3600 ek gösterge ve EYT ile ilgili son dakika gelişmesi!

EYT bekleyen milyonlarca çalışan ile 3600 ek gösterge bekleyen yaklaşık 1 milyon 600 bin memur ve milyonlarca memur emeklisinin gözü hükümetten gelecek açıklamalara çevrilmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın EYT ile ilgili olarak "Bizim başımıza erken emekliliği dolayanlar bunun bedelini ödeyecek ve ödedi. Niçin erken emeklilik? Ne zaman emekli olması gerekiyorsa o zaman emekli olsun ve parasını en güzel şekliyle alsın. Erken emekli olup ikinci iş arayacak ve işsizliğin yükselmesine neden olacak. Bu hesap kötü bir hesaptır. Biz bunu politik hesaplarla yapmayacağız. Arkadaşlarıma söylüyorum, beni bu yola teşvik etmeyin. Seçimi kaybetsek de olmayacak. İskandinav ülkelerinin hepsi erken emeklilik sistemiyle battı. Herkes vaktinde emekli olmalı" dedi.

Bu sözlere MHP lideri Devlet Bahçeli de destek verdiklerini açıkladı. AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik EYT ile ilgili Erdoğan'ın son sözü söylediğini dile getirdi. Muhalefet ise EYT'nin çıkarılmasından yana.

Gözler Meclis’teydi

Bütün bunlar yaşanlar gözlerin yine Meclis’e çevrilmesine neden oldu. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Meclis'te bakanlığının 2020 bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda milletvekillerinin eleştiri ve sorularını yanıtladı.

Türkiye'de sosyal güvenlik alanında 2045'te yaşlı bağımlılık oranının genç bağımlılık oranını geçeceğine dikkati çeken Selçuk, "İşte bunun için Sayın Cumhurbaşkanımız 'en az üç çocuk' diyor. Bu dengeyi sağlayabilmemiz için nüfusumuzun genç kalması önemli." değerlendirmesinde bulundu. Selçuk, Türkiye'de erkeklerin ömrünün yüzde 43'ünü, kadıların ise yüzde 46'sını emeklilikte geçirdiğini belirterek, Bulgaristan'da bu oranın erkelerde yüzde 25, kadınlarda yüzde 30, Belçika'da yüzde 32, Fransa'da ise yüzde 33 olduğunu vurguladı.

'EYT ile ilgili 10'dan fazla analiz yaptık'

EYT'lilerin sayısı ve maliyeti konusunda Bakanlıkça yapılan bir analizin bulunup bulunmadığının sorulması üzerine Selçuk, "Emeklilik sisteminde temel üç kriter var; birincisi yaş, ikincisi prim ödeme gün sayısı, üçüncüsü sigortalılık süresi. Bunların hepsini tamamlayan kişi emekliliğe hak kazanıyor. Yani emeklilikte yaşa takılmıyor. Biz 2008'de büyük bir reform yaptık. SGK'nin mali dengesi yeniden herhangi bir popülist çizgiye gelinmediği sürece 2071'e kadar sürdürülebilir durumda" diye konuştu.

Bakanlık olarak EYT konusunda çalışma yaptıklarını belirten Selçuk, şunları kaydetti: "Bakanlık olarak bizim elimizde 10 küsur analiz var. Her türlü kombinasyonu denedik. Fakat hiçbirisinin maliyeti sürdürülebilir bir maliyet değil. Bizim emeklilik için yaş şartını bekleyen 1998 öncesinde işe giren sigortalımızın ortalama yaşı 60 değil, 48. Buradakiler 65 yaşını beklemeyecek, kademeli olarak emekli olacaklar zaten. Burada emeklilik yaşının 65 olduğu iddiası da doğru değil. Şu anda 65 yaş şartı kadın ve erkek sigortalılar için tam olarak 2048'de sağlanacak. Bugün ortalama emekli olma yaşımız 53."

EYT nedir?

