Allah'ım bu ne böyle Kilitbahir ateş içinde!
Çanakkale Savaşı kahramanlarından Telsiz, Telgraf İhtiyat Zabiti Tevfik Rıza Bey’in savaşta yaşananları anlattığı günlükleri ortaya çıktı. İlk gün yaşanan cehennem saat saat günlüklerde yer alırken bu tarihi belge ‘Çanakkale Günlükleri” adıyla kitaplaştırıldı.
Çanakkale’de Savaşı’nın 103 yılında, Telsiz, Telgraf İhtiyat Zabiti Tevfik Rıza (Tansuğ) Bey’e ait günlükler ortaya çıktı. Günlükte, destansı savaşın ilk gününde yaşananlar neredeyse dakika dakika anlatılmış. Şimdi 103 yıl önce bugün gidiyoruz ve Tevfik Rıza’nın anlatımıyla ‘Çanakkale geçilmez’ tüm dünyaya ilan edilmeye başlandığı ilk günü yaşıyoruz...
18 Mart 1915 Perşembe
10.00: Karanlık Liman’a doğru 11 tane düşman gemisinin ilerlediğini telefonla haber veriyorlar.
11.00: Mecidiye, Hamidiye ve Dardanos’a ateş açıyorlar. Bir mermi ikinci havan topunun üstüne düşüyor. Mecidiye’nin yakının sayısız mermi düşüyor.
12.00: Korkunç bir patlama. Üç mermi ardı ardına Çimenlik mevkiine düşüyor. Levazım deposu ateş alıyor. Beyaz bir duman yükseliyor. Şehri ateş sarıyor. Rum mahallesi yanıyor.
“Allah’ım bu ne böyle?”
13.00: Üç mermi yakınımıza düşüyor. Küçük bir parçası yanıma düştü. Elimi sıyırıyor. Hareket edemiyorum. Korkmuyorum. Diğerleri kaçıp fare gibi saklanıyorlar. Bu esnada 10 tane kadar topçu koşarak yanımıza geliyor. Görevlerini bırakıp kaçıyorlar kanaatimce. Ben de odamdan tabancamı alıp ölü numarası yapıyorum. Geri dönüyorlar. Korkunç bir an.
13.35: Allah’ım bu ne böyle? Bir gemi ateş alıyor. Batıyor (Fransız zırhlısı Bouvet). İki mermi isabet etti. Ufak bir patlama. Diğer yüzlercesinin arasında fark edilmiyor. Gemi mayına çarpıyor. Titanik’in buz dağlarına misali, 16 bin tonluk koskoca gemi sulara gömülüyor. Önce burun batıyor. Sonra kıç kısmı su yüzüne çıkıyor..
14.30: Hâlâ korkunç duman her yeri kaplamış durumda. Duman, her taraf duman, dumanlarla zemin mestur fakat öldürücü duman bize ne kadar hoş geliyor.
“Kahraman Dardanos”
15.00: Şimdi kruvazörlerin sayısı 11 oldu. Korkunç bir şekilde ateş açıyorlar. Mecidiye’deki 2. ve 4. top şu an için çalışmıyor. Diğer ikisi ateşe devam ediyor. Dardanos’tan ateş edilmiyor. Genel karargahla telefon bağlantısı yapılamıyor.
16.00: Telefon geldi. İngiliz 1. Tümeni’ne mensup Inflexible Gemisi yara almış. Bu ikinci oluyor. Mecidiye sert darbeler alıyor. Kilitbahir ateş içinde.
17.00: Mecidiye gemilerden birine mermi atıyor. Şimdilik 8 tane kaldılar. Ateş yavaşlamış gibi.
17.30: Düşman bizim bataryaları yoğun ateşe tutuyor. Mecidiye mevkiinden 10 kadar şehit...
18.00: Görünürde 3-4 gemiden başka gemi kalmadı. Yara almış bir gemi hareketsiz duruyor. Müstahkem Mevki Kumandanı, Mecidiye’nin ateş açması için emir veriyor. Bravo Mecidiye! Patlamalar art arda gemiyi hedefliyor. Namazgah da ateş açıyor ve kahraman Dardanos da mücadeledeki yerini alıyor.
“Kabusu bitirip dinlenmeye çekildik”
19.30: Karşıda, Tatar mahallesi yanıyor. Bana Quo-Vadis’i anımsatıyor. Neron da böyle bir manzara karşısında mutlu olmuştu. İki şehir alevler içinde. Denizin üzeri kıpkırmızı görünüyor.
23.00: Yangını Çanak’ta son buldu. Kilitbahir hâlâ yanıyor, ama şiddetini kaybetti. Bu kabusu ve her şeyi bitirip dinlenmeye çekiliyoruz...
‘Çanakkale Günlükleri’
Asrın savaşında yedek subay olarak görev yapan elektrik mühendisi Tevfik Rıza Bey’in günlükleri ilerki nesillelere aktarılmak üzere kitaplaştırıldı. Günlüklere hayat veren ekipte ise Yrd. Doç. Dr. V. Türkan Doğruöz, torunu Emine Yasemin Yücetürk ve Yrd. Doç. Dr. Raşit Gündoğdu yer alırken ekibe ise Şahin Aldoğan danışmanlık yaptı. Aylarca süren çalışma ile ortaya çıkan kitap, Kültür Yayınları’ndan, ‘Telsiz, Telgraf İhtiyat Zabiti Tevfik Rıza Bey’in Çanakkale Günlükleri’ adıyla kısa bir süre önce yayınlandı.
