Darbe girişimi davalarının ceza bilançosu

Soruşturmaların tamamlanması sonrasında darbecilerin hakim karşısına çıkarılması amacıyla açılan 289 davadan bugüne kadar 265'i karara bağlandı.

Sona eren davalarda, 2 bin 260'ı ömür boyu olmak üzere 3 bin 664 sanık hakkında mahkumiyete hükmedildi.

Yargılamaları tamamlanan davalarda bin 206 sanık ağırlaştırılmış müebbete çarptırıldı. Sanıklardan 17'si 141 kez, 1'i 140 kez ağırlaştırılmış müebbete çarptırıldı. Bir sanık hakkında 137 kez ağırlaştırılmış müebbete karar veren mahkemeler, 31 sanık hakkında 4'er kez, 4 sanık hakkında 3'er kez, 2 sanık hakkında 28 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmetti.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar arasında eski 71 general, 813 subay, 172 astsubay, 49 uzman çavuş, 4 polis memuru da yer aldı.

24 dava sürüyor

Eski 20 general, 396 subay, 117 astsubayın da aralarında bulunduğu sanıklardan bin 54'üne müebbet hapis cezası veren mahkemeler, bin 404 kişi hakkında 1 yıl 2 ay ila 20 yıl arasında değişen hapis cezalarına hükmetti.

Mahkeme heyetleri, tamamlanan davalarda 2 bin 609 sanığın da beraatini kararlaştırdı. Davalardan 24'ünde ise yargılamalar sürüyor.

İlk karar Erzurum'dan

15 Temmuz darbe girişimine ilişkin yurt genelindeki açılan davalarda ilk karar Erzurum'da açıklandı.

Erzurum 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanan sözde "Erzurum Sıkıyönetim Komutanı" kurmay albay Murat Koçak ile kurmay binbaşı Murat Yılmaz, 5 Ocak 2017'de "Anayasayı ihlal" suçundan ayrı ayrı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

Darbe davalarındaki ilk karar olma özelliğini taşıyan hüküm, 14 Temmuz 2017'de Yargıtay 16. Ceza Dairesince onanarak kesinleşti.

Ankara'daki ilk karar

Ankara'da görülen darbe davalarında ilk karar, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Fahri Kasırga'nın alıkonulmasına ilişkin davada 15 Haziran 2017'de açıklandı.

Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 sanığı ağırlaştırılmış müebbet ve 12'şer yıl, 5 sanığı ise müebbet ve 10'ar yıl hapis cezasına çarptırdı. Davanın sanığı eski Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı kurmay albay Muhsin Kutsi Barış da "kişiyi hürriyetinden alıkoyma" suçundan 12 yıl hapse mahkum edildi.

Ankara'daki diğer kararlar

Sahil Güvenlik Komutanlığındaki eylemlere ilişkin davanın görüldüğü Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi, 27 Ekim 2017'de dosyayı karar bağladı.

Aralarında dönemin Sahil Güvenlik Komutanı eski tümamiral Hakan Üstem'in de bulunduğu 28 sanıktan 2'si "anayasal düzeni ihlale teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbete, Üstem ile birlikte 25 sanık ise müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

Deniz Kuvvetleri Komutanlığındaki darbe girişimi eylemlerine ilişkin dava 6 Mart 2018'de karara çıktı.

Aralarında eski tuğamiraller İrfan Arabacı ve Murat Şirzai'nin bulunduğu 47 sanık ağırlaştırılmış müebbete, 18 sanık ise müebbet hapse mahkum edildi.

Ömer Halidemir'in şehit edilmesi davası

15 Temmuz'da Özel Kuvvetler Komutanlığını ele geçirmek isteyen darbeci general Semih Terzi'yi vurarak teşebbüsünün seyrini değiştiren astsubay Ömer Halisdemir'in şehit edilmesine ilişkin davanın karar duruşması, 19 Nisan'da Sincan Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'nde yapıldı.

