Edebi Akımlar Nelerdir? Edebi Akımların Temsilcileri Ve Özellikleri Nelerdir?
Çeşitli felsefi düşüncelerden hareketle ortaya çıkan ve form kazanan sanat görüşleri müzik, mimari, resim ve edebiyat gibi sahalarda farklı ekoller oluşturmuştur. Yeni edebi akımların oluşmasında kendilerinden önceki akımların beklentileri yeterli ölçüde karşılayamaması ve farklı duyguların yansıtılmak istenmesi etkilidir. Doğma, büyüme, gelişip sönme şeklinde evrelerden geçen edebi akımlar sanatçıların arayışlarına cevap veremediğinde işlevini yitirmiştir. Sonrasında ise karşıt bir akım doğmuştur.
Edebi Akımlar Nelerdir?
Tarihsel süreçte yer alan edebi akımlar şu şekilde sıralanabilir: Klasisizm, Romantizm, Hümanizm,
Parnasizm, Modernizm, Sembolizm, Natüralizm, Realizm, İdealizm, Fütürizm, Dadaizm, Sürrealizm, Egzistansiyalizm, Ekspresyonizm, Empresyonizm. Bahse konu edebi akımlar batı etkisinde bir gelişim sürecine giren Türk Edebiyatını etkilemiştir. Akımların kullanım dönemleri, yoğunlukları ve hitap ettikleri çevre farklılık gösterebilir.
Edebi Akımların Temsilcileri
Akımların dünya edebiyatından ve Türk edebiyatından bazı temsilcileri;
- Klasisizm; Moliere, Corneille, La Fontaine, Fenelon, Şinasi.
- Romantizm; Victor Hugo, J.J. Rousseau, Goethe, Aleksandre Dumas, Voltaire, Puşkin, Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem.
- Realizm; Gustave Flaubert, Charles Dickens, Hemingway, Çehov, Gorki, Gogol, Tolstoy, Dostoyevski, Mehmet Akif Ersoy, Halit Ziya Uşaklıgil, Ömer Seyfettin.
- Natüralizm; Emile Zola, John Steinbeck, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Beşir Fuat.
- Parnasizm; Gautier, Banville, Coppee, Tevfik Fikret, Yahya Kemal.
- Sembolizm; Baudelaire, Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, Paul Valery, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı.
- Empresyonizm; Rainer Maria Rilke, Paul Verlaine, Arthur Rimbaud.
- Fütürizm; F. T. Marinetti, Mayakovski.
- Dadaizm; Tristan Tzara.
- Sürrealizm; Andre Breton, Louis Aragon, Paul Eluard, Cemal Süreyya, Oktay Rıfat, Orhan Veli.
- Ekspresyonizm; O’Neil, Kafka, Eliot, J. Joyce.
- Egzistansiyalizm; Jean Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Andre Gide.
Edebi Akımların Özellikleri
- Klasisizm; Akla ve sağduyuya değer verilir; sanat sanat içindir anlayışını benimsenmiştir. Duygusallığın bulunmadığı bu akımda kahramanlar zengin kişiler arasından seçilmiştir.
- Romantizm; Çok iyi veya çok kötü kahramanların yer aldığı romantizm akımında iyi kötü çatışması bulunur.
- Realizm; romantizme tepki olarak doğmuştur. Duygusallığın ve hayalin yer almadığı görülür. Eserlerde toplumsal gerçekler olduğu gibi aktarılmıştır.
- Natüralizm; determinizm anlayışından etkilenmiş olup sanatçılar söz konusu anlayışı insana ve topluma uygulamışlardır. Toplum laboratuvar insan ise deney konusu olarak görülmüştür. Eserlerde gözlem ve betimlemeye önem verilmiştir.
- Parnasizm; biçimsel güzelliğin her şeyin üstünde tutulduğu bu akımda dizeler, sözcükler, ses uyumu ön plandadır.
- Sembolizm; anlam kapalılığının savunulduğu sembolizmde şairler duygularını simgeleri kullanarak ortaya koymuştur.
- Empresyonizm; duyguların dünyayı gözlemlemede kişileri etkisi altına aldığı görüşü yaygındır.
- Fütürizm; sürekli ve hızla değişen bir yaşam bulunduğu için sanat bu duruma uyum sağlamak durumundadır.
- Dadaizm; her şeye kuşkuyla yaklaşılan ve kuralsızlık ilkesinin benimsendiği bir akımdır.
- Sürrealizm; akımda içgüdü ve bilinçaltı ön plana alınıp akıl ve mantığa karşı durulmuştur.
- Hümanizm; insana değer veren ve onu yücelten bir akımdır.
