Çarmıhı Sinop’a nasıl geldi?

Sinop’ta bulunan haç parçasının Hz. İsa’nın gerildiği çarmıha ait olduğu iddiası Batı basınında büyük yer buldu. Peki bu haç parçası Sinop’a nasıl geldi? Yanıtı 325 yılına ait bir efsanede...

Sinop’taki 7’nci yüzyıla ait Balatlar Kilisesi yakınında yapılan arkeolojik kazılarda, taş bir sandığın içerisinde, Hristiyanlık inancına göre Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği haçın bir parçası olduğu düşünülen kutsal emanetler bulundu (İslam inancına göre ise çarmıha gerilen Hz. İsa değil, onun görünümüne sokulmuş bir başkasıydı). Batı basınının büyük ilgi gösterdiği bu haber sonrasında İngiliz Daily Mail gazetesi Kudüs’te gerçekleşen çarmıha gerilme olayı sonrası haçın nasıl olup da Türkiye’de çıkmış olabileceğini masaya yatırdı. Haçın Sinop’tan çıkmasının arkasında bir tarihi efsane olduğu anlaşıldı.

Buna göre İstanbul’un eski adı Konstantinopolis’e de kendi adını veren ilk Bizans Kralı I. Konstantin’in annesi Helena Augusta, 325 yılında Hz. İsa’nın çarmıha gerilişi ile ilgili daha fazla bilgi toplamak ve Kutsal Haç’ı bulmak için Kudüs’e gitti. Kudüs’teki Hz. İsa’nın mezarının yakınında yapılan Venüs tapınağını yıktıran Helena üç adet haçın bulunacağı kazıları başlattı.

Hasta kadın iyileşti

Bulunan 3 adet haçın hangisinin Kutsal Haç olduğunu öğrenmek için İmparatoriçe ölüm döşeğinde bir kadın getirtti. Hasta kadın, haçlardan gerçek olan haça dokunduğunda aniden iyileşti ve o haç Kutsal Haç ilan edildi. Kutsal Haç’ın büyük parçaları ile bulunan diğer kutsal emanetlerin bir kısmı Kudüs’te bırakılırken, diğer kısımları Roma ve İstanbul’daki Hristiyan dini liderlere gönderildi. Helena’nın Kutsal Haç’ı bulma efsanesi, ilk defa 4. yüzyıl sonlarında kaleme alındı.

Altındal: Aziz Paul taraftarları uydurdu

Tarihçi Aytunç Altındal, Sinop’ta bulunan haçla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Sinop kent olarak ilk dönem Anadolu Hrıstiyanlığının merkezi bölgesiydi. Burada 1. yüzyıldan itibaren Hrıstiyanlığın değişik ve doğru bir tefsiri yapılmış ve buna uygun kilseler kurulmuştu. Bulunan Haç parçasının Konstantin’nin annesi tarafından Filistin’de bulunduğu, Aziz Paul taraftarlarının uydurmasıdır. Bu buluntular Snop için çok değerlidir ama doğru bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir.

‘İtalyan ve Yunan arkeologlar da var’

Sinop İl Kür ve Turizm İl Kültür ve Turizm Müdürü Hikmet Tosun ildeki kazılar hakkında şu bilgileri verdi: “Sadece Türkiye açısından değil, Müslüman ve Hristiyan alemi için de çok önemli kalıntılar bulduk. Balatlar Bölgesi’nde 1800 yıl önce yaşamış Hristiyan keşiş ve azizlerin olduğu biliniyor. Devam eden kazıları zaman zaman İtalyan ve Yunan arkeologlar da takip ediyorlar. Bizim inancımızdaki Hıdrallez’in bir benzeri Hristiyanlar tarafından Aziz Phocas günü olarak kutlanıyor. Aziz Phocas’ın M.S 200’de Sinop’ta yaşadığı biliniyor. Merkezdeki kilisenin adı da Aziz Phocas. Son kazılarda ise Hz.İsa’nın emanetlerinin saklanmış olabileceğini tahmin ettiğimiz sandık parçasının köşesine rastlanıldı. Ancak kesin bulgular ilerleyen günlerde anlaşılacak. Emanetleri cam fanus içine alarak Arkeoloji Müzesi’nde sergileyeceğiz. Kalıntılar inanç turzimine hareket getirecektir.”

Kazı başkanı: En önemli buluntular

Kazı Başkanı Prof. Dr. Gülgün Köroğlu kazı çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi: “Kazı alanında taştan sandık köşesi ile Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği haç parçası olan kutsal eşyalar olduğu tahmin etmekteyiz. Bulunan kutsal emanetler kazı çalışmaları sırasında şimdiye kadar çıkan en önemli buluntular. Üzerinde haç işareti bulunan parça taş dolgu içinden çıktı. Hz.İsa’nın çarmıha gerildiği haccın bir parçası olduğunu düşünüyoruz.”