Ankara 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 sanığın tamamını Halisdemir'e yönelik "nitelikli kasten öldürme" suçundan suçlu buldu ve sanıklara ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesine hükmetti. Bu sanıklardan 5'i, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan da ağırlaştırılmış müebbete mahkum edilirken 13'ü hakkında fiilden sonraki davranışlarını dikkate alınarak müebbet hapis cezası verildi.

Olay günü Ankara'yı kana bulayan tankları kullanan darbeciler Ankara 18. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme, 11 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 27 sanığa müebbet hapis cezası verdi. 14 sanığın da çeşitli sürelerde hapis cezalarına çarptırıldığı davada, darbe girişimi sırasında er olarak vatani görevlerini yapan 11 sanık ise beraat etti.

Genelkurmay çatı davası

Darbe girişimi sırasında Genelkurmay Başkanlığındaki eylemlere ilişkin aralarında darbenin askeri kanadındaki planlayıcı ve icracılarından oluşan sözde "yurtta sulh konseyi" üyelerinin de bulunduğu 224 sanıklı Genelkurmay "çatı" davası, 20 Haziran 2019'da karara bağlandı.

Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi, 224 sanıktan 133'ünü en az birer kez ağırlaştırılmış müebbete, 16'sını müebbete, 5'ini "anayasayı ihlale yardım" suçundan 12,5 ile 15 yıl arasında hapse, 24 sanığı ise FETÖ üyeliğinden 7 yıl 6 ay ile 12 yıl arasında değişen sürelerde hapse mahkum etti.

Sanıklardan 33'ü hakkında beraat kararı veren mahkeme, aralarında FETÖ elebaşı Fetullah Gülen'in de bulunduğu 13 firari sanığın dosyasının ayrılmasına hükmetti.

Mahkeme, konsey üyesi olduğu belirtilen 20 sanığı "yönetici" sıfatıyla yurt genelindeki bütün darbe eylemlerinden sorumlu tuttu.

Buna göre, eski Hava Kuvvetleri Komutanı ve Yüksek Askeri Şura (YAŞ) üyesi Akın Öztürk, eski tümgeneraller Kubilay Selçuk, Mehmet Dişli, eski tuğgeneraller Hakan Evrim, Ali Osman Gürcan, Erhan Caha, Mehmet Partigöç, eski tuğamiraller Ömer Faruk Harmancık ve Sinan Sürer, eski albaylar Bilal Akyüz, Cemil Turhan, Fırat Alakuş, Ahmet Özçetin, Murat Koçyiğit, Mustafa Barış Avıalan, Orhan Yıkılkan ve Muhsin Kutsi Barış "anayasayı ihlal" ve "Cumhurbaşkanına suikast suçlarından birer, 139 kişiye yönelik "kasten öldürmek" suçundan da 139'ar kez olmak üzere toplam 141'er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

Eski albay Osman Kılıç ise "anayasayı ihlal" ve 139 kişiye yönelik "kasten öldürmek" suçundan 140 kez aynı cezaya mahkum edildi.

Cumhurbaşkanına suikastın başındaki isim olan eski tuğgeneral Gökhan Şahin Sönmezateş ise 137 kez "kasten öldürmek" suçundan 137 defa ağırlaştırılmış müebbetle cezalandırıldı. Sönmezateş daha önce Muğla'da yargılandığı davada 4 kez ağırlaştırılmış müebbete çarptırılmıştı.

Sanıklardan eski albay Muzaffer Düzenli "anayasayı ihlal", "Cumhurbaşkanına suikast" ve 60 kişiyi "kasten öldürmek" suçundan 62 kez ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edildi.

Darbeci helikopter pilotlarına polis araçlarının vurulması emrini veren eski yarbay Özcan Karacan ise "anayasayı ihlal", 28 kişiyi "kasten öldürmeye teşebbüs" ve "Cumhurbaşkanına suikast" suçlarından toplam 30 kez ağırlaştırılmış müebbete mahkum edildi.

Olay tarihinde Cumhurbaşkanı Başyaveri olan eski kurmay albay Ali Yazıcı, eski Genelkurmay Başkanı emir subayı Levent Türkkan ve Zırhlı Birlikler Okul ve Eğitim Tümen Komutanlığındaki darbe faaliyetlerinin başındaki isim olan eski tuğgeneral Ahmet Bican Kırker de ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırıldı.