EYT sorunu, 8 Eylül 1999’da kabul edilen 4447 sayılı Kanun ile gündeme geldi. Kanundan önce erkekler için 25, kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin günlük prim gün sayısı emekli olmak için yetiyordu.Yapılan düzenlemeyle emeklilik yaşı kadınlarda 58’e, erkeklerde 60’a yükseltilirken, emeklilik için gerekli prim gün sayısı ise 7 bin güne yükseltildi. 2008’de yapılan bir diğer yasa değişikliğiyle emeklilik için gereken yaş sınırı bir kez daha yükseltildi.2048’de kadın ve erkek çalışanlar için emeklilik yaşını 65’te eşitlemesi öngörülen sistem uyarınca, halen çalışmakta olanların emeklilik yaşı da prim günlerinin dolmasına rağmen yükselmiş oldu. Mevcutları çalışanlara yönelik olarak da işleyen düzenlemeyle birlikte, emeklilikte yıl şartını doldurmasını kısa süre kalanlar da emekli aylığı almak için bir süre beklemek durumunda kaldı. Değişiklikle kadınların kademeli olarak 58, erkeklerin ise emeklilikleri 60 yaşına kadar uzatıldı.

EYT’li ne istiyor?

Fazilet Partisi düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne gitti ve Anayasa Mahkemesi, kadınlarda emeklilik yaşının 58, erkeklerde 60 yaş olmasını kabul etmedi. 23 Şubat 2001 tarihli kararında da yürütmeyi durdurdu.

Bunun üzerine yapılan düzenleme ile kademeli sistem getirildi. 1 Haziran 2002’de 8 Eylül 1999 öncesi işe başlayanlarda kademeli emeklilik sistemi devreye girmiş oldu.İlk işe başlama tarihine göre emekli olacağını bilen milyonlarca çalışanın emekli olacağı tarih değişti.Emeklilikte yaşa takılanların talebi, 1999’da yapılan bu değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesi. Yani 1999’dan önce çalışmaya başlayanların prim gün sayılarını doldurduğunda emekli olabilmeleri. 1999’dan sonrası için ise herhangi bir talep yok.

Yasada düzenleme yapıldığı taktirde 1999’dan önce işe giren tüm kadınlar prim ödemelerini doldurdukları zaman emekli olabilecekler. Erkekler ise 25 yılını doldurmadıkları için prim ödemelerini doldurdukları zaman emekli maaşı alabilecekler. EYT ile ilgili olası bir düzenlemeden tüm çalışanlar bundan etkilenmeyecek.

Emeklilik yaşını bekleyenler grubu esas itibariyle 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan ve hali hazırda emeklilik hakkı kazanmayanlardan oluşuyor. 8 Eylül 1999’dan sonra işe girenler zaten işe girdikleri tarih itibariyle 58-60 yaşında emekli olacaklar. 8 Eylül 1999 öncesi işe girenler yasal düzenleme olduğu zaman bundan yararlanacak.

Bugün yasa çıksa dahi EYT’lilerin hemen emekli olması mümkün değil. EYT’lilerin emekliliğinin en az 10 yıllık süreye yayılacağı, emekli olacakların sayısının 750 bin ile 1 milyon kişi aralığına düşeceği belirtiliyor.

EYT’de gündeme gelen modeller

Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Sosyal Güvenlik Komisyonu Başkanı Ali Duman konuyla ilgili 3 modelin gündemde olduğunu söylemişti. EYT ile ilgili önerilen 3 model.

• 1969 ve öncesinde doğmuş yani 50 yaşını doldurmuş kadınlar ve 1964 ve öncesinde doğmuş yani 55 yaşını doldurmuş erkekler, 3600 gün pirim ödemişlerse birinci yöntemin yasalaşması halinde erken emekli olabilecek.

• Çalışma günü ve prim sayısı dikkate alınarak emekli olma imkânı da düşünüldü. 20 yıl çalışan bir kadın ve 25 yıl çalışan bir erkek, ikinci yöntemin yasalaşması halinde emekli olabilecek.

• Son yöntem, EYT’lilerin de başından beri beklediği ve istediği düzenlemeydi. 1999 öncesinde işe başlayıp 5 bin gün çalışmış olanların yaş şartına takılmadan emekli olmaları.

‘3600 ek gösterge ilgi ilgili kapsamlı çalışma sürüyor’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 3600 ek gösterge müjdesini vermişti. 3600 ek göstergeye ilişkin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı ile ilgili bakanlıkların çalışmaları sürüyor.

