Maliyeti, ‘özel sektör tarzıyla’ düşürmüşler

Gürkan, bir başka röportajında da, Türkiye Kömür İşletmeleri’nin (TKİ) 130-140 dolara mal ettiği kömürün tonunu 23.8 dolara çıkardıklarını anlatırken maliyeti, ‘özel sektörün çalışma tarzı’yla düşürdüklerini söyledi.

‘Yaşam odaları var...’

Gürkan’ın geçen yıl patlamanın yaşandığı ocak ile ilgili bir gazeteye yaptığı şu açıklamalar dikkat çekti: “Soma’daki madenimizde patlama riski bulunan metan gazını sürekli kontrol altında tutuyoruz. Kaza anında 500 işçinin 20 gün süreyle yer altında yeme-içme ihtiyacını karşılayacak, dışarıyla oksijen bağlantısının kurulduğu ‘yaşam odaları’ oluşturduk.”
Başka bir gazeteye verdiği röportajda ise Gürkan, kömür çıkarma maliyetlerini nasıl düşürdüklerini şöyle anlattı:
140’dan 23.8 dolara “Soma’da kömür madeni işine girdim. Ancak, Soma’daki işlerin asıl büyümesi TKİ’nin 2005’te aldığı kararla oldu. TKİ, maden ocaklarının işletmesinin kiraya verilmesi karşılığı işleri özel sektöre devretme kararı aldı. O döneme kadar çoğunlukla zarar eden TKİ, bu karar sonrasında kâra geçti. TKİ, Soma’da kömürü kendisi çıkarırken tonunu 130-140 dolara mâl ediyordu. Biz ihaleye girip, tonunu TKİ’ye yüzde 15’lik rödovans payı dahil 23,80 dolara çıkarma taahhüdü verdik.”
“Kârlılığa ulaşmak nasıl oldu?” sorusuna da Gürkan, “Bizim mühendis ve işçilerimiz uzaydan gelmedi. Sadece işi iyi planlamak, özel sektörün çalışma tarzı devreye girdi o kadar” diye yanıt vermiş.

Tirebolu’da bir madeni taşeron olarak işletti

Soma Holding’in internet sitesinde yer alan bilgiye göre, şirketin Yönetim Kurulu Başkanlığını Alp Gürkan, Başkanvekilliğini de oğlu Can Gürkan yapıyor. Soma Bölge Müdürü ise Haluk Sevinç. Jeoloji mühendisi Alp Gürkan, iş hayatına 1970’li yıllarda İzmir Bayındır’da kurşun-çinko madeni işleterek başladı.
İlk işinde başarılı olamayan Gürkan, Tirebolu’da bir madeni taşeron olarak işletti. 1984’te de Soma İşletmeleri’yle kömür madenciliğine başladı.

2005’ten sonra hızlı büyüdü

Özellikle 2005 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri’nin rödovans karşılığı işleri özel sektöre devretme kararı almasıyla şirket hızla büyümeye başladı. Şirketin internet sitesinde yer alan açıklamada, “Büyük yeraltı hazırlıkları ve makine ekipman yatırımları ile 6 ay gibi kısa sürede kömür üretimi 2.5 kat artarak, aylık ortalama 150 bin ton, daha sonraki dönemde ise 250 bin ton seviyelerine çıkarıldı” deniliyor.
Türkiye’nin önemli linyit havzalarından birisi olan Soma’da Geventepe ve Eynez bölgelerinde faaliyet gösteren Soma Kömür, tamamı yeraltından yıllık ortalama 6 milyon ton kömür üreterek TKİ’ye satıyor. 5 bini yer altında olmak üzeretoplam 5 bin 500 çalışanı bulunan şirket, aylık ortalama 250 bin ton kömür üretiyor. Soma Holding, bünyesinde yer alan Tilaga Yatırım tarafından gerçekleştirilen Maslak’taki Spine Tower’ın da bu yıl açılması planlanıyor.

Linyit kömürünün 7’de 1’i Soma’dan

2012 rakamlarına göre yılda yaklaşık 70 milyon ton linyit kömürü üretiliyor. Türkiye’nin enerjideki kurulu gücünün yüzde 16’sını linyit, yüzde 7’sini taş kömürü oluşturuyor. Soma, yıllık 10 milyon tonluk üretimi ve 600 milyon tonluk toplam rezervi ile Türkiye’nin en önemli linyit kömürü havzaları arasında yer alıyor. Türkiye’de kömür ve linyit çıkarılan kayıtlı 740 işletme bulunuyor. Kömür ve linyit madenlerinde 48 bin 706 kayıtlı işçi çalışıyor. Çalışanların 48 bin 277’sini erkekler, 429’unu kadınlar oluşturuyor.

Az adamla çok iş yaptırılıyor

Kamuda 2010’da 13 bin 757 kişi kömür çıkartılmasında çalışırken, geçen yıl bu sayı 11 bin 826’ya düştü. Bu dönemde kamuda işçi sayısı 1931 kişi azaldı. Özel sektörde ise 2010’da 36 bin 386 kişi çalışırken, geçen yıl sayı 36 bin 880’e çıktı. Özel sektörde 45 işletme devreye girmesine rağmen istihdamdaki artış 494’le sınırlı kaldı. Kamudaki işyerlerinde ortalama 257, özel sektörde 53 madenci istihdam ediliyor.