Askerliğe ABD modeli
YÖK Başkanı Özcan, üniversitelilerin askerlik sorununu çözecek modeli VATAN'a açıkladı
YÖK Başkanı Yusuf Ziya Özcan, Ankara Temsilcimiz Bilal Çetin ve muhabirimiz Kıvanç El ile görüştü.
YÖK Başkanı Özcan, üniversite mezunlarının askerlik sorununa çözüm bulmak için ABD’de uygulanan ‘GI BİLL’ sistemi üzerinde çalıştıklarını açıkladı. Özcan, “Ordu vakıf üniversitelerinde burslu öğrenci okutacak. Daha sonra da bunları subay statüsünde 3-5 yıl orduda çalıştıracak” dedi. Sistemle meslek yüksel okul mezunlarına da kısa dönem askerlik şansı doğuyor.
VATAN Ankara Temsilcisi Bilal Çetin ve muhabir Kıvanç El’in sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Özcan, bedelli, profesyonel askerlik ve askerlikte süre tartışmalarının yaşandığı dönemde, tüm üniversitelileri ilgilendiren yeni bir model ile Hükümet ve Genelkurmay’ın kapısını çalmayı planlıyor. Yeni model çalışmalarını ilk kez açıklayan Özcan’ın verdiği bilgiye göre, üzerinde çalışılan askerlik modeli, Hükümet ve Genelkurmay ile de paylaşılacak. Modele göre TSK, burslu öğrenciler alacak ve vakıf üniversitelerinde 2 yıllık veya 4 yıllık bölümlerde okutacak. Bu öğrenciler belli bir süre TSK’ya hizmet edecek. TSK ihtiyacına göre insan gücünü bu yolla temin edeceğinden bu sistem dışında kalan öğrenciler de yeniden düzenlenmiş kısa dönem askerlik yapacak. Meslek yüksek okullarının uzun dönem askerlik yapma sıkıntıları da çözüleceğinden bu bölümler de tercih edilebilir hale gelecek.
Genelkurmay’a sunacak
Özcan’ın verdiği bilgiler şöyle: YÖK Başkanı olduktan 6 ay sonra Genelkurmay’a gittim ilgililerle bu meslek yüksek okulluların durumunu görüştüm. Genelkurmay Başkanı’yla paylaştım. Bana rakamları gösterdi. Her celpte 235 bin askere ihtiyaçları varmış, 215 bin geliyormuş. Her celpte 20 bin açık var. Böyle bir şey deyince pek bir şey diyemedik. Onlar da bir planı takip ediyorlar. O zaman çok bastıramadık. Türkiye’de güzel bir model vardı, öğretmen askerlik modeli güzel işliyor. Neden doktora, yüksek lisans yapanlar da öğretim üyesi olmasın ki? Öyle olabilir dedik.
Genelkurmay’a gideceğiz: Şimdi bu askerlik konusuyla ilgili çok taraf uğraşıyor. Sadece siyasetçi ve askerler değil. Herkes, mezunlar, paralı askerlik isteyenler profesyonel askerlik isteyenler. Herkes bir şey için uğraşıyor. Tekrar öğretmen askerlik sistemi düşünülüyor. Öğretmen askerlik olunca, akademisyen askerlik konusu da gündeme getirilebilir. Bizim için fevkalede iyi olur. Necdet Özel’le görüşmedim ama gideceğim. Her şey biraz netleşsin, ondan sonra gidebiliriz.
Yaratıcı olmak lazım: Biraz yaratıcı olmak lazım. Orduda şimdi profesyonel askerler olacak. Böylece önemli bir asker düzenlemesi yapılacak. Bu sistem PKK ile mücadelede işe yarar gibi geliyor. Bizim de profesyonel askerliğin yanında şöyle bir önerimiz olacak. Tam sadece askerlik ile, 2 yıllık mezunlarla ilgili değil, ordu ve akademik hayat ile ilgili bir sistem.
Ordu öğrenci okutsun: Ordu, TSK mali durumu iyi olmayanları, okuma şansı bulamayanlara ve isteyenlere üniversite eğitimi boyunca finansal destek sağlıyor. ABD’de “GI Bill” denilen sistem var. Biraz ona benzeyen bir sistem. Bu sistemden faydalanan öğrenciler belli bir süre orduya çalışacak. Örneğin ordunun elektrik mühendisine mi ihtiyacı var? Diyecek ki örnek veriyorum 50 tane elektrik mühendisi ben okutayım. Burslu alacak okutacak. Masraflar ordudan. Mezun olunca ordunun elemanı oluyorsun. Anlaşmaya göre; 3 yıl, 5 yıl, 10 yıl orduya çalışıyorsun. Zaman zaman da geri çağırıyor yardım alıyor senden. Süreçte bazıları orduda kalıyor, bazıları da ordudan ayrılıyor. Ana mesleği gibi devam edenler de var. Çok ihtiyacı olunca ücretini verip getirtiyor. Türkiye’de böyle şeyler yapmak lazım. Burs veriyoruz. Bu sistem neden olmasın? Bu sistemle vakıf üniversitelerini de doldururuz.
