Kalandar gecesi geleneği! Kalandarda ne yapılır, Kalandar gecesi manileri nelerdir?

Kalandar, Rumi Takvim'in ilk ayıdır. Ocak ayının 13'ünü 14'üne bağlayan gece kutlanan kalandar geleneğinde ilk gün başkasının evine gidilmez, uğurlu olduğu sınanmış kişinin ilk gün eve gelmesi beklenir. Peki, Kalandar gecesi ne yapılır? Kalandar gecesi geleneği ve manileri…

KALANDAR GECESİ NE YAPILIR, KALANDAR GECESİ GELENEĞİ?

Kalandar'ın birinci günü, Miladi Takvim'e göre Ocak ayının 14. gününe tekabül eder. Karadeniz Bölgesinde, özellikle Trabzon ve Gümüşhane illerinde bu gecenin ayrı bir önemi vardır. Geleneksel olarak bu gecede çocuklar dışarı çıkar ve evleri dolaşmaya başlarlar. Ellerindeki poşetleri evlerin kapısına koyup zile bastıktan sonra ev ahalisinin poşetin içine koyacakları hediyeleri beklerler ve bu sırada da bazı maniler söylerler. 

Geleneğe göre insanlar tanınmayacak şekilde giyinir içlerinde bir kişi dede olarak seçilir yünden yapılan sakal takılır başlarda muhakkak külah olur. Yüzler boyanır ellere gürültü çıkarmak amacıyla kelek gibi zile benzeyen şeyler alınır. Gittiğin evin önünde önce bir halk tiyatrosu tarzında küçük bir şey oynanır dede ortaya alınır sandalyeye oturtulur. Sonrasında ellerdeki çalgılar çalınır dans edilir Ekipte yer alan kişilere goncoloz adı verilir. Bütün bunların sonunda ortaya torba atılır. Ziyaret edilen ev sahibi tarafından torbaya erzak konulur. Böylece ev ev dolaşılır.

Kimi zaman da gençler, tüylü kostümlerle karakoncolos kılığına girerek bellerine bağladıkları çanlarla ya da zillerle gürültüler çıkarır.

Kalandar gecesi aralarında bir ananın ilki ile bir ananın küçüğü de bulunan 7 kişi evleri gezerek su, tuz ve un toplarlar. Ev ziyaretine giden kişiler kılık değiştirir, yüzlerini boyar ve üzerlerine zil, çan, kelek gibi ses çıkaran eşyalar takarlar. Ev ziyaretlerinde bir ananın ilki ile bir ananın küçüğü hiç konuşmaz, bu konuşmama mühim bir kuraldır. Yiyecek istenen evlerin sahipleri özellikle bu kişileri konuşturmaya çalışırlar, konuşacak olurlarsa ev gezmeleri yeni baştan yapılır.

Yiyecek toplama işi bitince üç yol ağzı bir yerde toplanan malzemeler yoğrulur. Yakılan ateşte bu hamur pişirilir. Pişirilen bu hamura kolos / golot denir. Bu kolostan yiyen kişi o gece evleneceği kişiyi rüyasında görür diye umulur (Bilgin ve Yıldırım, 1990).

Kalandar ayında kışlık ihtiyaçların eksik olmamasına dikkat edilir; odun, hayvan yemi, mutfak erzağı gibi temel ihtiyaçlar yeterli değilse temin edilir. Çarşıbaşı ve çevresinde kalandarcılığa koncolozculuk da denir.

Kalandarla ilgili inanış ve uygulamaların Rus işgalinden sonra bölgede yaygınlaştığı söylenir.

KALANDAR GECESİ MANİSİ

"Kalandar gecesi devlet bacası,
Tasımı dolduran cennet hocası,
Doldurtmayan cehennem hocası,
Üstte erkeği altta dişi."