Erken seçim ve ara seçim senaryoları
Yeni Yüzyıl gazetesi yazarı Seda Şimşek bugün köşesine çok çarpıcı bir detay yer verdi. Şimşek, 28 vekilin milletvekilliği düştüğünde ara seçime gidilebileceğini belirtti.
HAKKINDA dosyası bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin AK Parti’nin verdiği anayasa değişikliği teklifinin görüşmelerine, bugün TBMM Anayasa Komisyonu’nda devam edilecek. Malum, görüşmeler Perşembe günü başlamıştı ancak çıkan kavga sebebiyle komisyon toplantısı bugüne bırakıldı.
Dokunulmazlıkların kaldırılması tartışmaları eşliğinde muhalefet partileri, “erken seçim” iddialarını da gündeme taşıdı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, iktidarın uygulamalarında erken seçime yönelik işaretler gördüğünü söyledi. MHP Gaziantep Milletvekili Ümit Özdağ ise daha iddialı bir açıklama ile bir erken seçim hazırlığı yapıldığını ileri sürdü. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Özdağ’ın görüşünün partilerinin görüşü olmadığını ifade etti.
Meclis kulislerinde, özellikle muhalefet partilerine mensup milletvekilleri “bir baskın ya da erken seçim kapıda mı” sorusunun cevabını arıyor.
İktidar partisinin, milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin anayasa değişikliği teklifindeki ısrarını erken seçime bağlayan vekillerin sayısı hayli fazla.
Bir erken seçim olur mu? Buna karar verecek olan elbette Türkiye Büyük Millet Meclisi. Meclis bu kararı her zaman alabilir. TBMM’de büyük çoğunluğa sahip AK Parti’nin bu konudaki tavrı, tabii ki belirleyici olacaktır ancak AK Parti kurulduğu günden itibaren “yönetimde istikrar”ı savunuyor, istikrarın yakalandığı siyasi ortamlarda erken seçime sıcak bakmıyor. AK Parti’nin 14 yıllık iktidarında, bunun iki istisnası oldu.
11. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Anayasa Mahkemesi’nin 367 kararı sonrasında cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kilitlenmesi, diğeri de malum 7 Haziran seçimlerinden tek parti iktidarının çıkmaması. Şimdi, tekrar bir erken seçime gitmek ister mi, bunu şekillendirecek olan hiç kuşkusuz siyasi konjonktür. Yeni anayasa için AK Parti’nin erken seçimi göze alması sürpriz olmaz ancak bu aynı zamanda bir risk. AK Parti’nin bugün için gündeminde erken seçim gözükmüyor, ilerleyen günlerin ne getireceğini ise ancak yaşayarak öğrenebiliriz.
ARA SEÇİM MÜMKÜN MÜ?
Konuşulan bir başka senaryo ise ara seçim. Siyasette genellikle ara seçimi, iktidar partileri “istikrarı bozucu” bir etken, muhalefet partileri de iktidarları düşürmek için bir yol olarak görür. Bugünün Türkiyesi’nde ise durum çok farklı. Ara seçim, Anayasanın 78. Maddesinde düzenleniyor.
“TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir” deniyor. 2002’de AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın milletvekili seçilebilmesi için maddeye, “Yukarıda yazılı hallerden ayrı olarak, bir ilin veya seçim çevresinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden doksan günden sonraki ilk pazar günü ara seçim yapılır” fıkrası eklenmişti. Bu hükme dayanarak, Siirt’te seçime itiraz edilmiş, 3 Kasım 2002 seçimlerinin üzerinden 30 ay geçmeden Mart 2003’te ara seçim yapılmıştı.
Maddede yer alan “Genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez” ifadesi sebebiyle, 1 Kasım seçimlerinin üzerinden 30 ay geçmeden ara seçim yapılamayacağı görüşünü dile getirenler var. Devamında gelen “Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir” ifadesini bu şartı ortadan kaldırdığını ve 28 milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi halinde 30 ay beklenmeden ara seçime gidilebileceğini savunanlar da söz konusu.
MİLLETVEKİLLİKLERİ DÜŞECEK Mİ?
Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması ile ara seçim senaryoları ilişkilendiriliyor. Orada da Anayasanın 83 ve 84. Maddeleri devreye giriyor. Anayasanın 83. Maddesi, “TBMM üyesi hakkında, seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır” diyor. Bu maddeden ötürü, dokunulmazlığı kaldırılacak bir milletvekili hakkında ceza verilse dahi cezanın uygulanamayacağı, dönem sonuna bırakılacağı, dokunulmazlığı düşen milletvekilinin, milletvekilliğinin düşmeyeceği belirtiliyor. Fakat karşıt görüş de hazır, Anayasanın 84. Maddesi’nde, “Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur” ifadesi geçiyor. Bundan hareketle, milletvekillerinin milletvekilliklerinin düşebileceği, 28 milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi ile ara seçimin Türkiye’nin gündemine gelebileceği dillendiriliyor.
Ankara kulisleri, ara seçimin yapılabileceği görüşünü savunanlarla, yapılamayacağını ileri sürenlerin hararetli tartışmalarına sahne oluyor. İşte aslında bu tartışmalar, hukukçuların bile bir maddeden aynı şeyi anlayamadıkları hükümlerle dolu bu anayasanın değişmesinin ne kadar elzem olduğunu göstermiyor mu?
