Haydar Aliyev öldü

Amerika'daki Cleveland Kliniği'nde tedavi gören Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, dün akşam Türkiye saatiyle 17.00'de yaşamını yitirdi. Ankara'da Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde tedavi gördükten sonra Ağustos ayında ABD'ye nakledilen Aliyev'in kalp yetmezliği ve böbrek rahatsızlığı çekiyordu. Aliyev'in sağlık sorunları ikinci kez cumhurbaşkanı seçildiği 1998 yılına kadar uzanıyordu: Cumhurbaşkanlığının 2. döneminin başlangıcında rahatsızlanan Aliyev, Ankara'da Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde bir süre tedavi görmüştü. 1999'da Washington'da düzenlenen NATO toplantısına giden Aliyev 'açık kalp ameliyatı' geçirdi. Aliyev, operasyonun ardından uzun bir süre çalışmalarına ara vererek Antalya'da dinlendi.

Ölmeden başsağlığı
Aliyev son olarak 21 Nisan'da Respublika Sarayı'nda düzenlenen bir törende yaptığı konuşma sırasında iki kez rahatsızlık geçirerek, kürsüden ayrılmak zorunda kaldı. 3 Mayıs'ta Ankara'ya giden Aliyev, GATAda yaklaşık bir hafta devam eden muayene ve tedaviden sonra Bakü'ye döndü. Aliyev, son olarak 8 Temmuz'da muayene olmak amacıyla GATAya yattı. Aliyev'in sağlığı ile ilgili çeşitli söylentiler de bu dönemden sonra hız kazandı. Aynı dönemde Rus internet gazetelerinde Aliyev'in yaşamını yitirdiğine dair çıkan haberler üzerine Gürcistan parlamentosunun "yas ilan etmesi ve saygı duruşunda bulunması", dönemin Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze'nin 1 Ağustos'ta Aliyev için başsağlığı dilemesi' bu konuda yaşanan ilginç gelişmeler arasında yerini aldı. 6 Ağustos'tan itibaren ABD'de tedavi görmeye başlayan Aliyev 15 Ekim'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bir süre önce, oğlu ilham Aliyev lehine adaylıktan çekildi. Eşi Zarife Aliyev'i 1985'de kaybeden Aliyev'in 2 çocuğu ve 6 torunu var. Aliyev'in cenazesi bugün Bakü'ye gönderilecek.

KGB'den Cumhurbaşkanlığına
Otoriter kimliğiyle ön plana çıkan Haydar Aliyev, Azerbaycan bağımsızlığının ilan ettikten sonra ülkeyi tam 11 yıl yönetti. Sağlık sorunları başgöstermeye başlayınca da 'playboy' olarak tanınan oğlu İlham Aliyev'i iktidar koltuğuna hazırladı. Eski Rus istihbarat örgütü KGB'nin üst düzey yöneticilerinden olan Aliyev, Sovyetler dağıldıktan sonra ise ülkesinin petrol kaynaklarını yabancı yatırımlara açtı. Aliyev, Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı gibi projelerin doğmasında başrolü oynadı. Haydar Aliyev, 10 Mayıs 1923'de Nahçıvan'da doğdu. İlk, orta ve teknik öğrenimini Nahçıvan'da yapan Aliyev, 20 yaşında Komünist Partisi'ne girdi. 1964'te Azerbaycan'da KGB Başkan Yardımcılığı'na getirilen Haydar Aliyev, 1967'de de bu kurumun başkanlığına yükseldi. 1967'de Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreterliği'ne getirildi. İki kez Sosyalist Emek Nişanı ile ödüllendirilen Haydar Aliyev, 1976'da Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbüro yedek üyeliğine, 1982'de ise asil üyeliğine getirildi. Haydar Aliyev, Moskova'da Kasım 1987'ye kadar sürdürdüğü görevi sırasında, SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı'nın Birinci Yardımcılığı'na kadar yükseldi. Parti içindeki sorunlar nedeniyle 1987'de Politbüro'dan istifa etti.

Sovyet Kızılordusu'nun Ocak 1990'da Bakü'de yaptığı katliama sert tepki gösteren Aliyev, Moskova'da yabancı basına açıklama yaparak olayı kınadı. Gorbaçov ile ihtilafı nedeniyle 1990'da görevden alındı ve 1991'de döndüğü Nahçıvan'da, Meclis Başkanlığı'na seçildi. 1993 Mayıs'ında Ermenistan'ın, Azerbaycan'a saldırmasıyla başlayan Azeri-Ermeni çatışmaları sürerken, Elçibey tarafından Bakü'ye davet edildi ve Milli Meclis Başkanı seçildi. Ardından da Elçibey'in Nahçivan'a gitmesi üzerine cumhurbaşkanlığını üstlendi. Aliyev, Ermenistan ile Mayıs 1994'te "Bişkek Protokolü"nü imzalayarak, iki ülke arasındaki sıcak savaşın bir ateşkes anlaşmasıyla son bulmasını sağladı. Azerbaycan'da 11 Ekim 1998'de yapılan seçimlerde de başarı kazanarak ikinci kez cumhurbaşkanı seçilen Aliyev, "Kafkasya'da istikrarın sağlanması için attığı adımlar ve dünya barışına verdiği hizmetler" nedeniyle 1999 Atatürk Barış Ödülü'ne layık görüldü.