Demans nedir, nasıl anlaşılır? Demans erken tanı özellikleri nelerdir?

‘’Kişinin aklının yitirmesi’’ anlamına gelen Demans, cekanın, düşünme yeteneğinin, davranışın ve duygulanım durumunun geri dönmez bir şekilde bozukluğudur. İlk kez 13. Yüzyılda Anadolu’da, Ürgüp-Göreme dolaylarında yaşamış halk hekimi Bartholomeus Anglucus tarafından kullanılan hatalık, sinsi başlar ancak çok hızlı bir şekilde ilerler. Travma sonucu oluşan demans ise birden başladığı gibi ilerleme de gözlemlenmeyebilir.

Demans gelişmiş ülkelerde en sık ölüme neden olan hastalıklar arasında dördüncü sırada yer alıyor. Başlangıç yaşı genellikle 40-60 arasındadır. Kadınlar erkeklere oranla 2-3 misli daha fazla hastalığa yakalanırlar. Hastalık başlangıçtan itibaren 2-5 yıl içinde belirtilerde dalgalanma göstermeksizin belirgin şekilde ilerler.

DEMANS HASTALIĞININ NEDENLERİ

1. Tedavi amacıyla verilen çeşitli ilaçlarla oluşmuş entoksikasyonlar (örn., analjezikler, antikolinerjikler)

2. Metabolik bozukluklar (azotemi, hiponatremi, hipoglisemi)

3. Endokrin hastalıklar (örn: hipotiroidizm)

4. Kronik enfeksiyonlar

5. Konjestif kalp yetmezliği

6. Kronik kardiyak aritmiler

7. Serebrovasküler olaylar

8. Subdural hematom

9. Kronik beyin enfeksiyonu

10. Beyin tümörü

11. Normal basınçlı hidrosefalus

12. Kronik anemi

13. Malign olaylar

14. Hipoksi ile birlikte olan kronik akciğer hastalığı

15. B12 vitamini ve folat eksikliği

16. Kimyasal entoksikasyonlar

17. Alkolizm

ERKEN TANI ÖZELLİKLERİ

Kognitif alanda

Zihinsel yeteneklerde azalma

Düşünce akımının hızında azalma

Düşüncede fakirleşme

Soyut düşünme yetisinin kaybı

Yakın zaman belleğinde azalma

Kaydetme, hatırda tutma, hatırlama zorluğu

Konuları zaman sırasına göre hatırlayamama

Dikkati verme ve devam ettirmede zorluk

Davranış ve duygularının değişimi

Kifliler arası ilişkilerin azalması

Uyarıları yanıtlamada azalma

Stres sırasında entellektüel bütünlüğün bozulması

Emosyonel alanda dengesizlik

Diğer özellikler

Oryantasyon bozulması

Karar yeteneğinin bozulması

DEMANS HASTLIĞININ BELİRTİLERİ

Hastalığı başlangıcı genellikle sinsidir. Hastanın yakınları ve sürekli hekimi hastalığın kesin başlangıcını ortaya koyamazlar. Çoğunlukla hastalığın başlangıcı bir kafa travmasına, araya giren bir enfeksiyon durumuna veya bir ameliyat durumunun ortaya çıkması ile oluşan strese bağlıdır. Oysa dikkatlice alınan bir anmnez genellikle olaydan önce bellek bozukluklarının olduğunu ortaya koyar. Bellek kaybı, gelişmekte olan demansın sessiz ve erken bir özelliğidir. Pratikte, hastalık belirtileri tam yerleşmeden tanı koymak zor olmaktadır.

Hastada görülen erken belirtilerin başında, bellek bozuklukları, inatçılık, egoizm ve eski alışkanlıklara sıkı sıkıya sarılma vardır. Kaidelere uyan, metodlu çalışan bir kişi ileri derecede dağınıklaşır. Her şeyi yerinde ve zamanında yapan, sorumluluktan kaçmaya, üzerine aldığı görevleri yerine getirmemeye başlar. Daha uzun süre çalışan, daha az başarılı olur. Kişinin kendine olan saygısı azalır yaratıcılık gücü kaybolmuştur.