Maymun çiçeği virüsü pandemi yapar mı, maymun çiçeği virüsü nedeniyle kapanma olur mu? Tekrar pandemi olacak mı 2024?

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), harekete geçti. Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda'da da virüsün yayılması sonucu DSÖ, maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Acil durum ilan edilmesi “Tekrar pandemi olacak mı, kapanma geri gelir mi?” sorularını gündeme getirdi. Peki, Maymun çiçeği virüsü pandemi olur mu, eylülde kapanma olur mu, pandemi tekrar gelir mi?

PANDEMİ TEKRAR GELİR Mİ, MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ KAPANMA GETİRİR Mİ?

Uzmanlar şu anki salgının virüsün farklı bir varyantından kaynaklandığını söylüyor ve bunun öncekilere göre daha tehlikeli vir varyant olduğundan endişe ediyor. 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölge Direktörü Hans Kluge, İsveç'in, Afrika bölgesi dışındaki ilk M çiçeği virüsü (mpox) vakasını doğruladığını bildirdi.

Sağlık Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye'de rastlanmamıştır, henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı yoktur." denildi.

İnsanlarda ilk kez 1970'de o dönem \"Zaire\" ismiyle bilinen KDC'de görülen maymun çiçeği virüsünün yayılımı Batı ve Orta Afrika ülkeleriyle sınırlı kaldı.

Mayıs 2022'de ise virüsün bir alt türü dünya çapında salgına neden oldu ve 111 ülkede 90 bin kişi virüse yakalandı, bunlardan 140'ı hayatını kaybetti.

Virüsün Eylül 2023'te KDC'de ortaya çıkan yeni ve daha ölümcül bir türü ise Ocak 2024'ten bu yana hızla bölgedeki ülkelere yayılmaya başladı.

Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, KDC, Kamerun, Gana, Liberya, Nijerya, Ruanda, Kenya, Fildişi Sahili ve Güney Afrika virüsün görüldüğü ülkeler olarak kayda geçti.

maymun çiçeği vakalarında 2022-2023 tarihlerinde yüzde 79'da artış görülürken bu, 2023-2024'te yüzde 160'a fırladı." width="100%"/>

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?

Maymun çiçeği virüsü, virüsle kontamine olmuş bir hayvan, insan veya materyalle temas sonucu bulaşır. Virüs vücuda hasarlı cilt dokusu (gözle görünmese de ciltteki bazı kesikler), solunum yolu veya mukoz membranlar (gözler, burun veya ağız) yoluyla girer.

Hayvandan insana bulaşma ısırma veya tırmalama, vahşi hayvan eti tedariği, vücut sıvıları veya lezyon ile doğrudan temas yoluyla gerçekleşebilir. İnsandan insana bulaşmanın öncelikle büyük solunum damlacıkları yoluyla gerçekleştiği düşünülmektedir. Solunum damlacıkları genellikle çok uzağa hareket edemez, bu nedenle bulaşma için uzun süreli yüz yüze temas gerekir.

Böylece enfekte kişiyle aynı ortamı paylaşanlarda ve sağlık çalışanlarında görülme riski daha fazladır. Bir toplumda belgelenmiş en uzun bulaşma zinciri, son yıllarda ortaya çıkmış, 6 ila 9 kişinin birbirine maymun virüsünü bulaştırmasıyla görülmüştür.

Maymun Çiçeği hastalığı nedeniyle herkesin Covid 19 da olduğu gibi bir pandemi korkusu yaşadığını belirten Medical Park Karadeniz Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, “Covid 19’da olduğu gibi bir kaotik pandemi beklentisi içerisinde değilim. Ancak salgının görüldüğü ülkelerden Türkiye’ye geliş gidişlerde hastalık varsa bunların ayıklanması, farkedilmesi izolazyonu önemli” dedi.

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Tevfik Özlü, Dünya Sağlık Örgütü’nün Maymun Çiçeği hastalığı için acil durum ilan ettiğini hatırlattı. Özlü, dünyanın aslında bu hastalıkla yeni karşılaşmadığına dikkat çekerek “Bu virüsün 1970’den beri insanda hastalık yaptığını biliyoruz. Ama daha çok Afrika bölgesinde bu hastalığı görüyoruz. Orta Afrika ve Batı Afrika’da iki farkı varyant biliniyordu. Aslında Kongo da daha çok ölümler görülüyor ve orada ölümler fazla. Genelde hafif seyreden ve tedavi ile iyileşen bir hastalık. Ama son birkaç yıldır Afrika’nın dışında da bu vakaları görmeye başladık. Avrupa Birliği ve diğer farklı ülkelerde de görülmeye başlandı. Sanıyorum 75 üzerindeki ülkede artık bu hastalığın varlığını biliyoruz. Böyle bir durum olunca da Dünya Sağlık Örgütü acil durum ilan etti. Bu konuda artık Afrika dışındaki ülkelerin de bu hastalığı sınırlamak açısından tedbir almaları gerekiyor” diye konuştu.

