Formül: Üçlü mekanizma

Kazakistan’ın başkenti Astana’daki tarihi zirvede Suriye rejimi ile silahlı muhalif grupların heyetleri açılış oturumu dışında aynı masaya oturmadı. Dolaylı bir şekilde yürütülen görüşmelerin ilk gününde gergin bir ortam hâkimdi. Her iki tarafın ateşkes ile ilgili görüşünü ve önerilerini teslim alan garantör ülkeler Türkiye ve Rusya, sonuç bildirgesini şekillendirmeye çalıştı.

Askeri bir çözüm çıkmadı

Beklenen açıklama dün toplantıya başkanlık eden Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov’dan geldi. Rusya, Türkiye ve İran adına ortak bildiriyi okuyan Abdrahmanov, Rusya, Türkiye ve İran Suriye’deki ateşkesin denetlenmesi için üçlü bir mekanizma kurmaya karar verdiğini açıkladı. Üçlü ortak mekanizmayla izleme ve uygulanmasını sağlanması hedefleniyor.

Suriye’deki krizin askeri bir çözümünün olmadığının altını çizen üç garantör ülke, uluslararası topluma, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 numaralı kararındaki adımların uygulanması için Suriye’deki siyasi süreci desteklemeleri çağrısını yaptı.

Muhalifler, İran’ın Suriye’de ateşkesi ihlal eden taraf olduğunu ve bu yüzden garantör olamayacağını savunarak bildirgede İran’ın adının geçmemesini istedi. Ayrıca ilk olarak rejimin ateşkes ihlallerinin durması gerektiğini savundular. Muhaliflerin Sözcüsü Usame Ebu Zeyd, sahadaki durumda gelişme görmeden müzakerelerde bir ilerleme sağlamanın mümkün olmayacağını söyledi. Şam’ın kırsalında rejimin ve İran yanlısı Hizbullah’ın saldırısı altındaki Barada Vadisi’ndeki operasyonların durdurulması ve zorla göçe son verilmesi de muhaliflerin talepleri arasında yer aldı.

Türkiye’ye teşekkür

Astana görüşmelerinden çıkan sonucu değerlendiren BM Suriye Özel Temsilcisi de Mistura, Rusya, Türkiye ve İran’a teşekkür etti. De Mistura, ateşkesin izlenmesi için kurulan üçlü mekanizmaya yardım etmeye hazır olduklarını da açıkladı. De Mistura, siyasi diyaloğun Astana’daki görüşmelerin ardından Cenevre’de sürmesi gerektiğini de kaydetti.

4 maddelik liste

Suriye’deki yabancı milislerin ülkeden çıkması gerektiğini vurgulayan muhalifler, bu milislerin çıkmasıyla ilgili bir anlaşma sağlanmadan Nusra Cephesi ile mücadeleden bahsetmenin mümkün olmayacağını ifade etti. Suriye rejimi ise 4 maddelik bir liste sundu:

- Bir yıl sürecek ateşkes.

- Suriye’nin Türkiye sınırının kapatılması.

- Barışı kabul eden silahlı grupları diğerlerinden ayırmak.

- DEAŞ ile yeni adı Fetih El Şam olan Nusra Cephesi’ne karşı ortak bir mücadele yürütmek.

MUHALİFLERİN TEMSİLCİSİ

‘Rusya’ya yeni teklif sunduk’

Astana zirvesinde muhaliflerin baş müzakerecisi İslam Ordusu liderlerinden Muhammed Alluş, görüşmelerin ardından basın toplantısı yaptı. “Rusya’nın Suriye konusundaki pozisyonu değişti, garantör ülke oldu” diyen Alluş, Rusya, Türkiye ve İran’ın kabul ettiği ortak bildiri konusunda şüpheleri olduğunu belirtip kendilerinin ayrı bir ateşkes teklifi sunduğunu kaydetti. Söz konusu teklife ilişkin Moskova’dan bir hafta içerisinde cevap beklediklerini belirten Alluş, “Ruslar savaşın tarafı oldukları aşamayı geride bıraktı” dedi, ekledi: Hizbullah güçleri, İran ve rejim engeller çıkarıyor ancak muhalifler, İran’ın Suriye’nin geleceğinde söz hakkı olmasına izin vermeyecek.

REJİMİN TEMSİLCİSİ

‘Acı verici fakat başarılıydı’

Suriye rejiminin baş müzakerecisi Başar El Caferi, bildirinin ardından yaptığı basın toplantısında aynı masada oturdukları muhaliflerin askeri liderleri için, “Başka gündemlerle ilişkileri olan Suriyelilerle aynı odada oturmak Şam heyeti için hayli acı vericiydi” ifadelerini kullandı. Caferi, bildiriyi desteklediğini kaydederek “Sonunda herkesin üzerinde uzlaşıya vardığı bir belge var” diye de ekledi.

ÇAVUŞOĞLU: Zirve başarılı ateşkes takipte

DIŞİŞLERİ Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Mozambik’in başkenti Maputo’da Türkiye-Mozambik İş Forumu öncesi Suriye sorununa çözüm bulmak amacıyla Astana’da yapılan zirveye ilişkin değerlendirmeler yaptı. Çavuşoğlu, “İki gün süren zirve başarıyla tamamlandı. Burada muhalefet, muhalif gruplar gerçekten daha önce Cenevre’de olduğu gibi çok olgun tutum sergiledi” dedi.

Üç ülkeye zor görev...

Çavuşoğlu sözlerine şöyle devam etti: Ateşkesin güçlendirilmesi ve ihlallerin azaltılması, hatta tamamen ortadan kaldırılması için üçlü bir mekanizma kurmayı kararlaştırdık. İki merkez kuruldu, Ankara’da ve Moskova’da. Suriye’deki ateşkes ihlallerini tespit ediyor ve ilgili taraflara, ateşkesi ihlal edenlere uyarılarda bulunuyordu. Burada İran’ın rolü çok önemli. Sadece rejim bakımından değil, rejimin yanında değişik gruplar var. Bundan sonraki süreçte İran’ın da aktif bir şekilde rol alması ateşkesin geleceği için önemli. Sonuçta tüm çabalarımız, katkılarımız sayesinde iki gün süren Astana toplantısı başarılı şekilde tamamlandı diyebiliriz. 8 Şubat’ta Cenevre’de BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura’nın ev sahipliğinde Suriye toplantısı düzenlenecek.