Geçerse referandum geçmezse erken seçim
Başkanlık sistemini içeren anayasa değişikliği teklifinin TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmeleri dün tartışmalarla başladı. 15 gün sürmesi beklenen görüşmelerin sonunda teklif Meclis’ten geçerse Nisan ayında referandum yapılacak aksi halde ise erken seçim ihtimali konuşuluyor.
Komisyonda CHP’lilerin yoğun tepkisiyle karşılaşan anayasa değişikliği teklifi dün TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı. Görüşmelerin 15 gün sürmesi bekleniyor. İlk gün görüşmelerinde, maddelere geçilmesine ilişkin oylama öncesi teklifin tümü üzerinde konuşmalar yapıldı.
Gözler MHP’de
AK Parti’nin 316 imza ile verdiği teklifte fire olup olmayacağı merak konusu olurken, gözler daha çok MHP’ye yöneldi. Teklifin referanduma gidebilmesi için 330 oyu aşması gerektiğinden,
MHP’den en az 14 ‘evet’ oyu çıkması gerekiyor. Bazı milletvekilleri teklife ‘hayır’ oyu vereceklerini açıklamıştı.
MHP’nin sandalye sayısı ise 39.
İkinci tur önemli
Teklifin ilk tur görüşmelerinde 330’un altında oy alan maddeler dahi düşmüş sayılmayarak, inci tur oylama esas olacak. İlk tur ile ikinci tur arasında 48 saatlik ara verilecek. Bu hafta sonuna denk gelirse Genel Kurul iki gün çalışmayacak. Hafta içine denk gelirse gündemdeki kanunlar üzerinden çalışmaya devam edilecek.
İkinci turda ise bir madde düşse bile paketin tümü üzerindeki oylamada kabul için en az 330 oy yeterli olacak ve düşmüş madde çıkarılarak paket referanduma gönderilecek.
Meclis’ten çıktıktan sonra paket Cumhurbaşkanı’nın onayına gönderilecek. Cumhurbaşkanı’nın da 15 gün inceleme süresi bulunuyor. Olası takvimde referandumun 2 Nisan’da yapılması mümkün. MHP’li bir yetkili, Reuters’a yaptığı açıklamada, teklifin geçmemesi halinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temmuz ayında bir erken seçim yaptıracağını öne sürmüştü. AK Parti ve MHP’de ‘Hayır’ oyu verecek vekillerin erken seçimde aday gösterilmeyeceği iddiaları dillendiriliyor.
AK Parti: 20 CHP’li ‘evet’ der
Ak Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, anayasa değişiklik teklifine CHP’den 20’ye yakın milletvekilinin, “evet” diyeceğini tahmin ettiğini söyledi. Elitaş, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum’un anayasa değişiklik teklifinin oylamasının 330’un altında kalması halinde erken seçime gidileceği değerlendirmesinin hatırlatılması üzerine ise, “Herhalde fitneyi fesatı ortadan kaldırabilmek için böyle bir yol da kaçınılmaz hale gelebilir” ifadelerini kullandı.
CHP direnişte
Anayasa değişikliğine yoğun tepki gösteren CHP, görüşmelerde İçtüzük’ten kaynaklı her yöntemi deneyecek bir yandan da toplumsal muhalefet oluşturmaya çalışacak. Görüşmeler başlamadan önce Barolar Birliği ile CHP’liler TBMM önünde protesto gösterisi yapmak istedi. Polis göstericilere polis gazlı ve tazyikli su ile müdahale etti. Müdahale sonucu, CHP Ankara milletvekili Necati Yılmaz’ın protez dişinin kırıldığı belirtildi. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “Ümidimiz teklifin, Genel Kurulda kabul edilmeden geri çekilmesi ya da oylamada 330’u bulamayarak düşmesi. AKP’nin bizi yıldırmaya çalıştığı bir sertlik varsa buna da teslim olmayız” diye konuştu.
Teklif ne getiriyor?
-Madde 1: Yargı yetkisinin Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanıldığını düzenleyen Anayasa’nın 9. maddesi, “bağımsız ve tarafsız mahkemelerce” şeklinde değiştiriliyor.
