Kök hücre umudu!

Kök hücrelerin, klinikte tıbbın tedavi edemediği bazı hastalıklarda kullanılabilecek bir yöntem olabileceği 1990’lı yılların başlarında gündeme geldi. Aradan 17 yıl geçmesine ve birçok ülkede tedavi olarak kabul edilmesine rağmen hala tartışılıyor. Başta Hindistan, Tayland, Şili gibi Asya ülkelerinde tıbbi bir tedavi yöntemi olarak kabul edilen uygulama Avrupa ülkelerinde ise klinik deneme aşamasında görülüyor.

3 ayda ayağa kalktı

Türkiye’de ise kök hücreyle ilgili en büyük adım bu yıl atıldı. İlk kök hücre uygulaması Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde, kalp krizi geçirdiği sırada beynine oksijen gitmediği için beyninde ve fiziksel kabiliyetinde hasar oluşan 17 yaşındaki Eyüp Önalan üzerinde uygulandı. Yatalak olan ve makineye bağlı yaşayan, Eyüp üç aylık tedavinin ardından araba kullanacak kadar ilerleme kaydetti. Bu başarının ardından sadece Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde 3.700 hasta başvuru yaparken, Türkiye genelinde 4 binden fazla başvuru olduğu tahmin ediliyor. Sağlık Bakanlığı ise sadece 12 hasta için onay verdi.

4 ayda 3.700 başvuru

İlk başarılı kök hücre uygulamasını gerçekleştiren ekipte yer alan SBÜ GOP-Taksim Eğit. ve Araş. Hastanesi Başhekimi Doç Dr. Serdar Kabataş kök hücreyle ilgili şunları söyledi: Dünyada kök hücre faaliyetleri Güney Asya, Çin, Güney Kore ve Amerika’da yayıldı. İlk sırada ABD, ikinci sırada ise Çin yer alıyor. Türkiye’de şu anda sadece iki merkezde kök hücre üretimi için donanımlı laboratuvar var. Hastanemizde 5 Ağustos 2017 tarihinde Beyin ve Sinir Cerrahisi Kliniği bünyesindeki Kök Hücre ve Hücresel Tedaviler Merkezi’ni kurduk. Bu başarının ardından 4 ayda 3.700 hasta başvuru yaptı. Sağlık Bakanlığı şu anda 3 omurilik yaralanması ve 3 de Hipoksik İskemik Ensefalopati hastası için onay verdi. Birçok hasta tedavi olmak için yurt dışına gidiyor. Yüksek maddi kayıplara rağmen olumlu sonuç alamıyorlar. Ülkemizde kök hücre tabanlı hücresel tedavi klinik deneme ve araştırmaların devlet kontrolünde hızla artırılması gerekiyor.

‘Ellerini bile açamıyordu’

Bakanlıktan onay alamayıp Türkiye’de tedavi için umutları tükenenler rotayı yurtdışına çevirdi. Bursa’da yaşayan Büşra Taş, 1,5 yaşındaki Serebral Palsi hastası oğlu Yusuf’u 2016 yılında valiliğin düzenlediği yardım kampanyasıyla Tayland’ta bulunan merkeze götürdü. 23 gün boyunca yapılan 8 seanslık tedavinin arından Yusuf’ta yüzde 35 oranında iyileşme görüldü. Anne Büşra Taş, ‘Oraya gittiğimizde oğlum ellerini bile açamıyordu. 90 bin lira ödedik. Önceden iki büklüm olurken şimdi oturabiliyor. Oğlum için yeniden yardım toplayıp bir kez daha gitmek istiyoruz’ dedi.

Konya’da yaşayan Andas ailesi ise Türkiye’de tedavi için onay alamayınca Hindistan’da bulunan ‘Neurogen Brain and Spina İndia’ merkezine gitti. ‘Düşen Müsküler Distrofi’ (DMD) hastası olan 7 yaşındaki Tuna, 13 Mayıs 2017 tarihinde Mumbai’de 8 günlük tedavi gördü. Düşme ve denge kaybında yüzde 80 oranında düzelme olduğunu söyleyen baba Uğur Andas, Hindistan’a giden ilk Türk aile olduklarını ve 6 ay sonra gittikleri ikinci seanstan daha başarılı sonuçlar aldıkları ifade etti.

