Corona virüs aşı çalışmalarında son durum ne?

Milyarlarca insanı eve kapatan ve tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüs vaka sayıları her geçen gün artıyor. Binlerce insanın ölümüne neden olan corona virüs için aşı çalışmaları da dünyanın gündeminde yer alıyor. Ülkelerin geliştirdiği aşılar bilim insanları tarafından yakından takip ediliyor. Corona virüs nedeniyle hem iş hem de sosyal hayat derinden etkilendi. Ülkeler corona virüs aşı çalışmalarına hız verdi. Dünya çapında corona virüsü ile mücadele kapsamında 170'den fazla aşı çalışması bulunuyor. Peki, Corona virüs aşı çalışmalarında son durum ne? İşte corona virüs aşı çalışmaları hakkında merak edilenler...

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya genelinde 170’den fazla corona virüsü aşısı üretiliyor.

Dünyada aşı üretim çalışmaları kapsamında bilim insanları 12-18 aylık bir süreç öngördüklerini daha önce açıklamıştı. Ülkelerin geliştirdiği corona virüsü aşıları gündemde yer almaya devam ediyor.

Kapsamlı testlerden geçen corona virüs aşılarından şu ana kadar 5 tanesine acil durumda kullanım izni verildi. Çin ve Rusya’daki 5 aşıya izin verilmesinin ardından bu aşıların üçüncü faz denemelerindeki sonuçların net olmaması da bilim dünyasında tartılışılıyor.

Dünyada klinik öncesi süreçte olan 142 aşı henüz insanlar üzerinde denenmezken çok az sayıda denek üzerinde denenen 1’inci fazdaki aşıların sayısı ise 29 olarak belirtiliyor. Daha büyük kitle üzerinde denenen 2’nci fazdaki aşı sayısı ise 18 olarak kayıtlara geçti. Çok sayıda insan üzerinde denenen üçüncü faz aşıların sayısı ise 9 olarak ifade ediliyor. Acil durum onayı verilen corona virüs aşısında ise son durum merak ediliyor.

ONAY ALAN AŞILAR

Çin ve Rusya’dan toplam 5 aşı, “acil durumlarda kullanım” için onay aldı… Bunlar arasında Çin şirketi CanSino Biologics’in geliştirdiği aşı dikkat çekiyor. Çin ordusu, gerekli durumlarda kullanılmak üzere aşıya onay verirken, Suudi Arabistan ve Pakistan’da test çalışmaları devam ediyor.

Rusya’daki Gamaleya Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen aşı denemeleri tamamlanmadan Rusya tarafından tescil verilmesi büyük tartışma yarattı. Çinli Sinovac Biotech şirketi de Temmuz ayında onay alan aşılardan birini geliştirdi. Halen test sürecinin devam ettiği aşı ile birlikte Wuhan Biyolojik Ürünler Enstitüsü ve Pekin Biyolojik Ürünler Enstitüsü’nün geliştirdiği aşılar onay alan ama halen test sürecinin devam ettiği aşılar.

CORONA VİRÜS AŞISINDA SON DURUM NE?

MODERNA

ABD ilaç şirketi Moderna’nın geliştirdiği aşının üçüncü fazda olduğu biliniyor. Moderna corona virüs aşısında denemeler devam ediyor. Moderna; corona virüs aşısı ile ilgili 17 Eylül’de aşıların güvenli ve etkili olduğuna dair çalışmayı kamuoyu ile paylaştı. Moderna, aşı gönüllüleri üzerinde denediği aşının etkisini ve güvenliğini netleştirmeyi planlıyor. Modenrna'dan yetkililer aşı geliştirme çalışmalarının 2020’nin sonu ya da 2021’in başına kadar sürebileceğini duyurdu.

BIONTECH-PFIZER

Almanya merkezli biyoteknoloji şirketi ile BioNTech ile ABD merkezli ilaç şirketi Pfizer’ın Çinli ilaç üreticisi Fosun Pharma ile geliştirdiği aşı da üçüncü fazda olduğu biliniyor.

Türk bilim insanı Uğur Şahin’in CEO olarak görev yaptığı BioNTech ve Pfizer gönüllüler üzerindeki denemelerin devam ettiğini açıkladı. Şirket, aşı çalışmalarının ABD, Arjantin, Brezilya ve Almanya’da devam ettiğini vurgulamıştı. BioNTech ve Pfizer tarafından geliştirilen aşının iki doz olacağı gelen bilgiler arasında. Pfizer'den yapılan açıklamada aşının corona virüste etkili olup olmayacağına dair net sonucun Ekim ayında netlik kazanacağını belirtilmişti.

