Askere giden çalışanın hakları neler?

Askerlik süresini 6 aya indiren ve bedelli askerlik uygulamasını kalıcı hale getirerek askerlik sistemini yeniden düzenleyen yasa dünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre; hizmet süresi erbaş ve erler için 6 ay, yedek subay ve yedek astsubaylar için 12 ay olacak. Askerliğini bedelli olarak yapacak olanlar, 1 ay silah altına alınarak temel askerlik eğitiminden geçirilecek.

460 BİN KİŞİYE ŞANS

Kanuna eklenen geçici maddeyle de bugüne kadar askerlik hizmetine başlamamış yoklama kaçağı, bakaya veya saklı olanlardan isteyenler 1 Kasım 2019’a kadar başvuru yaparsa, kuraya tabi olmadan bedelli askerlik yapabilecek. Mayıs itibarıyla yoklama kaçağı ve bakaya durumundaki kişi sayısı 460 bin. Bu kişiler, önümüzdeki 4 ayda başvuru yaptığı takdirde 240 bin gösterge rakamının memur maaş katsayısıyla çarpımı olan 31 bin 343 lirayı ödeyerek bedelliden yararlanabilecek.

KIDEM HAKKI BULUNUYOR

Normal şartlarda askerlik hizmeti için işten ayrılanlar işyerinden kıdem tazminatını alabiliyor. Ancak 2018’de çıkarılan bedelli askerlikte eğitim 21 gündü. O dönemde yasaya bedelli askerlik yapanların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından ‘aylıksız veya ücretsiz izinli’ sayılacaklarına dair hüküm eklenmişti. Dolayısıyla işyerinden izin alabilen, kıdemini almadan askerlik görevini yerine getirmişti.

BU YASADA YER ALMADI

Son 30 yılda 6 bedelli askerlik yasası çıkarıldı. Her yasada farklı uygulamalar ve ücretlendirmeler oluştu. Yeni kanunla bedelli askerlik kalıcı hale geldi. Bu kanunda bedelli askerlik yapanların işyeri, kurum ve kuruluşları tarafından ücretsiz ya da aylıksız izinli sayılacağına dair bir hüküm yer almadı. Peki bu durumda bedelli askerlik yapacaklar hangi hakka sahip ve nasıl bir yol izleyebilir?

ADAYLARIN ÖNÜNDE İKİ SEÇENEK VAR

Bedelli askerlik yapacak olanların iki tercih hakkı olacak. Asker adayı ya iş sözleşmesini feshedecek ya da ücretsiz izin alarak askere gidecek ve dönüşte işe kaldığı yerden devam edecek. Bu konuda elbette işverenin de inisiyatifi söz konusu. Şu anda bir kereye mahsus bakaya ve yoklama kaçağı durumunda olan 460 bin kişi de bu seçim hakkına sahip bulunuyor. Bir başka deyişle bu kişiler şu anda bedelli için işyerinden ayrılabilecek ve en az 1 yıl çalışması varsa kıdemini de talep edebilecek. Askerliğini kısa dönem veya yedek subay, yedek astsubay olarak yapacak olan kişiler isterlerse askere giderken işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını alabilecekler. Kıdem tazminatı hakkından, 460 bin kişi dışında bundan sonra bedelli askerlik başvurusunda bulunanlar da yararlanabilecek.

UZATANA EN AZ 2020 LİRA ÖDEME

-Erbaş ve erlerden istekli olanlar, terhise hak kazandığı tarihten itibaren 6 ay süreyle askerliğe devam edebilecek. Bu durumdakilere 2020 liradan (asgari ücret) az olmamak üzere harçlık verilecek.

-Askerliğini uzatanlardan Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Şırnak, Hakkari, Van, Ağrı ve Iğdır illerindeki hudut birliklerinde görev yapanlara ayrıca ilave ödeme yapılacak.

-Askerliğini uzatanlara ayrıca TOKİ ev alımında öncelik verilecek, iş kurabilmeleri amacıyla devlet bankalarından uygun faizle kredi sağlanacak.

-4 yıl ve daha uzun süreli yükseköğretim kurumlarından mezun olan yükümlülerin askerlikleri, istemeleri halinde 2 yıla, yüksek lisans eğitimini tamamlayanların ise 1 yıla kadar ertelenecek.

ASKERDEN DÖNENE İŞTE ÖNCELİK

İşverenlere askerden dönen ve eski işinde çalışmak isteyen işçileri işe alma zorunluluğu 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtiliyor. Buna göre; herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak 2 ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorunda. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye 3 aylık ücret tutarında tazminat öder.

YILLIN İZİN PARASI

Muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda, işçinin fesih tarihinden önce hak kazanıp kullanmadığı izinlere ait ücretinin son ücret üzerinden ödenmesi gerekiyor.

İHBAR TAZMİNATI

Kıdem tazminatı için aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak gerekiyor. Tazminat, çalışılan her yıla karşılık, son aylık brüt ücret kadar oluyor. Yol ve yemek gibi sürekli ödenen paraları da bu ücrete eklenerek kıdem hesaplanıyor. Askerlik nedeniyle işten ayrılan kıdem tazminatını alırken, 1.5 maaşa kadar çıkabilen ihbar tazminatını alamaz. (Posta)