Aslan payını Ecclestone alacak
Formula 1 yarışlarının Türkiye'de yapılması için Bernie Ecclestone'un şirketi FOA ile yapılan sözleşme gereği, yarışlardan elde edilecek paranın aslan payını Bernie alacak. Nasıl mı? Bilet gelirlerinin yüzde 45'i, yiyecek içecek gelirlerinin yarısı, ana sponsor gelirin yüzde 25'i, televizyon yayın hakkından ise 4 milyon dolar Ecclestone'nin şirketine bırakılacak
İstanbul'un Formula 1 rüyası gerçek oluyor... Gerçek oluyor da, bunun bedeli ne? 25-30 milyon dolarlar seviyesinden başlayan maliyet önce 65 milyon dolara, sonra 100 milyon dolara, şimdi de 153 milyon dolara çıkmış durumda.
Bu kadar büyük bir organizasyon için belki "153 milyon dolara değer" denilebilir. Peki Formula 1, kuruluştan sonra karlı bir yatırım mı olacak yoksa tam tersine İstanbul "muhteşem bir pist"le birlikte, her yıl zarar eden devasa bir KİT mi kazanacak?
VATAN, İngiliz işadamı Bernie Ecclestone'nin sahibi olduğu Formula One Administration (FOA) ile İstanbul'daki grand prix'yi düzenleyecek olan Motor Sporları Organizasyon AŞ arasında imzalanan ve kamuoyuna açıklanmayan sözleşmeye ulaştı. Sözleşmeye göre, daha ortada pist dahi yokken Bernie Ecclestone "küpünü çoktan doldurmaya başladı". Hem de devlet kesesinden. Sözleşmedeki "ilginç" maddeleri saymaya başlamadan önce, İstanbul'un Formula 1 için ne bedel ödediğini ve daha ne kadar ödeyeceğini kısaca hatırlayalım:
* Proje Mehmet Yıldırım'ın İTO Başkanlığı sırasında gündeme geldi. Yıldırım ilk etapta bu işin 25-30 milyon dolara malolacağını söyledi.
* İTO ile TOBB, Formula 1 için 50 trilyon lira sermayeli bir şirket kurdu. Her iki kurum 25'er trilyon sermaye taahhüt etti.
* Yıldırım daha sonra toplam maliyetin 60-65 milyon dolara çıkabileceğini telaffuz etti. Sonra 80-100 milyon dolarlar konuşulmaya başlandı. Bu arada pist ihalesi yapıldı. İhale her nedense daha az kırım yapan şirkete verildi.
* İTO seçimlerini Mehmet Yalçıntaş kazandı. Yalçıntaş projeyi inceletti ve "anahtar teslim maliyetin" 153 milyon dolara ulaşacağını gördü.
* Finansmanın karşılanması için İTO ve TOBB 15'er trilyon lira daha para koydu. İki kurumun koyduğu para 40'ar trilyondan 80 trilyona ulaştı.
* Bu da yetmedi, Başbakan'ın devreye girmesiyle İstanbul İl Özel İdaresi'nin (Valilik) 10.5, Büyükşehir Belediyesi'nin de 15 trilyonla şirkete katılması istendi. Henüz netleşmeyen ama netleşmesine kesin gözüyle bakılan bu katılımla Formula 1 için ortaya konan para 105.5 trilyona yükselecek.
* Bu arada devlet FOA'nın patronu Ecclestone'ye 13.5 milyon dolar peşin para ödedi. Ödeme Tanıtma Fonu'ndan yapıldı. Ayrıca bir kamu bankası FOA'ya 25 milyon dolarlık teminat mektubu verdi. 105.5 trilyonluk sermaye yetmeyince MSO yani İstanbul'daki organizasyon şirketi 30 milyon Euro'luk bir kredi bulup, bunu gerektiğinde kullanmaya başladı.
* İşin acı tarafı, teftiş raporlarına pist ihalesini alan şirketin yolsuzluk yaptığı ortaya çıktı. Pist inşaatı için daha yüksek fiyat verdiği halde. "daha ehil" olduğu için ihaleyi alan firmanın yöneticileri ve İTO eski Başkanı Mehmet Yıldırım hakkında dava açıldı.
Görüldüğü gibi maliyet bu. Peki VATAN'ın bulduğu sözleşmeye göre 153 milyon dolarlık yatırımın geri dönüşü ne olacak? Gelin bir de buna bakalım:
* Sözleşme maddesi 23.1-a 29 Ağustos 2003 tarihinde imzalanan anlaşmaya göre FOA'ya her yıl lisans bedeli olarak 13.5 milyon dolar ödenecek. (Hatırlatalım, ilk yılın ödemesini devlet yaptı) Bu para her yıl belli bir oranda artacak. 13.5 milyon dolar net olarak FOA'nın kasasına girecek. KDV benzeri bir vergi yükümlülüğü varsa bunu da Türk tarafı karşılayacak. (TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda Formula 1 organizasyonuna vergi muafiyati gündeme geldi. Ancak itirazlar üzerine düzenlemeden vazgeçildi.)
* Sözleşme maddesi 23.1-b FOA'nın geliri piyasa tabiriyle bu "kemiksiz 13.5 milyon dolardan" ibaret değil. İstanbul yarışlarından elde edilecek her türlü bilet satışı, sponsorluklar ve reklam gelirleri dahil her türlü gelirin yüzde 45'i de FOA'ya gidecek. Türk tarafı bu geliri hesaplarken 3 milyon doların üzerinde masraf gösteremeyecek.
(Bunun anlamı şu: İstanbul organizasyonu reklam, bilet satışı, sponsorluk gibi kalemlerden 30 milyon dolar gelir sağladı. Bu geliri sağlarken de 10 milyon dolar masraf etti. FOA bu masrafın 3 milyon dolarını kabul ediyor. Yani 27 milyon dolar gelirin yüzde 45'ini alıyor. Bu da 12 milyon 150 bin dolar ediyor. Bu durumda Türk tarafına net gelir olarak 7 milyon 850 bin dolar kalıyor)
* Ecclestone, yarışlar sırasındaki yiyecek-içecek satış gelirini de alıyor. Anlaşmaya göre, İstanbul'da yapılacak yarışlar sırasında yiyecek ve içecek standlarının gelir hakkı tamamen FOA'nın kontrolünde olacak. FOA izin verirse MSO Türkiye'deki firmalara yer kiralayabilecek. Bu gerçekleştiği takdirde de elde edilecek gelirin %yüzde 50'si FOA'ya verilecek.