Öğretmen, polis, hemşire ve din görevlilerini kapsaması beklenen düzenlemeyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'ndaki ek gösterge cetveli yeniden belirlenecek.Ek göstergenin 3600'e çıkarılmasıyla memurların emekli aylıkları ve ikramiyeleri artacak. Düzenleme, meslek gruplarına göre farklılık göstermeyecek, bu meslekleri kapsayan tek bir düzeleme yapılarak, ek gösterge yükseltilecek. Böylece memurların ek gösterge cetveli yeniden belirlenecek. Bu da hem görev ücretine hem de emekli maaşına olumlu yansıyacak. Ayrıca yeni gösterge ile kamuda yükselmenin önü de açılmış olacak. Düzenleme Meclis’ten çıkıp, uygulamaya girdiğinde de emeklilikte alınacak ikramiye ve maaşa yüzde 20 artış olarak yansıyacak.

Komisyonda 3600 ek gösterge ile ilgili de konuşan Bakan Selçuk, 3600 ek göstergenin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın verdiği bir söz olduğunu anımsatarak, "Bu konuda kapsamlı bir çalışma yapıyoruz. Bunun birçok etkisi var. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile meslekler arasında dengeleri de göz önünde bulundurarak bütüncül bir şekilde konuyu değerlendirmeye devam ediyoruz." dedi.

Maaşlara nasıl yansıyacak

Üç yıl önce bu konuda düzenleme yapıldı ve polis, uzman jandarma ve erbaşların ek göstergeleri 3000’e çıkartıldı, ama 3600 hakkı verilmedi. Bugün için öğretmen ve polislerin ek göstergeleri şöyle: 1. derece için 3000, 2. derece için 2200, 3. derece için 1600, 4. derece için 1100, 5. derece için 900, 6. derece için 800, 7. derece için 500 ve 8. derece için 450. Bu sorun nedeniyle de ek gösterge düşük kaldığından öğretmen ve polisler hem emekli olamıyor hem de yüksek emekli maaşı alamıyor. Üç yıl süreli yüksekokul bitiren, sınava giren ve yeterlilik sınavına göre atanan memurların ek göstergeleri 3600’a kadar çıkabiliyor ve maaşları, emeklilik ikramiyeleri, emekli maaşları da artıyor. Ayrıca bu şartlardaki memurların en düşük ek göstergesi öğretmen ve polislerden çok daha yüksek oluyor. Ek gösterge artışı hem maaşları hem emekli ikramiyesini hem de emekli maaşını artıracak. Ancak gösterge durumuna göre memurdan memura farklılık gösterecek.

Ek gösterge kimleri kapsıyor

Memur sendikalarınca, 3600 ek gösterge düzenlemesinin tüm kamu personelini kapsayacak şekilde genişletilmesi istenirken, düzenlemeyle öğretmen, polis, hemşire ve din görevlilerinin ek göstergelerinin yükseltilmesi bekleniyor. Düzenlemeden halihazırda bu görevlerden emekli olan vatandaşların da yararlandırılması öngörülüyor. Buna göre de 280 bin polis, 1.2 milyon öğretmen, 125 bin din görevlisi ve 115 bin hemşire olmak üzere; 1.6 milyon memur düzenlemeden yararlanacak.

Emekli ikramiyeleri de artacak

Gösterge artışı emekli ikramiyelerinde de 17 bin ila 27 bin lira arasında artış yaratacak. Örneğin, öğretmenler emekli olurken 80 bin liraya yakın emekli ikramiyesi alırken, yeni düzenleme sonrası bu rakam 90 bin liranın da üzerine çıkacak. Birinci dereceden, 30 yıl çalışarak emekli olan öğretmenin emekli maaşı 570 lira, emekli ikramiyesi de 21 bin liraya yakın artacak. 25 yıl çalışan, birinci derecek emekli olan polislerin aylıkları 592 lira, emekli ikramiyesi 22 bin 700 lira artacak. 30 yıl çalışan ve birinci dereceden emekli olan öğretmenlerin emekli aylığı 569 lira, emekli ikramiyesi 20 bin 500 lira artacak.

Ek gösterge nedir?

Unvan, sınıf, hizmet ve derecelere göre farklılık gösteren ek gösterge, bir başka adıyla da katsayı; devlet memurlarının çalışırken ki maaşlarının, emekli ikramiyelerinin ve emekli maaşlarının hesaplanmasında uygulanan bir hesaplama yöntemi. Emeklilik maaşı ve ikramiyesi bu hesaba göre yapılıyor. Ek gösterge arttıkça maaş da artıyor. Göstergesi 3600 olan bir memur, 2500 olana göre daha fazla emekli ikramiyesi ve emekli maaşı alıyor. Bu nedenle de memurlar, emekli olmadan önce 3600 ek göstergeli göreve atanmak istiyor.