86 yıl sonra Ayasofya'da ilk ibadet böyle olacak
Danıştay 10. Dairesi’nin verdiği kararla Ayasofya, 86 yıl sonra ibadete açıldı. Bu kararın ardından gözler, ibadetin nasıl yapılacağına çevrildi. Edinilen bilgiye göre, Ayasofya’nın restorasyon çalışmalarını yapan arkeologlar, Cumhurbaşkanlığı’na bazı önerilerin olduğu bir çalışma sundu.
Cumhurbaşkanlığı’nın bu öneriler doğrultusunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan hazırlık yapılmasını istediği belirtildi. Kararın ardından Kültür Bakanlığı yetkilileri, Diyanet yetkilileriyle bir araya gelerek seçenekleri değerlendirdi. Ayasofya’da ilk namaz 24 Temmuz Cuma günü kılınacak. Caminin namaz kılınacak bölümlerinde zemine ışık sistemi konulacak. Işık mozaik ve frekslere yansıtılacak, namaz sırasında ise kapalı tutulacak. Mozaik ve fresklerin, ibadet saatlerinde bir perde mekanizmasıyla kapatılması da gündemde. Ancak bu seçenek ön plana çıkmıyor. Tarihi yapıda olumsuzluk yaşanmaması için çok hassas davranılacağı vurgulanıyor.
NOTRE DAME ÖRNEĞİ
Ayasofya’nın ibadete açılmasının tarihi dünya mirası kimliğinden bir şey eksiltmeyeceği, Ayasofya’yı daha fazla turistin ziyaret edebileceği değerlendiriliyor. Paris’te yer alan Notre Dame ve Sacre Coeur kiliselerinde, hem ibadet edildiği hem de gezilebildiği, Avrupa’da tarihi kiliselerin bir çoğunda da aynı yöntemin uygulandığı ifade ediliyor.
HALI SERİLECEK BÖLÜMLER
Bunun için Ayasofya’nın ibadete açılacak bölümüne halı serilecek. Turistlerin halıya basmamaları için özel koridor oluşturulacak. Ayrıca turistlerin Ayasofya’yı ziyaretlerinde bir gezi güzergahının oluşturulması da gündemde.
SALI GÜNÜ ERDOĞAN’A SUNULACAK
Ayasofya için oluşturulan planlama, salı günkü Bakanlar Kurulu toplantısında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunulacak.
‘AYASOFYA-İ KEBİR CAMİİ’
‘Ayasofya Müzesi’nin Twitter sayfası kapandı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın muze.gov.tr sitesinde de ismi Ayasofya-i Kebir Camii (Büyük Ayasofya Camii) olarak değiştirildi.
MOZAİKLERE IŞIKLA KAMUFLE
Danıştay’ın kararıyla Ayasofya içerisindeki tasvirlerin yer aldığı mozaikler gündeme geldi. Ayasofya’da ibadet başladığında içeride bir dizi düzenleme yapılması gerekiyor. Bunların başında da, Hz. İsa ve Hz. Meryem tasvirlerinin yanında Bizans hükümdarları Komnenosların tasvirlerinin de yar aldığı mozaiklerin, namaz sırasında özel ışıklandırma ile karartılması geliyor. Ayasofya içerisindeki Apsis Mozaiği, Kubbe Melek Tasvirleri, Deisis Kompozisyonu ve Komnenoslar Mozaiği bulunuyor. Bu mozaiklerin özel bir ışıklandırma ile namaz süresince karartılması, sonrasında da görünür olması planlanıyor. Halen özel koruma altında tutulan ve Osmanlı döneminde Ayasofya’ya eklenen minber dışında zeminde de namaz kılınabilmesi için özel bir düzenleme yapılacağı belirtiliyor. Halen tadilat çalışmalarının sürdüğü Ayasofya içerisinde, kubbeye kadar uzanan iskele dururken, dış avluda da güçlendirme çalışmaları devam ediyor.
TARİHİ KARAR OY BİRLİĞİYLE
Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının oy birliğiyle iptaline karar verdi. Bu tarihi kararla Ayasofya 86 yıl sonra ibadete açıldı.
‘TAPU BELGESİNDE CAMİ’
Ayasofya’nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak toplumun hizmetine sunulduğu ve tapu belgesinde cami vasfının tescilli olduğunu vurgulayan Danıştay, “Vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır” dedi. Danıştay kararında, Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasının hukuka aykırı olduğu şöyle ifade edildi:
‘MÜZE HUKUKA AYKIRI’
“Türk hukuk sisteminde kadimden beri korunarak yaşatılan ‘Vakfa ait taşınmaz ve hakların vakfiyesi’ doğrultusunda istifadesine bırakıldığı toplum tarafından kullanılmasına engel olunamayacağı, vakıf senedinde sürekli olarak tahsis edildiği cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varıldığından, Ayasofya’nın müzeye çevrilmesi yönünde tesis edilen dava konusu Bakanlar Kurulu Kararı’nda hukuka uygunluk görülmemiştir.”
AİHM VE KARİYE KARARLARI DAYANAK
Kariye Camii’nin müze statüsünü iptaline ilişkin karara atıf yapılan kararda, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının, ilgili mevzuat, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları kapsamında değerlendirildiği belirtildi. Ayasofya’nın statüsü muhafaza edilerek, hukuk düzeninde güvence altına alınan özel hukuk tüzel kişiliğini haiz mazbut vakıf niteliğindeki Fatih Sultan Mehmet Han Vakfının mülkiyetinde olduğu vurgulandı.
DERNEĞİN İKİNCİ DAVASI
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005’te Danıştay’a başvurdu. Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005’te, Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetti. Bunun üzerine dernek, 2016’da Danıştay’a dava açtı. Derneğin, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018’de karar verilmişti. AYM, başvuruyu, “incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik” nedeniyle geri çevirmişti.
BAYRAĞINI KAPAN GELDİ
Kararın ardından Ayasofya’nın önüne gelen bir grup kutlama yaptı. Türk bayrakları açan ve tekbir getiren grup ‘Zincirleri kırdık, Ayasofya’yı geri aldık’ sloganı attı. Ayasofya önünde akşam namazı kılındı.
1991’DEN BERİ HÜNKAR KASRI’NDA NAMAZ KILINIYORDU
Ayasofya’nın güney tarafında bulunan özel bölümde dün yaklaşık 100 kişi Cuma namazı kıldı. Hünkâr Kasrı olarak adlandırılan bölümde 1991 yılından bu yana vakit namazlarıyla birlikte cuma namazı kılınıyor. Dün de çevredeki esnaflar başta olmak üzere kalabalık bir cemaat Hünkâr Kasrı’nı tamamen doldurdu. Ayasofya’nın arka bahçesine de taşan kalabalık, cuma namazı kıldı. Namaz kılınan bölümün girişindeki tabelada, Türkçe olarak “Ayasofya Camii ibadete açılan bölüm”, İngilizce olarak da “Müze girişi değildir” yazısı yer alıyor. (Hürriyet)
