Epistemoloji Nedir, Neden Önemlidir? Epistemoloji Hangi Soruları Sorar?

Epistemoloji Nedir, Neden Önemlidir?

 Epistemoloji, bilgi felsefesi demektir. Doğru bilgiye ulaşmak için bilginin kaynağını araştıran disipline epistemoloji yani bilgi felsefesi denir. Epistemolojinin en önemli temsilcileri ise David Hume, Baruch Spinoza ve Immanuel Kant yer almaktadır. Epistemoloji ile ilgili yazılmış olan eserler ise Gherve Barreua'nun Epistemoloji eseri ile Abraham Moles'un Belirsizliğin Bilimleri eseridir. Epistemoloji, bilginin kaynağını araştırdığı ve gerçek bilgiye ulaşmak istediği için önemli bir disiplin olarak kabul edilir.

 Epistemoloji Hangi Soruları Sorar?

 Epistemolojinin cevabını aradığı ilk soru elbette Bilgi nedir? sorusudur. Çünkü epistemolojide ilk olarak bilginin bir tanımı yapılmadı ve sonrasında bilgi ile ilgili sorular araştırılmalıdır. Epistemolojinin sorduğu diğer sorular şu şekildedir:

Bilginin sınırı var mıdır? Varsa nedir?: Metafizik felsefesine göre kainattaki her şeyin bilinmesi mümkün olmaz. Çünkü duyu organları tarafından algılanamayan bazı şeyler vardır. Pozitivizme göre ise deney ve gözlem ile her bilgiye ulaşılabilir.

Bilginin değeri nedir?: Ahlak felsefesine göre bilgi insanı erdemli kılıyorsa değerlidir. Pragmatistlere göre ise pratikte işe yarayan her bilgi değerli kabul edilir.

Doğru bilgiye nasıl ulaşılır?: Platona'a göre gerçek ve doğru bilgi idealar alemindedir. Sokrates ise doğru bilgiye ulaşmak için her şeyin sorgulanması gerektiğini savunmuştur.

 Epistemoloji'nin Konusu

 Epistemolojinin çıkışı yaklaşık M.Ö 7. yüzyıla denk gelir. Thales, doğayı hangi temel ögelerin meydana getirdiğini merak etmiş ve bunu araştırmıştır. Doğayı ve oluşumu anlamaya çalışırken öncelikle ilk felsefe, sonrasında ise doğa felsefesi ile metafizik ortaya çıkmıştır. 17. yüzyılda Kolomb'un yaptığı keşifler, Reform ve Rönesans hareketlerinden sonra felsefede bilgi kuramsal bir dönemeç başlamıştır.

 Dönemin önde gelen filozofları varlıklar hakkındaki sorulardan sonra bilgi nedir, bir şeyi bilmek ne demektir gibi sorular sormaya başlamışlardır. Bunun sonucunda da ortaya bilgiyi araştıran ve nasıl ortaya çıktığını anlamaya çalışan epistemoloji (bilgi felsefesi) doğmuştur. Epistemoloji kelimesi Yunanca sistematik bilgi, doğru bilgi ya da kanıtlanabilir bilgi anlamına gelen episteme kelimesinden gelmektedir. 

 Bilginin Kapsamı ve Sınırları Nelerdir?

 Bilginin sadece gözlem ve duyularımız ile elde edildiğini düşünen bazı filozoflar vardır. Onlara göre bilginin alanı algı ve duyular ile kavranabilmesi ile sınırlıdır. Bu filozoflar için duyusal olmayan herhangi bir şeyin bilinmesi mümkün olmaz. Buna karşıt bir düşünce olarak da insan zihninin duyulardan bağımsız olduğunu düşünen filozoflar ortaya çıkmıştır. Bu alan fizik ötesi alanlardır ve bu alanda ruh, tanrı ve gelecek hayat gibi kavramlar yer alır.

 Aristoteles, Hegel, Farabi ya da Platon gibi filozoflar insan bilgisinin herhangi bir sınırı olmadığını savunmuştur. Bu filozoflara karşılık olarak Peirce, Comte ve Kant da her şeyin bilinmesinin mümkün olmadığını ve bazı şeylerin de kesin olarak bilinemeyeceğini savunmuşlardır.