Ankara'daki son karar

Başkent'te kararın açıklandığı birden fazla sanıklı son darbe davası ise Zırhı Birlikler Okulu ve Eğitim Tümen Komutanlığı darbe davası oldu.

Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davanın karar duruşmasında 8 sanık ağırlaştırılmış müebbet, 25 sanık müebbet ve 18 sanık süreli hapis cezası aldı, 2 ise sanık beraat etti.

Sanıklar arasında bulunan eski tuğgeneral Ahmet Bican Kırker, "kasten adam öldürmek" suçundan müebbet hapisle cezalandırıldı.

İstanbul'daki darbe davaları

İstanbul'da darbe girişimine ilişkin açılan 41 ana davadan 38'inde karar çıkarken, 3 dava ile ana dosyalardan tefrik edilen bazı davaların görülmesine halen devam ediliyor.

İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesince yürütülen "İstanbul'daki ana darbe davası", 17 Nisan 2018'de karara bağlandı.

Mahkeme, eski tümgeneral Fethi Alpay, eski tuğgeneraller Eyyüp Gürler ile Özkan Aydoğdu, eski kurmay albaylar Ahmet Gümüş, Mehmet Kapan, Müslüm Kaya, Nebi Gazneli, Ömer Faruk Özköse ile Kurmay Albay Sadık Cebeci, eski kurmay yarbaylar Şakir Çınar ile Fatih Karakaya ve eski kurmay Binbaşı Murat Yanık'ın "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmasına karar verdi.

Mahkeme heyeti, sanıklar Muzaffer Düzenli, Eyyüp Gürler, Fethi Alpay, Murat Yanık ve Özkan Aydoğdu'ya, Erol Olçok ile oğlu Abdullah Tayyip Olçok'un da aralarında bulunduğu 87 kişinin ölümünden sorumlu oldukları gerekçesiyle "nitelikli kasten öldürmeye azmettirme" suçundan da 87'şer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verdi.

Darbe girişimi sırasında 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nde 34 kişinin şehit edilmesine ilişkin İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davada 72 sanık, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan ağırlaştırılmış müebbet, 22 sanık "darbeye yardım" suçundan 17 yıl yedişer ay, 5 sanık da aynı suçtan 15'er yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Mahkeme, 34 vatandaşın şehit edilmesine ilişkin, birçok sanığa da "kasten öldürme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmasına hükmetti. Biri asteğmen, 43'ü er olmak üzere 44 sanığın da tüm suçlardan beraatine karar verildi.

İBB'nin işgali davası

15 Temmuz'da İstanbul Büyükşehir Belediyesinin işgali sırasında çıkan olaylarda Prof. Dr. İlhan Varank'ın da aralarında bulunduğu 14 kişi şehit oldu.

İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi, olaylardan sorumlu tutulan eski albay Zeki Demir, eski İBB Sivil Savunma Sekreteri Mehmet Tunç ve eski AFAD İstanbul İl Müdürü Gökay Atilla Bostan'ın da aralarında bulunduğu 10 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 31 sanığa ise müebbet hapis cezası verilmesine hükmetti.

15 Temmuz'daki darbe girişimi sırasında, AK Parti İstanbul İl Başkanlığının işgal girişimine ilişkin 15 sanık İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme heyeti, 4 sanığın ağırlaştırılmış müebbete, 11 sanığın da müebbet hapse çarptırılmasına karar verdi.

Cumhurbaşkanına suikast girişimi davası

Darbe teşebbüsü sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik suikast girişimi ve iki polisin şehit edildiği saldırıya ilişkin dava, 4 Ekim 2017'de karara çıktı.

