İç güvenliğe ABD modeli geliyor

Artan terör olayları, iç ve dış gelişmeler, mülteci krizi son dönemde güvenlikte yeniden yapılanma arayışlarını beraberinde getirdi. Bu kapsamda bir süredir İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ile Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı (KDGM), çağın gerektirdiği yeni güvenlik modelleri ve yeni yapılanma üzerinde çalışma yürütüyor.

Konu; İçişleri Bakanı Efkan Âlâ’nın sınır teşkilatı ile ilgili açıklamasında vurguladığı, “Kısa dönemde güçlü bir sivil koordinasyon mekanizması kurmamız gerekiyor, onu kuracağız. İkincisi de sivil teşkilatlanma, o biraz zaman alacak” sözleriyle gündeme oturmuştu.

TASLAK ÇALIŞMA HAZIR

Güvenlik bürokrasisinin üzerinde çalıştığı yeni yapılanmada; iç güvenlik hizmetlerinin tek elden ve daha etkin yürütülmesi, stratejilerin belirlenmesi, planların yapılması ve uygulamaların eşgüdüm içinde sürdürülmesi amaçlanıyor; bunun için farklı örgütlenme modelleri öneriliyor. İşte yeni İç Güvenlik ve Terörizmle Mücadele Teşkilatı’nın detayları:

KDGM ÇATISI ALTINDA

Şu anki Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı’nın (KDGM) operasyonel yetkilerinin artırılması ve istihbarat paylaşımında daha yetkili hale getirilmesi planlanıyor. Bakanlıkların uhdesindeki güvenliği ilgilendiren birimlerin, hatta askeri komutanlık ve bazı birimlerin, yeni kurulacak İç Güvenlik ve Terörizmle Mücadele Teşkilatı’na bağlanması da düşünüldü. Bunun için kapsamlı çalışma ve yasal düzenlemeler gerekiyor.

KOORDİNASYON

Güvenlik birimleri arasında bir koordinasyon ihtiyacı söz konusu. İlk olarak İçişleri Bakanlığı’nın güvenlikle ilgili çalışan birimlerin ayrılması ve üst bir yapıya bağlanması söz konusu. Örneğin; emniyet, jandarma, sahil güvenlik gibi teşkilatların ve diğer bakanlıklardaki birimlerin bu çatı altında toplanması gerekiyor. Bunun handikapları; ayrı bir bürokratik mekanizmaya yol açması ve mevcut bürokratik yapının direnmesi olarak sayılıyor.

İÇ GÜVENLİK MÜSTEŞARLIĞI

Kurumlar arasında organik bir bağın tesis edilmesi, ast-üst ilişkisi kurulması gerekiyor. Bakanlık yetkisindeki birimin İç Güvenlik Teşkilatı ya da Müsteşarlığı adı altında kurulabileceği ifade ediliyor. Buna MİT’in iç istihbaratla ilgili kısmı da bağlanabilir.

VALİLERİN DURUMU

İç güvenlik harekâtında vali ve kaymakamların durumu kafaları karıştırıyor. Valilerin olmadığı bir sistemde güvenliğin tesis edilemeyeceğinden hareketle valilerin de sisteme entegre edilmesi gerekiyor. Halihazırda İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan valilerin yeni dönemdeki durumu Anayasal değişiklik gerektiriyor.

SINIR GÜVENLİĞİ

Polis, jandarma, sahil güvenlik dışında sınırlarla ilgili bir çalışma da yürüyor. Sınır güvenliği teşkilatı ve Kara Kuvvetleri unsurlarının yetki ve görevlerine ilişkin çalışma da bu kapsamda değerlendiriliyor.

İSTİHBARAT

Şu anda birimler arasında koordinasyon en üst düzeyde. MİT bünyesindeki Müşterek İstihbarat Koordinasyon Merkezi (MİKM) çalışıyor ancak sahadaki birimlerin üzerinde bir otoriteye, organik bağa ihtiyaç duyuluyor. İki konuda eksikliğin giderilmesi gerekiyor; birincisi farklı kaynaklarda toplanan istihbaratın tek elde toplanması, ikincisi tek elden “operasyonel” olarak komuta etme meselesinin çözülmesi gerekiyor.

ABD KAMU GÜVENLİK TEŞKİLATI

ABD Kamu Güvenlik Teşkilatı (Department of Homeland Security), 11 Eylül saldırılarından sonra iç güvenliğe tek elden yön vermek amacıyla, 2002 yılında çıkarılan “Kamu Güvenlik Yasası” ile kuruldu. Sınır güvenliği, gümrük işlemleri, her türlü dış tehlikeye karşı faaliyetler, afet ve acil durum yönetimi, göç idaresi ve vatandaşlık başvuruları kapsamındaki görevleri yürüten 22 kurum, Kamu Güvenlik Teşkilatı’nın altında toplandı. Teşkilat, 240 bin personeliyle ABD’de bulunan en büyük federal kurumlardan biri.

ABD Kamu Güvenlik Teşkilatı’nın “önleme”, “koruma” ve “tepki” olarak tarif edilen üç temel misyonu bulunuyor. Teşkilatın görevleri yasada şöyle tanımlanıyor: “ABD ülkesini terörizme ve güvenliğe zarar verecek diğer tehlikelere karşı korumak, terörizmi engellemek ve güvenliği güçlendirmek, ülkeyi terör saldırılarına kapalı hale getirmek, sınır güvenliğini sağlamak ve yönetmek, göç yasalarını güçlendirmek ve idare etmek, siber savunma, afetlerde gerekli tedbirleri esnek bir şekilde alabilmek.” (Habertürk)