-Madde 2: Milletvekili sayısı 550’den 600’e yükseltiliyor.
-Madde 3: Seçilme yaşı 25’ten 18’e düşürülüyor.
-Madde 4: TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri 5 yılda bir aynı günde yapılacak.
-Madde 5: TBMM’nin görev ve yetkileri arasından yürütmeyi denetleme ve Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verme çıkarılıyor.
-Madde 6: TBMM bilgi edinme ve denetleme yetkisini Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla kullanacak.
-Madde 7: Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek. Görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez seçilebilecek. Cumhurbaşkanının partisi ile ilişiği kesilmeyecek.
-Madde 8: Cumhurbaşkanına yürütme yetkisi veriliyor. Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
-Madde 9: Cumhurbaşkanı hakkında, yeni sistemde bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun (301) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. 360 milletvekilinin oyu ile soruşturma açılabilecek. TBMM üye tam sayısının üçte ikisinin (400) gizli oyuyla Yüce Divan’a sevk edilebilecek.
-Madde 10: Cumhurbaşkanı istediği sayıda yardımcı atayabilecek. Cumhurbaşkanına yardımcıları vekalet edecek.
-Madde 11: Cumhurbaşkanı ve TBMM’nin kendi seçimlerini de yenilemek kaydıyla karşılıklı fesih yetkisi olacak.
-Madde 12: OHAL dönemlerinde Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle ilgili olağan dönem kısıtlamaları geçerli olmayacak.
-Madde 13: Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.
-Madde 14: HSYK 13 üyeden oluşacak. Adalet Bakanı başkan olacak, müsteşarı da üye olacak. Kurulun dört üyesini Cumhurbaşkanı, yedi üyesini TBMM seçecek.
-Madde 15: Bütçe kanun teklifini Cumhurbaşkanı hazırlayacak.
-Madde 16: Başta Başbakan ve Bakanlar kurulu olmak üzere anayasada bunlara yapılan tüm atıflar Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanlığı şeklinde değiştiriliyor. Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 17’den 15’e düşecek.
-Madde 17: Yapılan değişikliklere paralel olarak geçiş süreci düzenlemelere ilişkin anayasaya geçici madde ekleniyor. Buna göre, birlikte ilk seçim yani TBMM’nin bir sonraki seçimi ve Cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak. Ancak Meclis bu tarihten öncesi için erken seçim kararı alabilecek. Bu durumda yine iki seçim birlikte gerçekleştirilecek.
-Madde 18: Sistem değişikliği çerçevesindeki düzenlemeler, birlikte yapılacak ilk TBMM ve Cumhurbaşkanı seçimleri sonucu yeni Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte, 18 yaş ve 600 milletvekili düzenlemesi ilk birlikte seçime ilişkin takvimin başladığı tarihte, Cumhurbaşkanının partili olabilmesine ilişkin düzenleme ise referandumun ardından yürürlüğe girecek.
HDP: Bu tek adam teklifi
HDP Grup Başkanvekili Filiz Kerestecioğlu teklifle ilgili konuşmasında “Türkiye’de kuvvetler ayrılığını ortadan kaldıran, rejimi değiştiren, dünyada benzeri görülmeyen, tek adam teklifinin görüşüleceğini” iddia etti. İnsanın en büyük hatalarından birinin ikbalini her şeyin önüne koyması olduğunu ifade eden Kerestecioğlu, tüm AK Parti ve MHP’li milletvekillerinin, geleceğe isimlerini nasıl yazdıracaklarını düşünerek, teklifi bir kez daha okumaya, red oyu vermeye çağırdığını söyledi.
MHP’den CHP’ye: Siyasi sarhoşluk
MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın, “CHP’nin, anayasa değişikliği konusundaki tutumunu MHP Genel Başkanı Bahçeli üzerinden şekillendirmesi en büyük politik yanlışlarından biridir. CHP’nin kendi tabanındaki sorun ve belirsizlikleri bir kenara bırakıp MHP’nin tabanına ulaşmaya ve MHP milletvekillerini etkilemeye dönük çalışması, siyasi sarhoşluk alametidir” ifadesini kullandı.
