Grip aşısı geldi mi 2020? Charlson risk skoru (grip aşısı puanlaması) nedir, risk skoru kriterleri nelerdir?

Grip aşısı kimlere yapılacak? Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını nedeniyle, bu kış grip aşısına talep artınca, eczanelere giderek adlarını sıraya yazdırma sistemi değişti. Eczanelerde yapılan listeler iptal oldu. Grip aşısının kime vurulacağı aile hekimleri tarafından karar verilecek. Aşılar renkli reçete kapsamında hastaya özel olacak. Sağlık Bakanlığı henüz kimlerin grip aşısı olacağına dair bir algoritma yayımlamadığından aşının kimlere yapılacağı merak ediliyor. Aşı konusunda yaşanan tartışmalar sürerken, şimdi de tartışmalara 'Charlson Risk Skoru' ve bunun baz alındığı bakanlığa ait olduğu iddia edilen taslak algoritma eklendi. Peki, Charlson risk skoru nedir? Charlson risk skoru kriterleri nelerdir?

GRİP AŞISI TÜKİYE’YE GELDİ Mİ?

grip aşısı Türkiye'ye geldi. Antalya Eczacılar Odası Başkanı Mehmet Ertekin, geçen yıl 1 milyon 150 bin civarında aşının hastalara uygulandığını, bu yıl yaklaşık 1.5 milyon ve 860 bin şeklinde iki ayrı siparişin onaylandığını ve depolara sevk edileceği yönünde bilgi geldiğini kaydetti.

GRİP AŞISI NASIL YAPILACAK?

Antalya Eczacılar Odası Başkanı Mehmet Ertekin, "Kronik hastalıkları ve öncelikli hasta gruplarından başlanması gerekiyor. Henüz formatları resmi olarak açıklanmadı, ama aile hekimleri üzerinden reçete sistemine girilecek. Hastamız bunu hak ediyorsa, işaretlenmiş hasta reçete yönlendirmeye gidecek ve reçete üzerinde düzenlendikten sonra renkli reçete sisteminden oluşan reçetesi de eczane ekranında klasik reçete gibi şifresiyle işlem yapılacak. Sonrasında depomuzdan stok isteyeceğiz. Yani her reçete başına kendi ilacı birebir istenecek. İlaç Takip Sistemi (İTS) üzerinde de aktif şekilde kayıtlar gözüküyor olacak. Depoda bunun teyidi alındıktan sonra hastaya özel ilacını bize sevk edecek" diye konuştu.

Milliyet'ten Aykut Yılmaz'ın haberine göre, aşıda yaşanan tartışmalara bu kez "Charlson Risk Skoru" ve bunun baz alındığı bakanlığa ait olduğu iddia edilen taslak algoritma damgasını vurdu. Sağlık Bakanlığı henüz grip aşısıyla ilgili algoritmayı resmi olarak açıklamazken, sosyal medyaya yansıyan ve bakanlığın logosunun yer aldığı "Charlson Risk Skoru" puanlamasına göre puanı tutan ve birincil risk grup adı altında saptanan hastaya grip aşısı yapılacağı iddia edildi.

PUANA GÖRE YAPILACAK

Söz konusu taslak algoritmaya göre kişiler "Yüksek, orta ve çok düşük riskli" olarak aile hekimleri tarafından puanlandırılacak. Risk skorunda yer alan hastalıklardan hiçbirine girmeyen kişilere "0" verilerek "risksiz"; 1-2 puanı olanlar ise "çok düşük riskli" kabul edilecek. Bu kişilere grip aşısı yapılmayacak. 3-4 puanda olanlar "orta riskli" kabul edilecek ancak bu kişiler aşı için ikinci fazı bekleyecek. Skor tablosuna göre 5 ve üzerinde puanı olanlar ise "yüksek riskli" kabul edilecek. Bu kişiler aile hekiminin skoru belirlemesinin ardından reçeteyle eczaneden ilacını alacak ardından tekrar aile hekimine giderek aşısını yaptırabilecek.

BİRDEN FAZLA HASTALIK ŞART

Taslağın İstanbul Eczacılar Odası tarafından Türkiye İlaç ve Tıbbi Kurumu'na (TİTCK) sunulduğunu kaydeden Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Başkanı Yusuf Eryazgan, Sağlık Bakanlığı'nın bu konuya ilişkin resmi bir ilanı ve açıklaması bulunmadığını belirterek, "Aşının azlığından dolayı bakanlığın da bunu henüz nasıl çözeceğini bilemediğinden, eczacılar bunu kendi üzerlerinden atmak için daha önce bilimsel yayınlanmış bir algoritmayı bakanlık kabul etmiş gibi lanse ediyor" diyerek tepki gösterdi. Söz konusu taslak algoritmanın uygulanması durumunda birçok kronik hastaya aşı yapılamayacağını kaydeden Eryazgan, 5 puanı geçebilmek ve grip aşısını ücretsiz alabilmek için bir kişinin birden fazla hastalığının olması gerektiğini vurguladı.

"LİSTE DARALTILMIŞ"

Eryazgan, şöyle konuştu: "Geçen dönem biz diyabetli hastaya direkt aşı yaparken şimdi diyabetli hastanın komplikasyonlarının olması lazım. Şekerinin gözüne vurması, böbreğinin zarar görmüş olması lazım. Bir tarafının felç geçirmiş olması gibi. Daha önce 65 yaş üstüne direkt aşı yaparken şimdi 65 yaş üstünün başka hastalıklarının olması lazım. İyice daraltmış liste. Bu da vatandaşın aşıya ulaşmasında büyük engel. Bir de bu aşıya ulaşmak için 3 kere ASM-eczane arasında vatandaş mekik dokuyacak"

"LİSTEDE KOAH HASTALARI YOK"

Charlson Risk Skoru'na göre 65 yaş üstünün tek başına bu puanlama ile aşıyı hak etmediğini belirten Yusuf Eryazgan, listede yer alan hastalıkları ve puanlamaları şöyle açıkladı: "KOAH hastaları bu listede hiç yok. Kalp damarlarında tıkanıklığı, akciğerinde ya da midesinde problem olanlar, beyin kanaması geçirmiş buna benzer rahatsızlığı olanlar ve karaciğer rahatsızlığı olan hastalar 1 puan alabiliyor. Aşı için toplam puanın en az 5 ve 5'i geçmesi lazım. Eğer şekeriniz var, gözünüzde problem var veya böbreklerinize şeker vurmuşsa 2 puan alabiliyorsunuz. Böbrek hastalığınız orta veya ağır derecede ise 2 puan. Felç geçirdiyseniz 2 puan. Etrafa çok fazla dağılmayan bir kanser türü varsa 2 puan. Lenf kanseriyseniz 2 puan. Karaciğerinizde orta ve ağır derecede bir rahatsızlık varsa 3 puan alabiliyorsunuz. Eğer çevreye yayılmış bir kanser türünüz varsa, AIDS iseniz o zaman 6 puan alabiliyorsunuz. Bu taslak kabul edilirse bir kişi grip aşısı için 5 ve 5'in üzerinde puan alması gerekmekte"

CHARLSON RİSK SKORU NEDİR?

Bu puanlama aşılama için değil hastalık için getirildiğinden kimlerin yüksek riskli olduğu ile ilgili birçok tartışmaya yol açacağı belirtiliyor. Bu endekste hamileler, aşırı kilolular ve iki yaş altındaki çocukların durumu da dezavantaj taşıyor.

0: Risk Yok.

1-2 puan: Hafif Risk

3-4 puan: Orta Risk

5 ve üzeri: Yüksek Risk