Muğla 2. Ağır Ceza Mahkemesinin kararında, eski Tuğgeneral Gökhan Şahin Sönmezateş ile yerdeki suikast timini yöneten Özel Kuvvetler üyesi eski Binbaşı Şükrü Seymen ve FETÖ'nün "Çiğli üs imamı" olarak anılan "Paşa" lakaplı eski astsubay Zekeriya Kuzu'nun da aralarında bulunduğu 31 sanığa 4'er kez ağırlaştırılmış müebbet, 3'üne birer kez ağırlaştırılmış müebbet, birine 4, birine 3, 4'üne ise birer defa müebbet hapis cezası verildi.

Mahkeme heyeti, Erdoğan'ın eski başyaveri Ali Yazıcı'ya 18 yıl, eski tuğamiral Tezcan Kızılema'ya ise 15 yıl hapis cezası verilmesini kararlaştırmıştı.

Davanın bir numaralı sanığı FETÖ elebaşı Fetullah Gülen ile firari eski yüzbaşı Burkay Karatepe, olaydan 13 ay sonra yakalanan eski yarbay Özcan Karacan ve Çiğli 2. Ana Jet Üssü Komutanı eski albay Ramazan Elmas'ın dosyasının ayrılmasını kararlaştırmıştı.

Yurt genelindeki kritik davalar

Malatya'daki darbe girişimi davasında, aralarında eski 2. Ordu Komutanı orgeneral Adem Huduti ve eski 2. Ordu Kurmay Başkanı tümgeneral Avni Angun'un da bulunduğu 76 sanık yargılandı.

Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesinde hesap veren sanıklardan 14'ü ağırlaştırılmış müebbet, 2'si müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Eski orgeneral Adem Huduti 'ye, "darbeye yardım" suçundan 15 yıl hapis cezası verilirken, eski 2. Ordu Kurmay Başkanı tümgeneral Avni Angun'un da aralarında yer aldığı 57 sanık ise beraat etti.

Gaziantep 10. Ağır Ceza Mahkemesince, darbe girişimi sırasında Silopi'de konuşlu Özel Kuvvetler Harekat Üssü'nde yaşananlara ilişkin davada, darbeci general Semih Terzi'nin emir komutayı devrettiği dönemin kurmay başkanı eski yarbay Celal Koca'nın da aralarında bulunduğu 14 eski askere "ağırlaştırılmış müebbet" hapis cezası verildi, 5 sanık ise beraat etti.

Şanlıurfa'daki darbe girişimi davasında, eski 20. Zırhlı Tugay Komutanı tuğgeneral Metin Alpcan'ın da aralarında bulunduğu 6 eski asker ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

Mersin'deki darbe davasında, dönemin Deniz Kuvvetleri Akdeniz Bölge Komutanı Nejat Atilla Demirhan ve eski Kurmay Başkanı albay Tayfun Ergi'nin de yer aldığı 8 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 13 sanığa da 7 yıl 6 ay ila 15 yıla kadar değişen hapis cezaları verildi.

Darbecilerin sözde atama listesinde "Hatay sıkıyönetim komutanı" olarak atanan dönemin 39. Mekanize Piyade Tugay Komutanı eski tuğgeneral Hasan Polat'ın da arasında bulunduğu 3 sanık, Hatay 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı.

Mahkeme, davayı 10 Nisan 2018'de karara bağladı. Polat ile birlikte 3 sanık ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edildi.

Trakya'daki önemli kararlar

Edirne'de darbe girişiminde yer aldıkları iddiasıyla haklarında dava açılan 22 sanık, Edirne 2. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı.

Aralarında 54. Mekanize Piyade Tugayı'nın eski komutanı tuğgeneral Hidayet Arı'nın da bulunduğu 3 kişi ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Lüleburgaz 65. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığına bağlı kışladan zırhlı askeri araçlarla İstanbul'a gitmek üzere yola çıkan ve vatandaşlar tarafından durdurulan 81 askeri personelin yargılaması 13 Nisan 2018'de tamamlandı.

Eski tugay komutanı tuğgeneral Cemalettin Doğan, yarbay Latif Çiçek ile binbaşı Servet Arslan'ın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası aldığı kararda, 7 sanık ise müebbet hapis cezasına çarptırıldı.