Beyin anevrizması nedir? Beyin anevrizması nasıl oluşur, teşhisi nasıl yapılır?

Anevrizmalar, zayıf duvar yapıları nedeni ile patlayarak ölümcül kanamalara neden olabilirler. Beyin anevrizmaları genellikle patlama öncesi belirti vermezler, ancak patladıkları takdirde şiddetli baş ağrısı görülebilir. Aort anevrizmaları ise genellikle belirtisizdir. Tütün ve alkol kullanımı, obezite, diyabet, yüksek tansiyon ve kolestrol, anevrizmalar için temel risk faktörleridir. Anevrizma tedavisi, aktif gözlem ve yüksek tansiyon kontrolüyle veya anevrizma içine kan girişinin cerrahi olarak engellenmesiyle gerçekleştirilmektedir. İşte beyin anevrizması hakkında merak edilenler…

ANEVRİZMA NEDİR?

Anevrizmalar, morfolojilerine göre saküler ve fusiform olarak sınıflandırılırlar. Damar duvarının belirli bir noktasından çıkıp, nispeten yuvarlak bir şekle sahip anevrizmalara, saküler anevrizma adı verilir. Damar duvarında “iğ” şeklinde bir genişleme şeklinde olan anevrizmalar, fusiform anevrizmalar olarak tanımlanır.

Ayrıca, anevrizmalar, duvar yapılarına göre “gerçek anevrizmalar” ve “yalancı (psödo) anevrizmalar” olarak sınıflandırılırlar. Bir gerçek anevrizmanın duvar yapısı, normal atardamar duvarını oluşturan tüm tabakaları (intima, media ve adventisya) içerir. Yalancı veya psödo anevrizmalar, damar duvarında oluşan yırtılma sonucu oluşur ve yalancı anevrizma duvarında damarsal tabakaların tümü bulunmaz.

Anevrizmalar ayrıca bulundukları bölgelere göre de sınıflandırılabilir. Beyin atardamarları ve aort damarı, anevrizmaların en sık yerleştiği bölgelerdir, ancak böbrek bölgesinde de anevrizmalar meydana gelebilir.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Diyabet, obezite, hipertansiyon, tütün kullanımı, alkolizm, yüksek kolesterol, bakır eksikliği, yaşlanma ve üçüncül sifilis enfeksiyonları anevrizmalar için temel risk faktörleridir.

Polikistik böbrek hastalığı tanısı almış hastalarda ve yakınlarında anevrizmaya bağlı subaraknoid kanama hikayesi olan kişilerde beyin anevrizma gelişme riski daha yüksektir. Beyin anevrizmalarının toplumda görülme sıklığı, %2-3’dür.

Anevrizmalar, normal bir atardamara göre çok daha zayıf duvar yapısına sahip oldukları için, patlayarak hayatı tehdit eden ciddi kanamalara neden olabilirler. Beyin anevrizmalarının patlaması, beyin ile beyin zarı arasındaki boşluk (subaraknoid boşluk) içinde kanamaya neden olur. Bu tip beyin kanamaları ‘’subaraknoid kanama’’ olarak adlandırılır.

BEYİN ANEVRİZMASI NASIL OLUŞUR, NASIL TEŞHİS KONULUR?

Beyin anevrizmalarının büyük kısmı patlamadan önce belirti vermezler. Beyin atardamarında anevrizma gelişmiş olan hastaların önemli bir kısmında anevrizma teşhisi, anevrizmaya bağlı olmayan şikayetlerin araştırılması amacıyla yapılan manyetik rezonans görüntüleme (MR), bilgisayaralı tomografi (BT) gibi tetkiklerin sonucunda tesadüfi olarak bulunur.