Dikkat para tuzağı kuranlar da var!

Bu tip başarılı olduğu iddia edilen yurt dışı örnekleri dışında çok yüksek rakamlar ödemelerine rağmen hiçbir olumlu gelişme elde edememiş hatta aldatılmış hastalara da var. İşte bunlardan biri de Ümit Vural: “Trafik kazasına bağlı omurilik zedelenmesi vardı. Hareket kabiliyetimi kaybetmiştim. Daha sonra Panama’da kök hücre tedavisi olduğunu öğrendim. 33 gün boyunca 16 seans için 50 bin dolar yatırdım. Ama istediğim faydayı sağlayamadım. Hatta indirimli olarak tekrar çağırdılar ama gitmedim. Benden sonra 3 arkadaşım gitmek istedi. Gitmemeleri için uyardım ama denemek istediler. Onlarda 50 bin dolar verip sonuç alamadan döndü. İnsanlara umut tacirliği yapılıyor.”

‘Umut için henüz erken’

Sağlık Bakanlığı ailelerin son umut olarak gördükleri kök hücre uygulamasının Türkiye’de yanlış lanse edildiğini, kök hücrenin şu anda klinik deneme aşamasında olduğunu belirtti. TCK madde 90’da insan üzerinde deney yapmanın yasak olduğunun açık bir şekilde belirtildiğini söyleyen yetkililer, “Kök hücre denemesi yapılacak kişilerin bakanlıktan onay alması gerekiyor. Bakanlık bünyesinde kurulan bilim kurulu müracaat dosyalarını detaylı bir şekilde inceliyor. Klinik deneme aşamasındaki bir çalışma için son safhada ve kritik noktada olan hastalar için onay verildi. Bu vakaların sonucunun ardından gerekli adımlar atılacak. Vatandaşların kök hücreyi bir umut olarak görmesi için henüz çok erken” diyor.

‘Vaka sayısı hızla artırılmalı’

Türkiye’de bu konuda çalışma yapan uzmanlar ise Sağlık Bakanlığı tarafından kök hücre çalışmalara hız verilmesi gerektiğini söylüyorlar. Şu anda yapılan uygulamaların klinik deneme ve araştırma aşamasında olduğuna vurgu yapan uzmanlar, kök hücre uygulamasının rutin tedavi olabilmesi için Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda uzun yıllar sürecek çalışmalara ihtiyaç olduğuna dikkat çekiyorlar. Ancak bir noktaya da dikkat çekiyorlar: “Bakanlığın verdiği izinler çok sınırlı. Böyle olunca maddi durumu iyi olan hastalar için tek ümit yurt dışındaki merkezler oluyor. Ancak bunların çoğu hastaları dolandırıyor. Uzmanlaşmış klinikler ise çok yüksek maliyetler ortaya çıkıyor. Öyle ki aynı tedavi Türkiye’de yarı fiyatına yapılabiliyor.”

Kök hücre tedavisi nedir?

Günümüzde modern tıbbın güncel yöntemlerle kesin olarak tedavi edemediği hastalıkların tedavilerinin sağlanması hasar gören hücre, doku veya organların biyolojik işlevlerini yerine koymak (rejeneratif tıp) ya da tamir etmek (reparatif tıp) ile mümkün. Bu sürecin önemli biyolojik unsurları ise kök hücreler ve hücresel tedaviler. Geleneksel tıpla tedavi edilemeyen Crohn, kas erimesi benzeri hastalıklar kök hücre, gen mühendisliği, doku-organ mühendisliği ile tedavi edilebiliyor. Özellikle beyindeki bazı hastalıklar, omurilik yararlanmaları, travmatik beyin hasarları, demans (bunama) gibi hastalıklarda kök hücre tedavisiyle ilgili klinik uygulamalar mevcut.