Dönerek düşmeye başladı 51 kez lövyeyi çektiler olmadı

İran Kaza Kırım ekibinin Fransa’dan gelen kara kutu kayıtlarından yaptığı analize göre uçak 38 bin feet yani 12 bin 600 metrede süratsiz kalarak anormal duruma girdi. Dalış sırasında pilotlar uçağı kurtarmak için 51 kez burnu kaldırmaya uğraştı. Kokpitte büyük bir kargaşa yaşandı.

Kumanda Beril’deydi

Kokpit.aero’nun haberine göre, Dubai’den İstanbul’a uçan iş jeti, Başaran Holding’in sahibi Hüseyin Başaran’ın evlenecek kızı Mina ve arkadaşlarını taşıyordu. İran hava sahasında pilotlar, 36 bin feet yani 12 bin metreden 38 bin feet’e (12 bin 600 metre) tırmanmak için izin aldı.

Göstergeleri farklıydı

İranlı yetkililerin incelemelerine göre, kumanda sol tarafta uçan Kaptan Pilot Beril Gebeş’teydi. Tırmanma sırasında uçağın hız göstergesinde ibre yükselmeye başladı. Ancak bu sadece kaptan pilotun oturduğu sol taraftaki göstergedeydi. Kokpit.aero’nun ulaştığı bilgilere göre sağ tarafta oturan İkinci Pilot Melike Kuvvet’in hız göstergesi normal çalışıyordu.

Tırmanma kumandası verildi

Normalde tırmanışta süratin sabit olması veya düşmesi gerekiyordu. Hızla ilgili yükselmeyle birlikte iki pilot ne olduğunu anlamaya çalıştı. Süratin artmasını önlemek için Beril Gebeş lövyeyi çekmeye başladı. Kara kutu analizine göre 51 kez uçağın lövyesi çekilerek tırmanma kumandası verildi.

Kokpitte panik

Ancak uçağın gerçekte sürati düşüyordu. Bir süre sonra Challenger 604 anormal duruma girerek ekseni etrafında dönmeye ve hızla irtifa kaybetmeye başladı. İkinci pilot, uçağın manuelini çıkartarak durumu çözmeye çalıştı. Kokpitte ciddi bir panik yaşandığı ses kayıtlarına da yansıdı. Yönetimsel bir kriz yaşandı.

Parçalanmaya başladı

Hız limitini aşan uçakta 20 bin feet yani 6 bin 600 metre yükseklikte yapısal parçalanmalar meydana gelmeye başladı. Uçağın motor parçaları koptu. Kuyruk gövdeden ayrıldı. Daha sonra da uçak dağlık alana düşerek yandı.

Pitot tüpü neden çalışmadı

Uçakta sürat bilgisi, pitot tüpü olarak adlandırılan sistemden alınıyor. Dışarıdan gelen hava hızı ölçülerek hız göstergesine yansıtılıyor. Ancak pitot tüpün tıkanması, buzlanması veya arızalanması nedeniyle sağlıklı hız ölçümü yapılamıyor. Ancak uçağın rotası üzerinde buzlanma yapan bulutların olmaması akıllara ‘bir arıza mı yaşandı’ sorusunu getirdi. Uzmanların ortaya attığı bir başka konu da yolcularını bekleyen uçağın pitot tüpü kapatılıp emniyet alınmamışsa içine kaçması muhtemel kum taneleri. Tüm bu olasılıklar nihai rapor ile ortaya çıkacak.

Pitot Tüpü nedir?

Pitot Tüpü, bir boru içinde akış yönüne zıt çevrilmiş bir boru. Akış borularında, borunun merkezinde oluşan basınç borunun duvarları üzerinde oluşan basınçtan yüksektir. Sahip olduğu iki basıncın karşılaştırılması prensibine göre çalışır. İlk ortaya çıkış sebebi Seine Nehri’nin debisinin ölçülmesinin istenmesidir. Görevi üstlenen Fransız Bilim İnsanı Henri Pitot, cihazı 1732’de tasarlamış ve ilk kez kullanan insan olmuştur. Daha sonraları teknolojik gelişmelerin peşi sıra geldiği 20. Yüzyılda tasarlanan uçaklarda hız ölçüm cihazı olarak kullanılmaktadır. Tüpe giren havanın yarattığı karşı basınç sayesinde gerçekleştirilen hız ölçümünün doğru değerleri vermesi için günümüz uçaklarında birden fazla pitot tüpü bulundurulmaktadır. Bu tüplerden ölçülen değerler bilgisayarlı sistemler aracılığı ile derlenerek her bir pilota ayrı ayrı doğru hız değerlerini ulaştırır.

Boyu küçük ama büyük facialara neden oldu

228 ÖLÜ

Haziran 2009 Air France Uçağı Rio de Janeİro-Paris AirBusA330-220

Ceren 2.5 yıl sonra çıkarılmıştı

Pitot tüpünün buzlanması neticesinde gerçekleşen bu trajedi ile 228 kişi Senegal hava sahasına 550 kilometre kala Okyanus üzerinde uçuşlarına devam ettiği sırada pitot tüp arızası nedeniyle okyanusa çakıldı. Ayrıca bu kazada ünlü Arp sanatçımız Fatma Ceren Necipoğlu da hayatını kaybetti. AirBus firması içinde THY’nin de bulunduğu bir çok alım yapmış firmalara A330-220 tipi uçaklarının pitot tüplerinin değiştirilmesi gerektiğini vurguladılar.

176 ÖLÜ

Alw 301 sefer sayılı Birgen Air Uçuşu Boeing 757 6 Şubat 1996

Üstünü kapatmadılar arılar yuva yaptı, tıkandı

Birgen Air bir ay boyunca Dominik Cumhuriyetin’de uçağı bekletmiş ve bu süre içerisinde Pitot Tüpü’nün çıkış bölgelerine hiçbir korumalık takmamıştır (Yasal prosedür gereği özel bezler ile korunması gereken noktalar).

Bu hata fark edilmemiş olsa bile tam bir ay sonra kalkışa geçen Birgen Air pilotları göstergelerinin arızalı olduğunu fark etmiş fakat uçuş sorumlularının göstergelerindeki normal değerlere güvenerek havalanmıştır. Uçağın kalkmasından sonra pilot kendi göstergelerinin düzeldiğini düşünerek kendi göstergesine güvenerek otomatik pilota geçmiştir. Otomatik pilotta yalnızca Pilotun göstergelerini okuduğundan yanlış okuma gerçekleştirerek uçağın yüksek hızda olduğunu saptamış ve hız kesmiştir. Hız kesimi sonrası verilen “Stall” hatası ile birlikte başlayan yanlışlıklar sonrasında büyük trajedi ile sonuçlanmış ve 189 kişinin canına mal olmuştur.

Boeing 757-225 tipi, tc-gen kuyruk tescilli yolcu uçağı gregorio luperon uluslararası hava limanından kalkışından 5 dakika sonra yerel saatle 23.47’de atlas okyanusu’na çakılmasını nedeni ise pitot tüpün içine yuva yapan arılardı kırıma uğramış ve uçakta bulunan 13 mürettebatla 176 yolcudan kurtulan olmamıştır.