YÖK’ün cennet bahçesi
YÖK Başkanı Prof. Dr. Özcan günün stresini YÖK’ün hayvanat bahçesini andıran büyük bahçesinde atıyor. Bahçede çok sayıda hayvan bulunuyor. VATAN’a bahçeyi gezdiren Özcan veteriner kontrolündeki hayvanlarla hergün ilgileniyor. Bahçede 3 aylık saf Alman kurdu ile Sivas’tan gelen 3 aylık Sivas Kangallar bulunuyor. Sivas kangallarla Özcan hergün özel olarak ilgileniyor. Bahçede ayrıca 1 yaşına gelen Sivas Kangal cinsi bir köpek daha bulunuyor. Tavuskuşu, ördek, kaz gibi hayvanların da bulunduğu bahçenin en özel hayvanları arasında ise taklacı güvercinler geliyor. Özcan, sincaplarının ise önce ÖSYM’nin bahçesine kaçtığını ve daha sonra kaybolduklarını da söyledi.
Rektör atama sistemi için ilk adım
Bugün toplanacak YÖK Genel Kurulu’nda yeniden yapılandırma taslağını ele alacaklarını açıklayan Özcan, “Neredeyse herkes ittifakla bu sorunu kabul ediyor. Bu sancılı bir süreç” dedi. Özcan, şöyle devam etti:
Yaptıklarımızı caiz kılıyor: Üniversitede başka, YÖK’te bir başka seçim yapılıyor. Cumhurbaşkanımız da bir seçim yapıyor. Değişiklik yapılınca da irade tecelli ediyor. Elimizde bir kanun var. Bu kanun bu yaptıklarımızı caiz kılıyor. Arkadaşlar bir çalışma yapıyor, yaptıklarını bize sunacaklar, Genel Kurul’da dağıtılacaklar. Daha sonra 28-29 Eylül’de de 2 günlük bir toplantı planlıyoruz. Bu konuyu 2 gün değerlendirelim.
Hoş olmayan bir sistem: Rektörlerin seçim sisteminden vazgeçiliyor. 2547 sayılı YÖK Kanunu modellendirilmek isteniyor. Hoş olmayan seçim sistemi değişecek. Üniversiteler 2’ye 3’e de bölünmüyor. 6 aday var, 6’ya bölünüyor. 4 yıl sonra bir daha seçim, bir daha 6’ya bölünüyor. Adaylar farklı ise bir anda 4 yılda 12 farklı grup oluşuyor.
Rektör seçme komitesi: Bu sistem taslakta tamamıyla yeniden ele alıyor. Gizlilik içerisinde çalışmalar götürüldü. Mütevelli heyet sistemi var, seçici kurul var. Rektör Seçme Komitesi olacak. İlin odaları, STK temsilcileri olacak. Seçimle gelmeyecek, tayinle, kurulla seçilecek. Dünyada olduğu gibi. Üniversite idaresinden de orası sorumlu olacak.
Akademisyen açığı
Üniversitelerde tek sıkıntılarının akademisyen eksikliği olduğunu kaydeden Özcan, “Basit bir hesap yaparsak 3 milyon 750 bin öğrencimiz var. Bir sınıfa 30 kişi olsa ne 125 bin akademisyen eder. Bizim 111 bin var. Açık var ama arayı kapatmaya çalışıyoruz. Hükümet 5 bin tane gelişmiş üniversiteler için, 3 bin 500 tane de yeniler için kadro veriyor. 3 bin 500 kadroyu Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı’na aktarıyoruz. İyi bir sistem kurduk. İngilizce biz öğretiyoruz. bin öğrenci de MEB-YÖK ortak projesiyle yurtdışına gönderiliyor. 80 tane de YÖk olarak sadece biz yolluyoruz. İyi olacak. 5-6 yıla sıkıntı biter” diye konuştu.