Bununla birlikte, özellikle büyük boyutlu anevrizmalar, baş ağrısı, göz arkasında ağrı hissi, bulantı-kusma, göz kapağında düşüklük, çift veya bulanık görme gibi şikayet ve bulgular oluşturabilir. Genel olarak daha önce kanamamış bir beyin anevrizmasının yıllık kanama riski % 1-2’dir. Anevrizmaya bağlı subaraknoid kanama geçiren hastalarda en sık görülen şikayet, ani başlayan şiddetli baş ağrısıdır. Suabaraknoid kanama geçirmiş olan hastaların büyük kısmı bu ağrıyı "O ana kadar yaşadıkları en şiddetli baş ağrısı" olarak tarif ederler. Subaraknoid kanama geçiren hastalarda, baş ağrısının yanında, bulantı-kusma, bilinç bulanıklğı veya bilinç kaybı, diğer sık görülen şikayet ve bulgulardır.

TEDAVİ

BEYİN ANEVRİZMALARI

Henüz kanamamış bir anevrizma teşhis edilen hastalarda tedavi kararı, hastanın yaşı, anevrizmanın oluşturduğu şikayetler, anevrizmanın morfolojisi (yapısı/görünümü), anevrizmanın yerleşim yeri, anevrizmanın boyutları ve hastaya özel diğer tıbbı şartlar göz önüne alınarak verilir. Anevrizma patlaması sonucu beyin kanaması gelişmiş hastalarda ise, eğer anevrizma tedavi edilmezse (kapatılmazsa), hastaların yaklaşık %35’inde ilk kanamadan sonra, 30 gün içinde anevrizma tekrar patlayarak ikinci bir beyin kanamasına neden olur. Bu nedenle anevrizmaya bağlı beyin kanaması geçiren hastalar, en kısa süre içinde tedavi edilmelidir.

Anevrizma tedavisinin temel prensibi, anevrizma içine kan girişini engelleyerek (tekrar) patlama riskini ortadan kaldırmaktır. Beyin anevrizmalarının tedavisi açık cerrahi ve endovasküler tedavi (kapalı cerrahi) olacak şekilde iki farklı metotla yapılabilir.

Açık cerrahi tedavi, uzman beyin cerrahları tarafından gerçekleştirilir. Açık cerrahi yöntemde kafatası açılarak anevrizmanın yerleştiği damar bulunup, damar ile anevrizma boynu arasına metal bir klip konularak anevrizma içine kan girişi engellenir.

Endovasküler tedaviler, Nöroradyoloji uzmanları tarafından kafatası açılmadan, damar içinden uygulanan yöntemlerle gerçekleştirilir Endovasküler anevrizma tedavisi, anjiografi cihazı kullanılarak, işlemin tüm aşamaları X ışını altında izlenip, yönlendirilirek gerçekleştirilir. Günümüzde, endovasküler yöntemler, anevrizma tedavisinde ilk seçenek haline gelmiştir. Endovasküler anevrizma tedavisinde, anevrizma içine çok ince çaplı kateterlerle ulaşılıp, anevrizma kesesi "Koil" adı verilen platinden yapılmış, çok yumuşak yapıda metal tellerle doldurulur. Bu işleme anevrizmanın ‘’koillenmesi’’ adı verilir. Anevrizma kesesi, koillerle tamamen doldurulup, anevrizma içine kan girişi engellenerek tedavi gerçekleştirilir.

AORT ANEVRİZMASI

Abdominal aort anevrizması tedavisinde ameliyat yapılıp yapılmaması gerektiği anevrizmanın boyutu ve neden olduğu belirtilere bağlıdır. Anevrizmanın çapı erkeklerde 5.5 cm, kadınlarda 5 cm'yi geçtiği durumlarda genellikle cerrahi işlemler tavsiye edilmektedir. Yılda 1 cm'den hızlı büyüyen ve belirtilere yol açan anevrizmalar da ameliyat gerektirebilir.

Açık cerrahi veya endovasküler aort tamiri (EVAR) ameliyat yöntemleri arasında bulunur. Açık ameliyata göre EVAR'da kısa vadede daha az ölüm riski vardır ve hastanede daha az yatmayı gerektirir; ancak EVAR her zaman seçenekler değildir. Uzun vadeli sonuç açısından ikisi arasında fark olmadığı gözlemlenmektedir. EVAR prosedürünün uygulanması ameliyatın tekrarlanma olasılığını artırmaktadır.