 “BU HASTALIĞIN BULAŞMASI COVİD 19’A GÖRE DAHA ZOR”

Bu durumun herkesin aklına birkaç yıl önce yaşadığımız Covid pandemisini getirdiğini kaydeden Özlü “Yaşanan son gelişmeler hepimizin zihninde bu pandemiyi yeniden canlandırdı. Herkeste ‘Acaba tekrar bir pandemi ile karşı karşıya kalır mıyız? Tekrar kısıtlamalar yasaklamalar başlar mı?’ diye bir korku var. Baştan söyleyeyim böyle bir beklentim yok. Çünkü bu virüs Covid 19 virüsü ile çok farklı özellikler taşıyor. Öncelikle bu hastalığın bulaşması Covid 19’a göre daha zor. Covid 19 virüsü çok kolay bulaşan bir virüstü hava yoluyla bulaşıyordu. Enfeksiyonlar ile temasla bulaşıyordu. Bu virüs daha çok temas ve yakın temas ile bulaşıyor. Daha çok bulaşma cilt döküntüleri ve bu döküntülerin içindeki sıvı ile temasla oluyor. Daha çok görülenler cinsel ilişki sırasında bulaşan vakalar. Ama tabi sadece cinsel ilişki ile bulaşmıyor. Onun dışında hastanın tenine temas etme, sarılma, kucaklaşma gibi durumlarda da bulaşabilir. Hatta hastanın elbiseleri, yattığı çarşaf, oturduğu yerden de bulaşma riski olabilir. Hasta ile çok uzun süre yakın mesafedeyseniz sohbet ettiyseniz mesafeyi koruyamadıysanız size bulaşabiliyor” diye konuştu.

“ÖLÜMLER SAĞLIK HİZMETLERİNE ULAŞIMI VE SAĞLIK HİZMETLERİNİN YETERSİZLİĞİ İLE İLGİLİ OLABİLİR”

Hastalığın destek tedavileri ile iyileştiğini hatırlatan Özlü “2-4 hafta içinde tedavi ile hasta şifaya kavuşuyor. Ölüm daha çok Afrika’daki olgularda var. Yüzde 1-6 arasında ölüm bildirilmiş ama bu değişebiliyor. AB ülkelerinde ölüm vakaları çok nadir. Dünyada şuana kadar 600 civarında ölüm olduğu ortaya çıkmış. Neredeyse tamamına yakını Afrika’daki ölümler. Bu da virüsün ölümcüllüğünden ziyade oradaki sağlık hizmetlerine ulaşımı ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği ile ilgili olabilir” şeklinde konuştu.

“BU VİRÜSÜN MUTASYON GEÇİRMESİ VE MUTASYONLARIN VARYANTA DÖNÜŞME OLASILIĞI ÇOK DAHA DÜŞÜK”

Avrupa’da hastalık ile ilgili farklı bir varyantın çıktığı ve bunun daha ölümcül olduğu yönünde çıkan haberleri de değerlendiren Özlü “Bu varyantın daha ölümcül olduğu söyleniyor ama bu konuda kesin bir bilgi yok. Bu virüsün mutasyon geçirmesi ve mutasyonların varyanta dönüşme olasılığı çok daha düşük. DNA virüsü çünkü bu. DNA virüslerinde mutasyon olur ama bu hemen bir varyanta dönüşmeyebilir. Yeni bir varyantın oluşması çok kolay değil. Covid’de gördüğümüz gibi daha ölümcül daha tehlikeli varyantların ortaya çıkması çok gerçekçi görünmüyor” ifadelerini kullandı.

 “HİÇ SEMPTOM OLMAYAN HASTALARIN BULAŞTIRICI OLUP OLMADIĞI İLE İLGİLİ HENÜZ BİR BİLGİ YOK”

Prof. Dr. Tevfik Özlü, hastalığın belirtileri ile ilgili olarak ise “Ateş, kırgınlık, halsizlik, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı. Onun dışında da boyunda lenf bezlerinin şişmesi ve tabiki de ciltte döküntüler, Bu döküntüler zamanla patlayabiliyor ve iyileşirken de ciltte iz bırakabiliyor. Bu döküntüler hastalığın bulaştırıcılığından da en çok sorunlu olan bulgusu. Bir taraftan hastayı görünce tanıyorsunuz. Döküntüsü olduğu içir temas etmezsiniz. Kendinizi korursunuz. Bu açıdan bir alert veriyor çevresine. Döküntüsü olmayan hasta da bulaştırabilir ama daha sınırlı bir bulaşma olabilir. Hiç semptom olmayan hastaların bulaştırıcı olup olmadığı ile ilgili henüz bir bilgi yok. Covid’de ise hiç belirti göstermeyen bir kişi de hastalığı yayabiliyordu ama bu hastalık için bir şey diyemiyoruz” dedi.

 “EL HİJYENİ HER ZAMANKİ GİBİ HASTALIKTAN KORUNMADA ÖNEMLİ”

 “Covid 19’da olduğu gibi bir kaotik pandemi beklentisi içerisinde değilim” diyerek pandemi korkularını gideren Prof. Dr. Tevfik Özlü, şu uyarılarda bulundu:

 “Bu gerçekçi gelmiyor ama bir sorun var ve bu sorun Afrika kıtasının sınırlarını aşmış durumda. Bu açıdan dikkatli olmamız gerekiyor. Salgının görüldüğü ülkelerden geliş gidişlerde hastalık varsa bunların ayıklanması, farkedilmesi izolazyonu önemli. Bu hastaları 21 gün izole etmek gerekiyor. Hijyen ve temizlik önemli. Uçaklarda özellikle koltukların her kullanımdan sonra temizlenmesi şart. Çünkü o koltuğa o döküntüler döküldüyse oradan hastalık bulaşabilir. El hijyeni her zamanki gibi hastalıktan korunmada önemli. Bunlara dikkat edersek çok sorun yaşayacağımızı düşünmüyorum.”