Hukuk’ta değişim
YÖK Başkanı dünyada hukuk eğitiminin çok özel yeri olduğunu ve buraları kazanan adayların farklı eğitimlerden geçtiğini söyledi. Türkiye’de de benzeri bir sistem kurmak istediklerini anlatan Özcan, şunları söyledi: “Önce başka bir alanda lisans bitirip sonra hukuk okumak lazım. ABD’de bu iş böyle. Hukuk 5 yıl olsun diye öneri geliyor. Bu arkadaşlar mezun olunca imtihan olması da lazım. Avukat, hakim, savcı falan olmak için ciddi bir eğitimden geçilmeli. Kafamın bir kenarında bir fikir bunu yap diyor. Bir şey beni dürtüyor.”
Pilotluk gözde meslek: Vakıf üniversitelerinin tematik olmasını istediklerini ifade eden Özcan, THK(Türk Hava Kurumu)’nu örnek gösterdi. THK’nın kurduğu üniversitenin kontenjanlarına binlerce başvuru geldiğini ifade eden Özcan, “Şimdi birkaç yıl içinde THK üniversitesini seyredin. İnanılmaz büyüyecek, gelişecek. Şimdiden yer yok” dedi. Kendisi de THK’dan kurs alan ve 7. saati tamamlayan Özcan, kursu tamamlayınca bröve alacak ve tek motorlu uçak pilotu olacak. Özcan, şunları anlattı:
“THK’nın kurslarında da yer yok 160 kişi almışlar 500 bekleyen var. Bir pilot 6-7 bin dolar kazanıyor. Türkiye’de eksiklikten dolayı 600 yabancı pilot var. 350 geniş gövdeli uçağımız var. Başbakan 2023’te bu 700 olsun demiş. Düşünün dünyanın en büyük havayolu Lufthansa’da 500 uçak var. Onu da geçeceğiz. O zaman ihtiyaç alıp başını gidecek. Her geniş gövdeli uçak için 15 pilot gerekiyor. 750 uçak olduğunda ihtiyacı düşünün. Parası da çok. Kurs 60 bin dolar. 2 yıllık okul, 54 bin TL. Sadece pilotluk değil hosteslik de var. Yerde çalışanı, bakımı derken ihtiyaç çok büyüecek. Şimdiye kadar yoktu. Geldi THK kurdu üniversiteyi bakın şimdi nasıl büyüyecek. Öğrenciler rasyonel seçimler yapıyorlar. Doğru istikamete gidiyorlar. Ben oğlumu yanıltamadım. İşletmeye gitti. Ben akademisyen olsun istedim ama bana ‘kaç para kazanıyorsun’ diyor. O da bizi dinlemedi istediği bölümü seçti.”
244 bin ilk tercihinde
YÖK Başkanı Özcan, bu yıl LYS yerleştirmelerinin ardından bir ilke imza atıldığını da söyledi. Geçtiğimiz yıllarda 60 bin düzeyinde öğrenci ilk tercihine yerleşirken bu yıl 244 bin öğrencinin ilk tercihine girdiğine dikkat çeken Özcan, şu değerlendirmeyi yaptı: “Hayret verici bir rakam. Üniversiteyi kazananların 244 bini 1. tercihine girdi. Böyle bir şey olmadı bugüne kadar. Nokta atış yapıldı. Ben şuraya gireceğim diyor, orayı kazanıyor. 760 bin tercih yapanın 3’te 1’i istediği yere giriyor demektir. Laf olsun diye neresi olursa olsun buraya gireyim demiyorlar. Artık rasyonel seçimler yapıyorlar. Bence çok iyi gidiyorlar. Süper bir şey bu. 56 bin kontenjan boş kaldı. ”
GI BİLL sistemi nasıl çalışıyor?
Zorunlu askerliğin bulunmadığı Amerika’da ABD ordusu gençleri askerliğe özendirmek için özellikle üniversite eğitimine bütçesi yeterli olmayan lise mezunlarını hedef alıyor. Bu kişilerin özel ve devlet üniversitelerinde gördükleri üniversite eğitimi boyunca 4 yıl süreyle tüm harç ve akademik masrafları ordu tarafından karşılanıyor. Öğrenciler ayrıca ayda 300 dolar da yardım alıyor. Okulun kapalı olduğu dönemlerde, ABD ordusu tarafından açılan eğitim programlarına devam ediyorlar ve bu süre içerisinde teğmen rütbesindeki bir subay kadar maaş alıyorlar. Mezun olmalarının ardından 2 yıllık bölümler için 2, 4 yıllık bölümler için 4 yıl süreyle orduda maaş karşılığı görev yapmak zorundalar. Görev süresinde yüzbaşı rütbesine kadar terfi olabiliyorlar ve maaşları da buna göre artıyor. İsterlerse bu süre sonunda askeri kariyerlerini de sürdürebiliyorlar.
