var

Birşey mi var ki havada

Deli eder insanı, sarhoş eder?”

6. Birdenbire / Orhan Veli şiirleri

“Birdenbire;

Her şey birdenbire oldu.

Kız birdenbire, oğlan birdenbire;

Yollar, kırlar, kediler, insanlar…

Aşk birdenbire oldu,

Sevinç birdenbire…”

7. Ayrılış / Orhan Veli şiirleri

“Bakakalırım giden geminin ardından;

Atamam kendimi denize, dünya güzel;

Serde erkeklik var, ağlayamam.”

8. Düşüncelerimin Başucunda / Orhan Veli şiirleri

“Onun da dudaklarında bir eskiye dönüş,

O da yüzmede bir ses yığını üzerinde.

Bin hatırayı bir anda duyan gözlerinde

İnsana ruhlar dolusu haz veren düşünüş.”

9. Seni Sevmek / Orhan Veli şiirleri

“Bir çocuk ne anlar sevmekten?

Ne anlar ki sevgi uğruna ölmekten

Ne anlar yaşam nedir, dünya ne?

Herşey tozpembedir onun gözünde

Hep umut vardır o küçük yüreğinde…

Karanlıkta aydınlık hisseder

Olmayacak sevdaya olur der..

Ben de çocuğum ve cezalıyım…

cezam sevilmemek

Tek suçum ise seni be canım seni sevmek….”

11. Sevdaya Mı Tutuldum / Orhan Veli şiirleri

“Benim de mi düşüncelerim olacaktı,

Ben de mi böyle uykusuz kalacaktım,

Sessiz sedasız mı olacaktım böyle?

Çok sevdiğim salatayı bile

Aramaz mı olacaktım?

Ben böyle mi olacaktım?”

12. Derdim Başka / Orhan Veli şiirleri

“Sanma ki derdim güneşten ötürü;

Ne çıkar bahar geldiyse?

Bademler çiçek açtıysa?

Ucunda ölüm yok ya.

Hoş, olsa da korkacak mıyım zaten

Güneşle gelecek ölümden?

Ben ki her nisan bir yaş daha genç,

Her bahar biraz daha aşığım;

Korkar mıyım?

Ah, dostum, derdim başka”

13. Denizi Özleyenler İçin / Orhan Veli şiirleri

“Gemiler geçer rüyalarımda,

Allı pullu gemiler, damların üzerinden;

Ben zavallı,

Ben yıllardır denize hasret.”

14. Rüya / Orhan Veli şiirleri

“Annemi ölmüş gördüm rüyamda.

Ağlayarak uyanışım hatırlattı bana,

bir bayram sabahı

Gökyüzüne kaçırdığım balonuma bakıp

Ağlayışımı.”

15. Pazar Akşamları / Orhan Veli şiirleri

“Şimdi kılıksızım, fakat

borçlarımı ödedikten sonra

ihtimal bir kat da yeni esvabım olacak

ve ihtimal sen

yine beni sevmeyeceksin.

bununla beraber pazar akşamları

sizin mahalleden geçerken,

süslenmiş olarak,

zannediyor musun ki ben de sana

şimdiki kadar kıymet vereceğim?”

16. Ölüme Yakın / Orhan Veli şiirleri

“Akşamüstüne doğru, kış vakti;

Bir hasta odasının penceresinde;

Yalnız bende değil yalnızlık hali;

Deniz de karanlık, gökyüzü de;

Bir acaip, kuşların hali

Bakma fakirmişim, kimsesizmişim;

-Akşamüstüne doğru, kış vakti-

Benim de sevdalar geçti başımdan.

Şöhretmiş, kadınmış, para hırsıymış;

Zamanla anlıyor insan dünyayı.”

17. Yaşamak / Orhan Veli şiirleri

“Biliyorum, kolay değil yaşamak;

Ama işte

Bir ölünün hala yatağı sıcak,

Birinin saati işliyor kolunda.

Yaşamak kolay değil ya kardeşler,

Ölmek de değil;

Kolay değil bu dünyadan ayrılmak.”

18. Açsam Rüzgara / Orhan Veli şiirleri

“Ne hoş, ey güzel Tanrım, ne hoş

Mavilerde sefer etmek!

Bir sahilden çözülüp gitmek

Düşünceler gibi başıboş.

Açsam rüzgara yelkenimi;

Dolaşsam ben de deniz deniz

Ve bir sabah vakti, kimsesiz

Bir limanda bulsam kendimi.”

19. Davet / Orhan Veli şiirleri

“Bekliyorum

Öyle bir havada gel ki,

Vazgeçmek mümkün olmasın.”

20. Değil / Orhan Veli şiirleri

“Bilmem ki nasıl anlatsam;

Nasıl, nasıl, size derdimi!

Bir dert ki yürekler acısı,

Bir dert ki düşman başına.

Gönül yarası desem…

Değil!

Ekmek parası desem…

Değil!

Bir dert ki…

Dayanılır şey değil.”