Corona virüs aşısının onay alması halinde Pfizer 1.3 milyar dozu 2021’nin sonuna kadar hazırlayabileceğini duyurmuştu.

ASTRAZENECA-OXFORD ÜNİVERSİTESİ

Corona virüste beklenen aşı AstraZeneca ile Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği aşıydı. Deneme aşamasında gönüllülerden birinde çok ciddi yan etkilerin görülmesiyle birlikte çalışma durduruldu.

MCRI

Corona virüste önemli aşı çalışmalarından biri de Avustralya’daki Murdoch Children’s Research Institute (Murdoch Çocuk Araştırmaları Enstitüsü) tarafından denenen 1900’lerin başında geliştirilen BCG aşısı. Avustralya’da üçüncü faz denemeler devam devam ediyor. Uzmanlar vereme karşı koruma sağladığı bilinen BCG aşısından umutlu.

TÜRKİYE'DEN 8 AŞI ADAYI KLİNİK ÖNCESİ SAFHADA

DSÖ kayıtlarına göre, klinik deneme aşamasındaki aşılar dışında dünyada 146 aşı adayı da klinik öncesi değerlendirme aşamasında bulunuyor.

Bunlar arasında Türkiye'den Ege Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi ile Acıbadem Labmed Sağlık Hizmetleri AŞ, Ankara Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi ve Ortadoğu Teknik Üniversitesinin aşı çalışmaları yer alıyor.

TÜRKİYE'DE DE DENENMEYE BAŞLANDI

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 17 Eylül’de yaptığı açıklamada, Çinli Sinovac firmasının geliştirdiği "Coronavac" adlı aşı adayının Hacettepe Üniversitesinde görevli 3 gönüllü sağlık çalışanı üzerinde test edilmeye başlandığını duyurdu. Coronavac, Türkiye’de insanlar üzerinde denenen ilk potansiyel Kovid-19 aşısı oldu.

Bakan Koca, aşı adayının ilk başta 1200 sağlık çalışanı üzerinde deneneceğini, devamında denek sayısının 12-13 bine çıkarılmasının planlandığını ifade etti.

Koca, ayrıca Pfizer’in aşı adayının 3'üncü aşama denemelerine izin verildiğini, Rusya’nın aşı adayı için yaptığı müracaatın da değerlendirildiğini kaydetti.

CORONA VİRÜS AŞISI NE ZAMAN HAZIR OLACAK?

Tüm bu çalışmaların ne zaman sonuçlanıp, yaygın olarak kullanılabilecek bir aşının ortaya çıkacağı ise henüz belirsizliğini koruyor.

Klinik denemelerde başarı kaydedilmesi halinde aşıların gelecek aydan itibaren yaygın kullanımına başlanabileceği ifade edilirken ABD, Rusya ve Çin gibi ülkeler buna ilişkin hazırlıklar yapıyor. Uzmanlar ise aşıların geliştirilmesinin aceleye getirilmemesi gerektiği uyarısında bulunuyor.

Çok yönlü biyolojik etkileri olan ve zaman içinde mutasyon geçirebilen virüslere karşı standart bir aşı üretmek her zaman mümkün olmuyor. Örneğin; Covid-19'un öncülü olan SARS corona virüsünün ortaya çıkmasından bu yana 20 yıla yakın zaman geçmesine karşın aşı geliştirilemedi. 1980'li yıllarda AIDS'e yol açan HIV virüsüne karşı başlatılan aşı geliştirme çalışmaları da sonuçsuz kaldı.

DENEMELER 3 AŞAMADAN OLUŞUYOR

Bir aşının yaygın olarak kullanılabilmesi için 3 aşamada insanlar üzerinde test edilmesi gerekiyor.

Klinik denemelerin ilk aşamasında, az sayıdaki gönüllü sağlıklı denek üzerinde aşının güvenli olup olmadığı ve insanlar üzerindeki muhtemel yan etkileri araştırılıyor. İkinci aşamada, aşının bağışık tepkilerini uyandırmadaki etkinliği 100’den fazla denek üzerinde test ediliyor. Üçüncü ve son aşamada ise aynı işlem binlerce denekle tekrarlanıyor. Tüm bu süreç aylar ve hatta yıllar alabiliyor.

Çin'in Vuhan kentinde Aralık 2019'da ortaya çıkan Kovid-19, 200'den fazla ülke ve bölgeye yayılarak salgına dönüştü.

Dünya genelinde vaka sayısı 30 milyon 700 bini aşarken 956 binden fazla kişi hayatını kaybetti.