Güneş tutulması ne zaman? Güneş tutulması Türkiye’den izlenebilecek mi?
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) 2022 yılının en önemli gök olaylarını derledi. Yayınlanan Gök Olayları Yıllığı’na göre, Bu yıl ikisi ay, ikisi güneş olmak üzere dört tutulma olayı gerçekleşecek. Bunlardan sadece parçalı güneş tutulması Türkiye'den gözlenebilecek. Peki, Güneş tutulması ne zaman? Güneş Tutulması nasıl olur? Güneş Tutulması kaç yılda bir olur? İşte detaylar…
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nce (TUG) 2022 yılının en önemli gök olaylarını Gök Olayları Yıllığı'nın 2022 yılı sayısında yayınladı. Yıllığa göre, 2022 yılında ikisi ay, ikisi güneş olmak üzere dört tutulma olayı gerçekleşecek. Bunlardan sadece biri Türkiye’den izlenebilecek. Peki, Güneş tutulması ne zaman? Güneş Tutulması nasıl olur? Güneş Tutulması kaç yılda bir olur? İşte detaylar…
2022 GÜNEŞ TUTULMASI NE ZAMAN?
2022 yılında Türkiye’den sadece bir Güneş tutulması gözlenebilecek. Türkiye saati ile 12.40 – 15.05 arasında meydana gelecek bu tutulmanın maksimum evresi saat 13.50’de gerçekleşecek ve Güneş diskinin yaklaşık yüzde 50’si örtülecek. Bu bir tam güneş tutulması olmadığı için çıplak göz veya herhangi bir optik cihaz ile izlenemeyecek.
GÜNEŞ TUTULMASI NASIL OLUR?
Dünya ile Güneş’in arasına Ay girdiğinde Güneş tutulması dediğimiz gök olayı olur. Bu durumda Ay’ın gölgesi Dünya’nın üzerine düşer. Güneş tutulması boyunca Ay’ın gölgesinin düştüğü bölgelerde Güneş görülmez. Bu olaya Güneş Tutulması denir.
Ay yeni Ay evresindeyken Dünya ile Güneş arasına girdiğinde Güneş tutulması gerçekleşir.
Bu sırada Güneş diski örtülür ve Ayın gölgesi yeryüzüne düşer. Her 29,5 günde Ay yeniay evresine gelmesine rağmen, her ay Güneş tutulması gerçekleşmez. Bu durumun sebebi Ayın yörüngesinin belli bir açıya sahip olmasıdır. Bu sebeple yeniay evresinde Ay yörüngesi üzerinde dönerken Ay’ın gölgesi Dünya’nın ya üstüne ya da altına denk gelir. Senede iki defa Dünya-Ay-Güneş’in konumu Güneş tutulmasına izin verecek şekilde denk gelir.
Bu durumda , Ay’ın gölgesi Dünya’da belirli bölgelere düşer ve Güneş tutulması gerçekleşir. Güneşin sadece belirli bölümlerinin Ay tarafından gölgelendiği durumlarda parçalı tutulma gerçekleşir. Güneşin Ay tarafından tam örtüldüğü zamanlarda ise tam tutulma görülür. Ayın gölgesinin tutulma sırasında izlediği yörüngeye tam tutulma hattı adı verilir. 16 bin km uzunluğunda 160 km genişliğinde olan bu hat üzerinde bulunanlar tam tutulma izleyebilir. Güneşin tutulması en fazla 4 dakika sürmektedir. Güneş tutulması dört evrede incelenir.
GÜNEŞ TUTULMASININ ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ
3 çeşit Güneş Tutulması vardır. Bunlar tam güneş tutulması, halkalı güneş tutulması ve parçalı güneş tutulmasıdır. Tam güneş tutulmasında dünyaya gelen bütün ışınlar kesilmektedir. Bazen ay yuvarlak olması nedeniyle dünyadan uzaklaşır. Bunun sonucunda da güneşin hepsini kapatamaz. Buna halkalı güneş tutulması isimi verilir.
Tam güneş tutulması: Ay'ın Güneş'i Dünya'dan disk halinde görünen ışık yuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur. Güneş'in çok parlak olan ışık yuvarı Ay'ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş'in ışık yuvarından çok daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Tutulmaya ancak tam tutulma zamanında güvenli olarak çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir.
Halkalı güneş tutulması: Ay'ın, Güneş'in önünden tam kavuşumlu geçişinde Güneş'i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Ay'ın çapı, Güneş'in ışık yuvarının çapının yaklaşık 400'de biridir. Ancak Ay'ın Dünya'ya uzaklığı, Güneş'in uzaklığının yine yaklaşık 400'de biridir. Bu yüzden Ay'ın Dünya'dan görünür büyüklüğü Güneş ile yaklaşık olarak aynıdır. Ancak gerek Dünya'nın Güneş çevresindeki, gerekse Ay'ın Dünya çevresindeki yörüngeleri tam daire olmadığından, Ay her tam kavuşumlu geçişte Güneş'i tam olarak örtmez. Bu durumda, Güneş diskinin Ay tarafından örtülmeyen kısmı, Dünya'dan halka şeklinde gözlemlenir.
Hibrit güneş tutulması: Tutulmanın Dünya yüzeyinin bazı bölgelerinde tam, bazı bölgelerinde halkalı olarak gözlenmesi demektir. Hibrit tutulmalar ender olarak görülür.
Parçalı güneş tutulması: Ay'ın Güneş'i kısmen örtmesi sonucunda oluşur. Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma olarak başlar ve tam kavuşumdan sonra yine parçalı tutulma halinde devam eder ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam olarak gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma olarak görülür.
